نرخ اجاره‌بها بسته به مکان و نوع کانکس ماهانه بين ٥٠ هزار تا ٣٠٠ هزار تومان متغير است. همچنين قيمت کانکس تعيين‌شدني نيست، زيرا به عوامل مختلفي بستگي دارد. کانکس‌هاي مسکوني گران‌تر از ساير انواع آن هستند و قيمت آن‌ها از متري ٢٠٠ هزار تومان شروع شده و تا متري ٩٥٠ هزار تومان پيش مي‌رود.
روزنامه تجارت-حدود يک سوم جمعيت شهرنشين کشور با پديده «بدمسکني» مواجه هستند، به طوري که 19 ميليون نفر از جمعيت شهرنشين كشور در سرپناه‌هاي نامناسب در بافت‌هاي فرسوده و حاشيه شهرها و سکونت‌گاه‌هاي غيررسمي‌زندگي مي‌کنند، اما اين روزها شيوه تازه‌اي از سکونت در كلان شهر تهران به چشم مي‌خورد و آن هم چيزي نيست جز پديده کانکس‌نشيني!
هرچند كه هنوز تعداد افرادي كه از كانكس به عنوان مكاني امن براي زندگي خود استفاده مي‌كنند، زياد نيست، اما هستند خانوارهايي که قيد زندگي در خانه و آپارتمان را زده و براي زندگي کانکس را انتخاب كرده‌اند. شايد اين ذهنيت ايجاد شود كه استفاده از كانكس براي زندگي بيشتر در حومه و حاشيه شهر متقاضي داشته باشد، اما جالب اين است كه برخي مشاوران املاک تهران و فروشندگان و نصابان کانکس از وجود محدود کانکسها در دل شهر تهران و مناطق مياني شهر از جمله منطقه 22 تهران خبر مي‌دهند!
كانكس چيست؟
اسکلت کانکسها از پروفيل فولادي، تيرآهن و… ، بدنه كانكس‌ها از ورق گالوانيزه و عايق استفاده‌شده در آن‌ها پلي‌استايرن و فوم است. داخل کانکس‌هاي مسکوني از پي‌وي‌سي و ام‌دي‌اف ساخته شده و کف آن‌ها از جنس چوب، سنگ و سراميک است. اگر اين کانکسها در ارتفاع باشند، هنگام زلزله مشکل‌ساز خواهند بود، اما در غير اين صورت مي‌توانند مكان‌هاي امني براي ساکنان خود باشند.
متري 200 هزار تومان؛ قيمت خريد كانكس
نرخ رهن و اجاره كانكس يا خانه‌هاي از پيش ساخته، نرخ مشخصي نيست، اما به طور ميانگين قيمت اجاره آن‌ها يک هشتم ميانگين قيمت اجاره يك واحد آپارتمان در هر شهر است. در اين گونه معاملات، طرفين با عقد يک قرارداد براي اجاره کانکسها اقدام مي‌کنند. نرخ اجاره‌بها بسته به مکان و نوع کانکس ماهانه بين ٥٠ هزار تا ٣٠٠ هزار تومان متغير است. همچنين قيمت کانکس تعيين‌شدني نيست، زيرا به عوامل مختلفي بستگي دارد. کانکس‌هاي مسکوني گران‌تر از ساير انواع آن هستند و قيمت آن‌ها از متري ٢٠٠ هزار تومان شروع شده و تا متري ٩٥٠ هزار تومان پيش مي‌رود. با اعمال اين نرخ، بسته به متراژ اين واحدها، قيمت فروش آن‌ها گاهي تا ٥٠ ميليون تومان هم پيش مي‌رود. برخي سازندگان و فروشندگان اين خانه‌هاي از پيش ساخته، مي‌گويند: بيشتر کانکس‌هاي مسکوني دست دوم را به دهک‌هاي پايين جامعه با نرخ‌هاي نازل اجاره مي‌دهند، البته مورد اجاره‌اي کمتر پيش مي‌آيد و بيشتر اشخاص به دنبال خريد اين واحدهاي سيار هستند.
اجاره کانکس‌هاي مسکوني دست دوم به دهک‌هاي پايين جامعه
به گفته حسام عقبايي رييس اتحاديه مشاوران املاک ايران، زندگي در فضاهاي مشاع در کانکسها صورت قانوني ندارد و خريداران تنها مي‌توانند از اين کانکسها در زمين شخصي خود استفاده کنند. کانکسها سند مالکيت ندارند و انجام معاملات در واحدهاي صنفي مشاوران املاک براي خريد يا رهن و اجاره آن‌ها قانوني نيست.
باتوجه به اينكه استفاده از کانکس در پشت بام خانه‌ها و فضاي مشاع غير قانوني است، اما از روش‌هاي مختلفي براي دور زدن قانون استفاده مي‌شود. معمولا کانکس‌هاي مسکوني در حياط يا پشت بام برخي مجتمع‌ها يا آپارتمان‌هاي پايتخت به اقشار كم درآمد جامعه به فروش رسيده يا اجاره مي‌روند. به عبارت ساده تر باتوجه به اينكه فروش يا اجاره اين خانه‌هاي از پيش ساخته در فضاهاي مشاع غير قانوني است، لذا با توافق ساکنان صورت مي‌گيرد، به طوري كه در طي اين توافق آن‌ها با تقسيم اجاره ماهانه بين افراد، حاضر به پذيرش افراد در کانکس‌هاي خود مي‌شوند. برخي از مالکان، بعد از دريافت پايان کار از شهرداري شروع به فعاليت‌هاي غيرقانوني مي‌کنند. نگران مطلع شدن شهرداري هم نيستند، زيرا در صورت مطلع شدن با يک پرداخت ناچيز در قالب جريمه سر و ته قضيه هم مي‌آيد. يکي از شايع‌ترين راه‌هاي استفاده از اين کانکسها به اين صورت است كه برخي با خريد زمين‌هاي بزرگ و تعداد زيادي کانکس، اقامتگاه‌هايي فراهم کرده و آن را به اشخاص با نرخ‌هاي مشخص اجاره مي‌دهند.
استفاده از كانكس اقتصادي نيست
سوالي كه مطرح مي‌شود اين است كه باتوجه به گراني‌هاي افسارگسيخته در بازار مسکن احتمال شيوع کانکس‌نشيني در كلان شهر تهران وجود دارد يا خير؟ كه در اين‌باره احمدرضا سرحدي كارشناس ارشد اقتصاد مسكن در گفت و گو با «تجارت» مي‌گويد: كانكس جاي مناسبي براي زندگي نيست. در تمام کشورها از كانكس براي تجهيز كارگاه يا اسکان موقت در مواقع بحران (زلزله، سيل و…) استفاده مي‌شود، اينكه برخي خانوارها بخواهند از كانكس براي زندگي و اسكان دايم استفاده كنند، عملكرد پسنديده‌اي نيست و باتوجه به اينكه كانكس شرايط زندگي از جمله تجهيزات گرمايشي و سرمايشي مناسبي ندارد، نمي‌تواند براي زندگي مناسب باشد، لذا استفاده از كانكس براي اسكان دايم نه اقتصادي است و نه عقلايي.
اين كارشناس ارشد اقتصاد مسكن تصريح مي‌كند: معمولا اقشار فقير جامعه در حلبي‌آبادها و كپرها زندگي مي‌كردند، كانكس حالت لوكس دارد و در مواقع اضطراري استفاده مي‌شود، بنابراين خريد كانكس به هيچ عنوان اقتصادي نيست، زيرا رفاهي به همراه ندارد. كانكس تنها براي استفاده موقت ساخته شده و هيچ كاربرد ديگري ندارد.
سرحدي ادامه مي‌دهد: زندگي در اين خانه‌هاي از پيش ساخته را حتي به صورت موردي در سطح کلانشهر‌ها مشاهده نکرده‌ام و استفاده از كانكس تنها براي تجهيز كارگاه و اسكان موقت در شرايط بحراني از جمله زلزله بوده است. اين كارشناس ارشد اقتصاد مسكن تصريح مي‌كند: دولت نهم و دهم طرح مسكن مهر را اجرايي كرد و دولت يازدهم و دوازدهم طرح مسكن اجتماعي را مطح كرد كه اجراي اين طرح تنها در حد يك حرف باقي مانده است و خروجي نداشته است، بايد امكاناتي فراهم شود كه قدرت خريد و توانايي مالي مردم افزايش پيدا كند تا افراد خودشان بتوانند براي خود تامين مسكن كنند، لذا زماني كه مردم اشتغال داشته باشند و به دنبال آن كسب درآمد كنند خواهند توانست مسكن مورد نياز خود را تامين كنند. دولت براي ايجاد رونق در بخش مسكن تنها به تخصيص تسهيلات وام مسكن اكتفا كرده است، اما مردم به دليل نبود شغل و درآمد كافي توانايي پرداخت اقساط وام مسكن را ندارند. در حال حاضر حدود سه ميليون واحد مسكوني خالي در كشور وجود دارد، اما مردم قدرت و توان خريد كافي براي خريد مسکن ندارند، لذا مشكل اصلي ما در بخش مسكن نه كيفيت ساختمان و نه توليد و كمبود واحدهاي مسكوني است، بلكه كمبود منابع مالي و قدرت خريد و توان اقتصادي مردم براي تامين مسكن است، بنابراين در وهله اول اقتصاد بايد رشد و توسعه پيدا كند تا مشكل ركودي بخش مسكن حل شود.