دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده، دو سال پیش(۸ مه ۲۰۱۸) با متهم کردن ایران به نقض توافق هسته‌ای قدرت‌های جهانی با این کشور و انتقاد از ناکارآمدی آن در جلوگیری از نفوذ منطقه‌ای و توسعه برنامه نظامی ایران به طور یک جانبه از برجام خارج شد. با خروج یک جانبه آمریکا از برجام، موج تحریم‌های صنعتی، تجاری، پولی و نفتی این کشور به سمت اقتصاد ایران بازگشت.
تحریم‌هایی که ابتدا صنایع هوایی، فلزی و خودروی ایران و مبادلات مالی این کشور را نشانه گرفت ولی سپس هدف آن به سمت متوقف کردن فروش نفت و محدود کردن صادرات محصولات پتروشیمی ایران نیز گسترش یافت.
دو سال پس از آغاز مرحله به مرحله این تحریم‌ها، اقتصاد ایران چه روندی را طی کرده و در چه شرایطی قرار دارد؟ پاسخ به این سوال را در قالب ۹ شاخص کلان اقتصاد ایران بررسی کرده‌ایم:
نرخ تورم
داده‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد، طی دو سال گذشته نرخ تورم تک رقمی ایران از ۸ درصد تا ۴۲.۷ درصد در شهریور سال ۱۳۹۸ صعود کرد و سپس سیر نزولی به خود گرفت و تا ۳۲.۲ درصد پایین آمد. مطابق پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول نرخ تورم اقتصاد ایران تا پایان سال میلادی جاری به ۳۴.۲ درصد خواهد رسید.A Flourish chart
رشد اقتصادی
رشد تولید ناخالص داخلی ایران بر اساس اعلام صندوق بین‌المللی پول از مثبت ۳.۷ درصد در سال ۲۰۱۷ تا منفی ۷.۶ درصد در سال ۲۰۱۹ سقوط کرد. برآورد این نهاد بین‌المللی نشان می‌دهد که این نرخ در سال ۲۰۲۰ نیز به منفی ۶ درصد خواهد رسید.
تجارت خارجی
آمار سازمان توسعه تجارت ایران حاکیست که صادرات غیرنفتی ایران از نزدیک به ۴۷ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۶ به ۴۱.۴ میلیارد دلار در پایان سال ۱۳۹۸ کاهش یافته است. همزمان واردت ایران هم از ۵۴ میلیار دلار به ۴۳ میلیارد دلار رسیده است. ارزش تجارت خارجی ایران نیز در این مدت از ۱۰۱ میلیارد دلار به ۸۵ میلیارد دلار تنزل کرده و کسری تجاری این کشور هم از ۷.۵ میلیارد دلار به ۲.۳ میلیارد دلار افت کرده است.
افت نرخ برابری ریال
قیمت هر دلار آمریکا در بازار آزاد تهران از ۶۳۴۰۰ ریال در روز خروج ایالات متحده از برجام تا ۱۹۳۵۰۰ ریال در هفته نخست مهرماه ۱۳۹۷ جهش کرد ولی سپس تا شهریور ۱۳۹۸ این نرخ به نزدیکی ۱۱۰ هزار ریال کاهش یافت. اما این نرخ بار دیگر روند صعودی به خود گرفت به ۱۶۳۵۰۰ ریال در سالگرد خروج آمریکا در برجام رسید. بدین ترتیب نرخ برابری ریال ایران در دو سال گذشته ۱۵۸ درصد سقوط کرده است.A Flourish chart
تولید نفت ایران
گزارش‌های ماهانه دبیرخانه اوپک از کاهش ۴۷ درصدی تولید نفت ایران حکایت دارد. همزمان با کاهش قیمت جهانی نفت، در طول دو سال گذشته تولید روزانه نفت خام ایران از ۳.۸ میلیون بشکه به نزدیک ۲ میلیون بشکه کاهش یافته است.A Flourish chart
نرخ بیکاری
داده‌های فصلی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که نرخ بیکاری در این کشور طی دو سال گذشته در مجموع روندی نزولی داشته و از حدود ۱۲درصد به ۱۰.۶ درصد رسیده و همزمان نوسان نرخ مشارکت اقتصادی نیز صعودی بوده است.
تولید صنعتی
مطابق گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران، صنعت خودرو و تولید تلویزیون بیشترین افت تولید را در دو سال گذشته متحمل شده است ولی در مقابل صنایعی همچون داروسازی و تولید کاغذ با افزایش تولید بیش از ۲۵ درصدی مواجه شده‌اند.
قیمت مسکن
بهای هر مترمربع واحد مسکونی در تهران طی دو سال گذشته نزدیک به ۱۵۶ درصد بالا رفته است. اطلاعات منتشر شده توسط بانک مرکزی ایران نشان می‌دهد که این نرخ از ۵.۹۸ میلیون تومان در اردیبهشت سال ۱۳۹۷ به ۱۵.۳ میلیون تومان در فروردین سال ۱۳۹۹ صعود کرده است.
شاخص بورس
بر خلاف روند شاخص‌های کلان اقتصادی ایران در دوران خروج آمریکا از برجام، شاخص کل بورس تهران طی دو سال گذشته ۱۰.۵ برابر شده و در آستانه عبور از مرز یک میلیون واحدی قرار گرفته است.