انتخابات ریاست‌جمهوری پیش‌رو فرانسه از یک لحاظ متفاوت است و آن اینکه دو حزب اصلی راست میانه و چپ میانه موقعیت خوبی در عرصه رقابت‌ها ندارند و کاندیدای مخالف وضع موجود، در رأس مبارزات انتخاباتی قرار گرفته است. این‌بار رقابت چنان فشرده و تنگاتنگ است که هیچ مؤسسه نظرسنجی‌ای جرئت نمی‌کند از پیش، روی دو کاندیدای نهایی برای رسیدن به دور دوم تأکید کند. به همین دلیل گمانه‌زنی‌ها بسیار با احتیاط انجام می‌گیرد و در تمام این گمانه‌ها نیز از رقابت چهار کاندیدای بالای جدول در شرایطی سخن گفته میشود که همگی متفق‌القول اعتقاد دارند امکان رسیدن به دور دوم برای آنان وجود دارد.
تحولات انتخاباتی فرانسه هم‌اکنون تابع شرایطی است که ژلاتین و سیالیت نیروی مردد و آرای خاکستری در پای صندوق رأی، می‌تواند تمام معادلات را دچار تغییر کند. بین چهار کاندیدای اصلی «امانوئل ماکرون» نماد وضع موجود و نئولیبرالیسم حاکم تلقی میشود، خانم «مارین لوپن» رهبر جبهه ملی همچنان رأی‌دهندگان راست افراطی و ملی‌گرایان را نمایندگی می‌کند و راست میانه با «فرانسوا فیون» در حالی گام به رقابت گذاشت که رسوایی مالی خانواده او کمپین جمهوری‌خواهان را دچار افول کرد. اما در اردوی چپ رادیکال متأثر از پلتفرم حزب کمونیست فرانسه با «ژاک لوک ملانشون» هر چند در رقابت‌ها، به شکلی شتابناک در حال اوج‌گیری بود، اما کابوس پیروزی او همه جناح‌های سیاسی و سیستم حاکم در فرانسه را دچار وحشت کرده و در هفته اخیر بسیاری از تمهیدات برای مهار کمپین او به کار گرفته شده است. نکته جالب در این رقابت تنگاتنگ و نزدیک، اختلاف چهار‌درصدی بین شماره یک تا شماره چهار در نظرسنجی‌هاست که با توجه به عدم تصمیم‌گیری یک‌سوم رأی‌دهندگان برای گزینه انتخابی، هرگونه تغییری قابل پیش‌بینی است.
حمله مسلحانه یک اسلام‌گرای تروریست در روز پنجشنبه ٢٠ آوریل، در خیابان «شانزه‌لیزه» پاریس به خودروی پلیس، در سه روز مانده به انتخابات، تأثیر معناداری روی جامعه رأی‌دهنده فرانسوی خواهد گذاشت. بدون تردید این حمله را که به گزارش پلیس «کریم شرفی» اسلام‌گرای شناخته‌شده نزد پلیس فرانسه انجام داده، یک برنامه‌ریزی زیرکانه از سوی اسلام‌گرایان تندرو و تروریست، برای کمک به راست افراطی فرانسه بوده است.
با به‌عهده‌گرفتن مسئولیت این حمله از سوی «داعش» و با توجه به باور این گروه به اینکه با حاکمیت راست افراطی در غرب، به واسطه سیاست مهاجرستیزی و اسلام‌هراسی آنان، راه برای یارگیری بهتر و بستر برای تروریسم اسلامی در غرب مسیحی بازتر میشود، این حمله در جهت کمک به صندوق رأی مارین لوپن و دیگر کاندیدای راست سازماندهی شده است.
در همان ساعات اولیه حمله نیز مارین لوپن، فرانسوا فیون و حتی امانوئل ماکرون در جهت بهره‌برداری از آن هرکدام به نسبت‌های متفاوت سعی کردند از این حمله تروریستی استفاده حداکثری کنند. در‌این‌میان بیشترین آسیب به کمپین «فرانسه نافرمان» به رهبری ملانشون وارد شد که در مبارزات انتخاباتی خود به صورت قاطع از حقوق مهاجران و همزیستی مسالمت‌آمیز جوامع بومی و مهاجر فرانسوی دفاع می‌کرد. اما شاید نکته بسیار جالب این ماجرا را بتوان زمانی به تصویر کشید که «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهوری راست‌گرا و ضدمهاجر آمریکا در یک مصاحبه اختصاصی با خبرگزاری «آسوشیتدپرس» به‌صراحت این حمله را برای حمایت علنی از مارین لوپن مورد استفاده قرار داد. او در این مصاحبه گفت: «مردم فرانسه از این وضع خسته شده‌اند و خانم لوپن در موضوع کنترل مرزها قوی‌ترین نامزد است؛ هر نامزدی که در مسئله تروریسم افراطی اسلامی موضع شدیدتری داشته باشد و هر کسی که در موضوع کنترل مرزها موضع سرسخت‌تری داشته باشد، در انتخابات بهتر عمل خواهد کرد». این اظهارنظر ترامپ در راستای حمایت از راست افراطی در جامعه اروپایی بیان میشود که او بارها روی آن تأکید داشته است، هر چند به دلیل عدم محبوبیت ترامپ در فرانسه، شاید این حمایت در این مقطع تأثیر مثبتی بر وضعیت لوپن نگذارد. از زمانی که نظرسنجی‌ها رشد شتابناک آرای ملانشون را نشان دادند، سیستم، دولت فرانسه و به‌خصوص اظهارات شفاف «فرانسوا اولاند» و همچنین دیگر کاندیدای رقیب در بالای جدول، تمرکز خود را بر خطر قدرت‌گرفتن چپ رادیکال قرار داده و محافل اقتصادی فرانسه و اروپایی نیز از روزهای سیاه اقتصاد فرانسه در صورت پیروزی او هشدار دادند.
اما برای چپ واقعی در فرانسه که در این دوره از انتخابات با توجه به پراکندگی آرا بیش از همیشه در طول جمهوری پنجم به کاخ الیزه نزدیک شده‌اند، امیدواری‌ها زمانی کم‌رنگ شد که «بنوا آمون»، نامزد جناح چپ حزب سوسیالیست به پیشنهاد حزب کمونیست جهت ائتلاف با ملانشون جواب نداد. در نظرسنجی‌ها گفته میشود بنوا آمون حدود هشت درصد می‌تواند رأی کسب کند و به هیچ عنوان امکان رسیدن به دور دوم را نخواهد داشت و به همین دلیل مطبوعات مایل به طیف چپ فرانسه چون اومانیته، لوموند و لیبراسیون متفق‌القول‌اند که اگر ملانشون به دور دوم نرسد، مقصر آن را باید آمون دانست. موضوع مهم و قابل اهمیت این برداشت و تحلیل در این نهفته است که برنامه‌‌ها و اهداف ملانشون- آمون تقریبا به هم نزدیک است و از یک خاستگاه طبقاتی و اجتماعی ارتزاق می‌کنند. هم‌اکنون بزرگ‌ترین سؤالی که هنوز پاسخ داده نشده است و شاید برای فرانسه بتواند یک تجربه جدید به حساب آید، این است که حامیان بنوا آمون که به شکست او باور دارند، آیا در آخرین لحظه و در پای صندوق رأی حاضرند به خاطر پیروزی چپ، یک تصمیم استراتژیک و پراگماتیستی اتخاذ کنند یا در چارچوب سکتاریسم حزبی مسیر رأی باطله را در پیش خواهند گرفت.
در صورت حذف ملانشون از معادلات دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه با توجه به وضعیت موجود، می‌توان حدس زد فرانسه در جانشینی رئیس‌جمهوری نامحبوبی چون فرانسوا اولاند این بار به یک نسخه بدتری مانند امانوئل ماکرون رضایت خواهد داد و سیستم ناکارآمد کنونی همچنان به بقای خود ادامه می‌دهد. بدون شک نگاه اتحادیه اروپایی به انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه چنان با‌اهمیت تلقی میشود که در هفته‌های اخیر تمام محافل مسلط، نهادهای اتحادیه و حتی جریان اصلی رسانه، کاملا در حمایت از ماکرون بسیج شده‌اند. برای اتحادیه اروپایی پیروزی ماکرون به منزله حفظ وضع موجود و ادامه سیاست‌های نئولیبرالی خواهد بود و برای آنان که ملانشون را دشمن شماره یک خود و نئولیبرالیسم حاکم مارین لوپن را راست و نئولیبرال ضد اتحادیه اروپایی فرانسوا فیون را به دلیل مواضع نزدیک به روسیه مختل‌کننده نظم می‌دانند، ماکرون کاندیدایی طلایی به حساب می‌آید.
———————————
نگاهی به مواضع ٥ کاندیدای اصلی
فرانسوی‌ها امروز برای انتخاب جانشین «فرانسوا اولاند»، رئیس‌جمهوری این کشور، به پای صندوق‌های رأی می‌روند. در میان ١١ کاندیدای ریاست‌جمهوری، سه نفر از آنها شانس بیشتری را برای کسب این مقام دارند. اگر هیچ‌کدام از نامزدهای انتخابات نتوانند در دور نخست اکثریت آرا را کسب کنند، دور دوم در هفتم ماه می برگزار خواهد شد.
مارین لوپن؛ خواهان خروج از اتحادیه اروپا
مارین لوپن ٤٨ساله در سال ۲۰۱۱ رهبری جبهه ملی را از پدرش تحویل گرفت و یک سال بعد در انتخابات ریاست‌جمهوری مقام سوم را به دست آورد. در ادامه این مسیر، او توانست موفقیت‌های بزرگی در انتخابات محلی برای حزبش کسب کند و حالا نظرسنجی‌ها از راهیابی او به دور دوم انتخابات ۲۰۱۷ خبر می‌دهند. او که پیش‌تر به وکالت مشغول بود در برخی از محاکمه‌ها از حقوق مهاجران دفاع می‌کرد اما حالا رهبری حزب راست افراطی را در اختیار دارد و خواستار خروج آنها از فرانسه است. او یک سال پیش از رهبری حزبش، در اظهارنظری، نمازخواندن مسلمانان را در خیابان با اشغال آلمان مقایسه کرد و مورد انتقادهای بسیاری قرار گرفت. اما حالا موضعش را ملایم کرده است و می‌گوید اسلام با دموکراسی فرانسه «ناسازگار» نیست. او در این سال‌ها کوشیده است تا اعتماد جوامع یهودی را نیز جلب کند. لوپن که سال‌هاست به «نژادپرستی» متهم میشود و رابطه نزدیکی با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه دارد، از طرف روشنفکران فرانسه «رهبری پوپولیست» توصیف میشود.
امانوئل ماکرون؛ شانس اول
طبق نظرسنجی‌ها، امانوئل ماکرون ۳۹ساله رقیب سرسخت مارین لوپن در دور دوم انتخابات فرانسه خواهد بود. او این شانس را دارد که با شکست لوپن، جوان‌ترین رئیس‌جمهور این کشور باشد. اوج‌گیری چشمگیر ماکرون در حالی اتفاق افتاده است که او هیچ پیشینه سیاسی قدرتمندی ندارد؛ هیچ‌وقت نماینده پارلمان نبوده و برای اولین‌بار وارد کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری شده است. او یک‌سال پیش از کاندیداتوری، در ژانویه ۲۰۱۶ جنبشی موسوم به «به پیش» را با شعار «نه راست، نه چپ» پایه‌گذاری کرد که باعث تضعیف موقعیتش میان سوسیالیست‌ها شد. او البته از سال ۲۰۱۴ به‌عنوان وزیر اقتصاد فرانسوا اولاند در کابینه دولت حضور داشت و پیش از آن هم، مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور فرانسه بود. او پیش‌تر عضو حزب سوسیالیست بود اما حالا می‌گوید در تلاش است تا ارزش‌های فرهنگی چپ را با ارزش‌های اقتصادی راست درهم آمیزد. او خود را «میانه‌رو» می‌داند و طرفدار بازار و تجارت آزاد و همچنین اتحادیه اروپا است و از سیاست‌های آنگلا مرکل در قبال پناه‌جویان حمایت می‌کند و با منع حجاب نیز مخالف است.
فرانسوا فیون؛ یک «تاچریست»
فرانسوا فیون ۶۲ساله با شکست نیکلا سارکوزی و آلن ژوپه، به‌عنوان نامزد حزب راست میانه انتخاب و به چهره‌ای محبوب تبدیل شد. اگرچه او را یک «تاچریست» می‌خوانند اما در آغاز نبردهای انتخاباتی، او بخت نخست راهیابی به الیزه بود. اما افشای رسوایی‌های مالی باعث کاهش محبوبیت او شد.
با وجود این، فیون که خود را «قربانی ترور سیاسی» می‌داند، در مقام نماینده حزب «جمهوری‌خواه» یکی از نامزدان مطرح این انتخابات است.
او که در دوران ریاست‌جمهوری سارکوزی برای پنج سال نخست‌وزیر فرانسه بود، سابقه عضویت در مجلس سنا و وزارت را دارد. اما اصلاحات قانونی او در سال ۲۰۰۳، وقتی وزیر کار و امور اجتماعی بود، خیابان‌های فرانسه را آشفته کرد. بالابردن سن بازنشستگی یکی از نقاط برجسته این اصلاحات بود. او در سال ۲۰۰۵ نیز از سوی نخست‌وزیر وقت از وزارت آموزش‌وپرورش به دلیل درگیری این وزارتخانه با بحران‌های متعدد، برکنار شد.
بنوا آمون؛ در برابر لوپن و ماکرون
بنوا آمون ۴۹ساله، وزیر پیشین وزارت آموزش‌وپرورش فرانسه است. او پس از شکست مانوئل والس، نخست‌وزیر پیشین این کشور، نامزد حزب سوسیالیست در این دوره از انتخابات فرانسه شد.
او که تاکنون از داستان‌های رسوایی‌های انتخاباتی در امان مانده است، با ته‌ریش گاه و بی‌گاه و لبخندی همیشگی در جامعه محافظه‌کار فرانسه از آزادی ماریجوانا و اوتانازی صحبت می‌کند. اما نظرسنجی‌ها از کاهش آرای او حکایت دارد.
او در میان هوادارانش درباره ماکرون، لوپن و فیون گفته بود: «حزب پول نامزدهای بسیاری در این انتخابات دارد. یکی می‌گوید «پولدار شوید» و دو نفر دیگر می‌گویند «ما را ثروتمند کنید».
ژان‌لوک ملانشون؛ مرزهای باز برای مهاجران
ژان‌لوک ملانشون ۶۵ ساله در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۲ مقام چهارم را کسب کرده بود.
او که در سال ۲۰۰۸ از حزب سوسیالیست جدا شد و حزب چپ را پایه‌گذاری کرد، بار دیگر قدم به میدان مبارزات انتخابات گذاشته است. او در سال ۲۰۰۹ توانست به پارلمان اروپا راه پیدا کند.
او که پیش‌تر از فدرالیسم اروپایی حمایت می‌کرد، درحال‌حاضر خواستار خروج فرانسه از معاهدات اروپایی است و باور دارد لیبرالیسم اقتصادی اروپا باعث ازدست‌رفتن توان تغییر دموکراتیک شده است. ملانشون همچنین مخالف بستن مرزهای اروپا روی مهاجران بوده و معتقد است فرانسه باید از ناتو خارج شود.