اما اینکه چنانچه نرخ سود سپرده های مردم در بانک‌ها را کاهش دهیم، این سپرده ها به سوی تولید سرازیر خواهد شد، امری محال است . ممکن است بخشی از این سپرده ها از بانک‌ها خارج شده و مشکلات سیستم بانکی را دو چندان کند ولی قطعا به سمت تولید و واحدهای صنعتی سرازیر نشده و بیشتر جذب بازار واسطه گری و دلالی شده و بعضا به دام کلاه برداران خواهد افتاد.
علیرضا حائری
جهان صنعت– مدتهاست که مسئولان بلندمرتبه نظام بانکی کشور لبه تیز حملات خود را به سوی نرخ سود سپرده های بانکی نشانه رفته و این موضوع را دلیل عدم رونق تولید در کشور قلمداد و ایضا دلیل عدم سرازیر شدن نقدینگی به سوی تولید را جذب سپرده های مردم توسط بانک‌ها با اعمال سودهای بالا عنوان می‌کنند.از طرف دیگر عنوان می شود که سیستم بانکی قادر به تامین نقدینگی مورد نیاز تولید نبوده و بنگاههای تولیدی با کمبود منابع مالی روبه رو هستند لذا تولیدات کشور کاهش پیدا کرده است. آنها عنوان می‌کننــد که با کاهش نرخ ســود ســپرده های مردم، اولا سود تسهیلات پرداختی به واحدهای صنعتی کاهش می یابد، ثانیا با کاهش جذابیت سپرده گذاری در بانک‌ها ناشی از کاهش نرخ سود سپرده ها، این منابع به سوی تولید سرازیر خواهد شد.در اینکه با کاهش نرخ سود تسهیلات پرداختی به تولید، قیمت تمام شده محصولات باید کاهش پیدا کند، شکی نیست )هرچند با وجود کاهش نرخ تسهیلات بانکی، تا‌کنون شاهد چنین کاهشی نبوده ایم( اما برای دستیابی به این هدف نباید مردم و سیستم بانکی را تحت فشار قرار داد. این از وظایف دولت است که در راستای اهداف تعریف شده هدفمندسازی یارانه ها و با تامین بخشی از سود تسهیلات بانکی، به کمک تولید آمده و سهمی در کاهش قیمت تمام شده محصولات داشته باشد.اما اینکه چنانچه نرخ سود سپرده های مردم در بانک‌ها را کاهش دهیم، این سپرده ها به سوی تولید سرازیر خواهد شد، امری محال است . ممکن است بخشی از این سپرده ها از بانک‌ها خارج شده و مشکلات سیستم بانکی را دو چندان کند ولی قطعا به سمت تولید و واحدهای صنعتی سرازیر نشده و بیشتر جذب بازار واسطه گری و دلالی شده و بعضا به دام کلاه برداران خواهد افتاد. اتفاقا نگهداری این سپرده ها در بانک‌ها و تجمیع این سپرده های خرد و هدایت آن به سوی سرمایه گذاری های تولیدی توسط بانک‌ها، بیشتر می تواند در جهت حمایت از تولید باشد و از سرگردانی آن در بازار و ایجاد آشفتگی در آن جلوگیری کند که یکی از رسالت بانک‌ها در جذب سرمایه های اندک مردم هم همین است. در هر حال بانک نیز یک بنگاه اقتصادی اســت و اولین رســالت و ماموریت آن، سودآوری به منظور فراهم کردن امکان استمرار فعالیت و توسعه خود است. تحت فشار گذاشتن سیستم بانکی در جهت تعیین نرخ سود سپرده و تسهیلات و اعمال فشار برای اعطای وام های بدون بازگشــت، باعث زیان دهی بانک و نهایتا ورشکستگی آنها میشود.
موضوع مهم تر، معوقات بانکی است
این مسئولان محترم عمدا یا سهوا هیچ اشارهای به وجود حجم انبوهی از معوقات بانکی که اینک رقــم آن از یکصد هزار میلیارد تومان هم فراتر رفته، به عنوان عامل اصلی ناتوانی بانک‌ها در اعطای تسهیلات به واحدهای صنعتی نمی‌کنند و تقریبا هیچ تلاش موثری برای بازگرداندن این منابع عظیم به سیستم بانکی نمی‌کند یا از اقدامات به عمل آمده اطلاع رسانی نمی‌کنند.اگر بانک‌ها با کمبود منابع برای اعطای تسهیلات روبه رو هستند و برای تامین این منابع، ناچار به دادن سود بالا جهت جذب سپرده های مردم هستند، دلیلش همین معوقات بانکی است.معوقاتی که مسئولان رده بالای نظام بانکی به خوبی میدانند که نزد چه کسانی است، کجاها هزینه و سرمایه گذاری شده، آیا تضامین کافی برای ارائه این تسهیلات دریافت شده و اصوال چرا دریافت‌کنندگان این تسهیلات قادر یا مایل به بازپرداخت آن نیستند. یکــی از نمادهای مبارزه با فســاد اقتصادی که مــورد تاکید مقام معظم رهبری نیز هست، تعیین تکلیف قطعی معوقات بانکی است .
وصول معوقات از کسانی که در غیرتولید سرمایه گذاری کردند
با این وجود باز هم عده ای تنها راه رونق تولید را در ارائه تسهیلات به ایشان و آن هم با نرخ بهره کمتر می دانند تا باز هم حجم معوقات بانکی از این هم که هست، بیشتر شده و امکان وصول آن سخت تر. مسئولان عزیز، اگر به فکر افزایش تولید هستید، اگر به فکر تامین نقدینگی برای استمرار فعالیت بنگاه های تولیدی هستید، اگر به فکر رونق اقتصادی و افزایش قدرت خرید مردم هستید، که مطمئنا اینگونه هســت، تمام اولویت کاری خود و تمام هم و غم خود را معطوف به بازپس گیری بیت المال از کسانی کنید که تسهیلات بانکی را دریافت و در جایی غیر از تولید هزینه و سرمایه گذاری کرده و اینک هم از باز پس دادن آن امتناع می‌کنند. کاهش نرخ سود سپرده های مردم که عمدتا اندک پس اندازی است برای تامین زندگــی و امرار معــاش دوران پیری یا بازنشستگی ایشان، نه کمکی به رونق تولید می‌کند و نه این سپرده های خرد این افراد را راهی واحدهای صنعتی می‌کند . کاهــش درآمد اقشــار متوســط و آسیب پذیر جامعه به بهای ارائه تسهیلات ارزان تــر به صاحبان صنایــع به صواب نزدیک نیســت و بهتر است دولت این هــدف را از منابع خودش تامین کند نه از درآمد مردم. بر فرض اینکه با کاهش نرخ تسهیلات، باعث افزایش تولید هم بشــویم، وقتی قدرت خرید مردم را کاهش داده ایم، باز هم محصول تولیدی متقاضی نداشته و این سیر تسلسل ادامه خواهد یافت و باز هم منجر به تعطیلی واحد تولیدی خواهد شد، البته این بار با بدهی بیشتر . لذا بهتر اســت به جای اینکه هر روز برای ســود سپرده های مردم در بانک‌ها خط و نشان بکشیم، فکری اساسی برای وصول معوقات بانکی بکنیم که از اوجب واجبات است .
*کارشناس اقتصادی و دبیر سابق انجمن نساجی ایران