مینو مرتاضی‌لنگرودی، فعال حوزه زنان: «همیشه می‌گفتند جنبش زنان و جنبش‌های برابری‌خواهانه، جنبشی شیک است و متعلق به زنان خاص است که خوشی زیر دلشان زده، … این‌طور نیست و برابری امروز یک ضرورت است؛ نه یک تعارف. بحث ما سقف شیشه‌ای است؛
شهرزاد همتی: روز گذشته بلوار میرداماد تهران، میزبان چهره‌های مختلف از فعالان حوزه زنان بود، جمعیت زنان مسلمان نواندیش و گروه هم‌اندیشی فعالان حوزه زنان نشستی را با حضور چهره‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی برای بررسی حضور زنان در کابینه دوازدهم و همچنین سقف شیشه‌ای برگزار کردند. فاطمه راکعی، آذر منصوری، مینو مرتاضی‌لنگرودی، فاطمه صادقی و مصطفی تاجزاده سخنرانان این نشست بودند. در شرایطی که زنان از حضور وزیر زن در کابینه جدید حسن روحانی ناامید شده‌اند، حال در تلاش‌اند تا با فرهنگ‌سازی و صحبت درباره حضور زنان، راه را برای حضور زنان در دوره‌های بعدی و همچنین مدیریت‌های کلان کشوری هموار کنند. در ابتدا مجری این مراسم ضمن خوشامدگویی به میهمانان با اشاره به حضور زنان در عرصه‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی بیان کرد: «در روزهای قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری، بسیاری از فعالان حوزه زنان بارها تأکید کردند که رئیس‌جمهور به تعدادی از وعده‌هایش در حوزه زنان عمل نکرده و انتظار می‌رفت که در میان وزرایش از زنان هم استفاده کند. به نظر صدای اعتراضات به گوش حسن روحانی هم رسید. او باز هم در وعده‌های انتخاباتی‌اش از زنان گفت؛ از ضرورت حضور آنها در عرصه‌های مختلف سیاسی و اجتماعی. او این ضرورت‌ها را در حضور هزاران زنی بیان می‌کرد که برای حمایت از او در کارزارهای انتخاباتی سنگ تمام گذاشته بودند. او باز هم پیروز میدان شد و بعد از این پیروزی بود که از معاونت زنان و خانواده ریاست‌جمهوری خبر رسید که احتمال معرفی دو یا سه زن وزیر برای وزارت وجود دارد. گرچه با انتشار این خبرها باز هم صداهای مخالف بلند شد که کدام‌یک از زنان شایسته حضور در رأس یک وزارتخانه‌اند و گفتند که تلاش‌تان را بگذارید برای ورود زنان به مدیریت‌های میانی کشور؛ اما چراغ امید به حضور زنان در کابینه دوازدهم بیشتر از هر زمان دیگری در دل فعالان این حوزه روشن شده بود. هرچند این امیدواری دیری نپایید و چند هفته بعد خبر رسید که صندلی‌ای برای زنان در کابینه در نظر گرفته نخواهد شد. تحلیف ریاست‌جمهوری دوازدهم در اول هفته جاری انجام می‌شود و اخباری که از فهرست کابینه دوازدهم به گوش رسیده، ناراحت‌کننده است».
زنان از مریم میرزاخانی تا آتنا و بنیتا
در ادامه فاطمه راکعی، رئیس جمعیت زنان مسلمان نواندیش، تصریح کرد: «مدت زیادی از اتفاق دردناک برای جامعه زنان نگذشته است. قتل فجیع دو دختر معصوم در ماه‌های اخیر و همچنین درگذشت پروفسور مریم میرزاخانی برای جامعه خصوصا جامعه زنان ما بسیار دردناک بود. می‌توانیم این دو واقعه را دو نماد از وضعیتی که در کشور ما حاکم است، در نظر بگیریم. یکی نماد هوش و استعداد و تلاش و پیمودن راه‌های دشوار در عرصه‌های مختلف، به‌ویژه علم ریاضی که دشوارترین علوم است و راهی بود که مریم میرزاخانی انتخاب کرد و موفقیت او فقط در سطح علمی نبود؛ بلکه در جهان برای ما افتخار فراهم کرد. پس زنان بسیاری در کشور ما وجود دارند که قله‌ها را فتح کنند و در کشور ما نمونه‌های بسیاری از زنان داریم که در مدارج علمی به موفقیت‌های خیره‌کننده‌ای دست پیدا می‌کنند و اتفاقا به لحاظ هدایت و تدبیر سیاسی و حرکت‌های سیاسی از بسیاری از مردان جلوتر هستند و در هر فرصت مدیریتی عموما درخشید‌ه‌اند. دیدیم در روستاها و استان‌ها چه رأی‌های شگفت‌انگیزی به زنان داده شد». راکعی در ادامه سخنان خود افزود: «من می‌خواهم نتیجه بگیرم که زنان نخبه ما راه پرفرازونشیبی را پیش‌رو دارند. وقتی اصلاحات پیروز شد، آقای خاتمی عنوان کردند که اصلاحات خیلی زود پیروز شد، حداقل ٥٠ سال زودتر و برای همین این همه مشکلات پیش آمده برای این جریان. سؤال اینجاست که این فاصله‌ها را چگونه باید پر بکنیم؟ من فکر می‌کنم خود زنان هم به خاطر جامعه زنان است که تلاش مضاعف می‌کنند، هم به خاطر جامعه ملی خودمان، هم به خاطر اینکه انسان در هر جایی که هست، تلاش‌های جدی را می‌طلبد. ما زنانمان را از سطح آتنا باید به سطح مریم میرزاخانی برسانیم».
در ادامه مینو مرتاضی‌لنگرودی، فعال حوزه زنان تصریح کرد: «همیشه می‌گفتند جنبش زنان و جنبش‌های برابری‌خواهانه، جنبشی شیک است و متعلق به زنان خاص است که خوشی زیر دلشان زده، شرایط نشان می‌دهد این‌طور نیست و برابری امروز یک ضرورت است؛ نه یک تعارف. بحث ما سقف شیشه‌ای است؛ در تعریف سقف شیشه‌ای گفته‌اند که موانعی مرئی مانند فرهنگ و عرف و قوانین و موانع نامرئی مثل ارزش‌ها، هنجارها، ترس‌ها، گریزها سبب می‌شود که زنان نتوانند در سطوح عالی مدیریتی، اعم از سیاسی یا اجتماعی حضور پیدا کرده و نگرش و تفکرشان را در تعریف سیاست به‌مثابه تدبیر زندگی بیان کنند و جوامعی که دارای سقف شیشه‌ای هستند، از تدبیر و نگرشی ناتمام در جامعه و سیاست‌گذاری برخوردار هستند».
حذف مولاوردی از معاونت زنان تأسف‌آور بود
در ادامه این نشست، نیره توکلی، جامعه‌شناس و فعال حوزه زنان، بیان کرد: «برکنارماندن زنان از مشاغل بالای مدیریتی، به‌ویژه دسترسی به قدرت سیاسی و حضور در کابینه در سطح وزارت حاصل این فکر است که سیاست امری مردانه و قلمرو سیاست مختص مردان است. درحالی‌که سیاست چیزی است که چون بر تمام سیاست‌شوندگان یعنی بر تمام کسانی که قرار است تحت تأثیر سیاست‌هایی باشند که از بالا برایشان تصمیم گرفته می‌شود، دیگر نمی‌توانیم اشخاص را تعیین کنیم. یا سیاستی وجود دارد، یا همه کسانی که سیاست در زندگی‌شان تأثیر می‌گذارد، چون متأثر می‌شوند، باید حتما در آن سهیم باشند، اگر در سطحی نیستند که بخواهند برایش نظر بدهند، پس سیاست‌شوندگان نیز در آن سطح نیستند. اما باید بدانیم که سیاست یک‌طرفه نیست. وقتی ما سیاستی را اعمال می‌کنیم، طرفی وجود دارد که این سیاست را قبول و اجرا کند و اگر ما می‌بینیم بسیاری از سیاست‌ها قبول نمی‌شوند و این فاصله بین فضای عمومی و خصوصی در جامعه به وجود آمده و فساد را ایجاد کرده، به دلیل همین مقبول‌نبودن برخی قوانین است».
وزیر زن چاره کار نیست
پنل دوم این نشست، با سخنرانی فاطمه صادقی، مصطفی تاجزاده و آذر منصوری ادامه پیدا کرد. در ابتدا، فاطمه صادقی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه، تصریح کرد: «کمی باید عقب‌تر را نگاه کنیم. ما باید تصویر کلی‌تری داشته باشیم. می‌خواهم به شما بگویم که اصلا این وضعیت استثنایی نیست، البته خیلی خوشحال‌کننده است که این اصرار و آگاهی وجود دارد که ما باید سهم بیشتری از قدرت را داشته باشیم، بااین‌حال من فکر می‌کنم برخی لوازم را در نظر بگیریم و براساس تصویر بزرگ‌تری که وجود دارد، عمل کنیم. من زیاد دنبال وزیر زن نیستم، خواسته‌هایم بزرگ‌تر از این حرف‌هاست. امروز، می‌خواهم راجع به این خواسته‌ها حرف بزنم. من مخالف حضور زنان در رأس قدرت نیستم، همه هم این را می‌دانند، من فکر می‌کنم ما همین امروز نیازمندیم که رئیس‌جمهور زن داشته باشیم. من به آقای روحانی مشروط رأی دادم و فکر می‌کنم این مشروطیت باید روزبه‌روز بیشتر شود. بنابراین، با حضور زنان در رأس قدرت مخالفت بنیادی ندارم، اما فکر می‌کنم که باید تصویر را بزرگ‌تر کنیم که اگر روزی وزیر زن داشتیم، بدانیم چه چیزی از او می‌خواهیم. این جامعه‌شناس در ادامه افزود: «من فکر نمی‌کنم التماس‌کردن که به ما حقمان را بدهید تأثیری داشته باشد. وقتی تاریخ را می‌خوانم، زنان همیشه ابتکارهایی را به خرج داده‌اند، ولی هرگز موفق نشده‌اند. در واقع این سقف شیشه‌ای نیست، بلکه آهنین است، این یک دژ آهنین است و شما را راه نمی‌دهند. به هیچ ترتیبی قرار نیست ما را راه بدهند، بنابراین، وقتی به اینجا می‌رسد، واقعیت این است که حتی حضور یک یا دو وزیر زن، حتی اگر اعانه‌دادن به ما باشد که آن هم نیست، تأثیر زیادی هم ندارد. چون وقتی شما در مقام یک زن وارد کابینه‌ای می‌شوید که به تعبیر خانم مولاوردی هر روز پیام‌های توهین و ناجور به شما می‌دهند و می‌خواهند شما را با ترس و ارعاب و انواع تهدیدها از میدان به در ببرند، انواع و اقسام پرونده‌ها را برایتان درست می‌کنند و شما را به بی‌عفتی متهم می‌کنند. در نهایت، به گفته خانم مولاوردی، تمام ظرف شما مظروف به جواب‌دادن به توهین‌ها می‌شود و انرژی‌تان تحلیل می‌رود و دست آخر کاری از پیش نمی‌برید».
مشارکت زنان یک ضرورت اجتماعی است
سخنران دوم پنل نهایی این نشست، مصطفی تاجزاده بود، وی گفت: «ما به حضور زنان نیاز داریم چون از دورانی که بگوییم مشارکت سیاسی خوب است، گذر کرده‌ایم، به دلیل اینکه تکیه‌گاه تمدن جدید عمدتا بر توده مردم است و نه عده‌ای خاص، نه اشراف، نه اقلیت برگزیده. اگر دولتی نتواند متن مردم را به صحنه بیاورد و از استعدادهای آنها بهره بگیرد، از رقابت کشنده عقب می‌ماند و برای عقب‌نماندن باید راه مشارکت را برای همه باز کند. این امر ضروری است. این فراتر از آن جمله مهندس سحابی است که می‌گفت، بلوغ آدم سیاسی در مدیریت سیاسی است».
تاجزاده افزود: «من به‌عنوان کسی که رشته تحصیلی‌ام سیاسی بوده و چهار دهه مسئولیت سیاسی داشته‌ام، هم در خارج از ایران بوده‌ام و هم در زندان، می‌گویم یک وجه مدیریت سیاسی، اجتماعی است و بر مشارکت مردم تکیه دارد. یک وجه فردی هم دارد که شکوفایی استعداد‌ها در بازشدن راه‌ها برای حضور در همه عرصه‌ها از جمله مدیریت سیاسی است. حق همه شهروندان است که در مدیریت سیاسی کشور در بالاترین سطوح مشارکت داشته باشند. بنابراین مشارکت زنان علاوه بر اینکه براساس حقوق شهروندی حق آنان است، در دنیای امروز یک ضرورت اجتماعی است».
این فعال سیاسی افزود: «نکته بعدی که می‌خواهم بگویم این است؛ کسانی در جامعه هستند که از مشارکت زنان می‌ترسند. همه آنها را می‌شناسیم. می‌پرسیم چرا در هیئت‌رئیسه مجلس باشد یا در هیئت وزیران یا در … زن نداریم درحالی‌که در دوره اول مجلس خبرگان ما کاندیدای زن داشتیم؟ طبیعی است که نهادهای انتخابی چون به مردم پاسخ‌گو هستند مجبورند جدی‌تر به این مطالبه بپردازند ولی این دلیل نمی‌شود كه این خواسته را از سایردستگاه‌ها نداشته باشیم. مخالفان حضور زنان در برابر این سؤالات دو استدلال دارند. یک: فرهنگ، اخلاق و شرعیات را پیش می‌کشند و می‌گویند زنان نیامده وضع این است، بیایند که چه بشود؟ بنده اینجا قضاوتی ندارم که وضع جامعه خوب یا بد است. استدلال دوم آنها این است که حضور زنان در مدیریت‌های بالا ریسک بزرگی دارد. بنده به‌عنوان کسی که مدیریت در عالی‌ترین سطوح کشور را تجربه کرده‌ام و مدیر ناموفقی هم نبوده‌ام، خدمت شما عرض می‌کنم بله ریسک دارد. کدام تحول اجتماعی ریسک ندارد؟ زنان توانا هم زیادند. مثلا همین خانم مولاوردی که ما انتظار داشتیم با توجه به عملکرد مثبتشان در مناصب بالاتری قرار بگیرند. زنان توانا هستند. کافی است بخواهید ببینید. انتخاب زنان اتفاق عجیبی نیست و مدیران مرد ما هم آموزش‌های خاص و عجیبی ندیده‌اند؛ خب این طرف ژن‌های خوب بوده این طرف هم معمولی‌ها باشند. ما هم اول انقلاب کم‌تجربه بودیم که البته برای انقلاب‌های مردمی طبیعی است. مهم‌ترین تجربه مدیریتی نخست‌وزیر ما مهندس بازرگان، مدیرکلی بود».وی در پایان خاطرنشان کرد: «امروز آقای روحانی با مشکلات جدی مواجه است. بنده به شما به صراحت عرض می‌کنم مشکلاتی که آقای روحانی در این دو ماه با آن مواجه بوده، آقای خاتمی در دور دوم با آن مواجه نبود. ما رأی درستی داده‌ایم. محکم پشت رأیمان می‌ایستیم. این را هم تأکید کنم که نه‌فقط در کابینه ۲۴میلیونی بلکه در تمام نهاد‌ها باید زنان باشند و این مطالبه باید به مطالبه زنان اصولگرا هم تبدیل شود. بسیاری از آنها هم موافق این مطالبه‌اند. اتفاقا فراتر از مرزهای رأی، مطالبه حضور زنان در عالی‌ترین سطوح به سرعت می‌تواند به مطالبه‌ای ملی تبدیل شود. مطالبه‌ای که نه خواست ۲۴میلیون رأی‌دهنده به روحانی بلکه مطالبه ۱۵ میلیون رأی‌دهنده به رئیسی باشد و ۱۸میلیون نفری که رأی نداده‌اند».آذر منصوری سخنران پایانی این مراسم بود. او در ابتدا بیان کرد: «خانم مولاوردی پیش از معاونت، هیچ‌یک از این سطوح را نداشت اما عملکردش طوری بود که نشان داد زنان اگر مسئولیت بگیرند، می‌توانند به بهترین شکل از عهده ایفای مسئوليتشان برآیند و برنده شوند. آیا عناصر سقف شیشه‌ای ما قانون، دین و شرع، فرهنگ و تاریخ ماست؟ عناصر این سقف شیشه‌ای چیست که این‌قدر محکم است؟ ما توانستیم در این سقف شیشه‌ای ترک ایجاد کنیم چون در هیچ‌یک از انتخابات گذشته به میزانی که امروز مطالبه وزیر زن مطرح می‌شود، تاکنون مطالبه وزیر زن مطرح نبوده است و انصافا من از این جهت امیدوارم. اینکه آیا قانون منعی ایجاد کرده است یا دین و شرع و… منعی ایجاد کرده است؟ کجای دین ما گفته است که زنان نمی‌توانند در مقدرات اساسی مملکت دخالت کنند؟».