CHRI
نیما حیدری – برای اندیشهٔ نو
پنجشنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴
اندیشهٔ نو: مرکز حقوق بشر در ایران دیروز چهارشنبه ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴ گزارشی دربارهٔ وضع وکلای دادگستری و وکلای مدافع در ایران منتشر کرد. در این گزارش با عنوان «وکلای حقوق بشر در ایران» آمده است: «ایران یکی از خطرناک ترین کشورهای جهان برای وکلا است که در آن صرفاً رعایت حاکمیت قانون می‌تواند منجر به دستگیری، زندانی شدن، و نابودی حرفه‌یی شود. وکلایی که جرئت دفاع از حقوق تضمین‌شده در قوانین ایران و قوانین بین‌المللی را دارند با آزار و اذیت بی‌امان حکومت مواجه‌اند و عدهٔ آنها به‌سرعت در حال کاهش است. اکنون برای دفاع از ده‌ها هزار نفری که در ایران مورد پیگرد غیرقانونی‌اند کمتر از دوازده مدافع حقوقی شجاع باقی مانده‌اند.
مرکز حقوق بشر در ایران یک «برگ اطلاعات» جدید با عنوان «وکلای حقوق بشر در ایران» منتشر کرده است که این سرکوب فزاینده و پیامدهای ویرانگر آن را برای عدالت و مسئولیت‌پذیری در جمهوری اسلامی ایران را افشا می‌کند. این برگ اطلاعات که برای پژوهشگران، روزنامه‌نگاران، دانشجویان، و سیاست‌گذاران تدوین شده است مروری روشن و مختصر بر چگونگی سلاح شدن نظام حقوقی ایران علیه کسانی دارد که خواهان کار در چارچوب قانونی‌اند. در این برگ اطلاعات، علاوه بر اینکه از برخی از وکلای مورد آزار و اذیت در ایران نام برده شده است، به سوءرفتارها و موانع موجود علیه وکلا در ایران اشاره شده است.
بر اساس این برگ اطلاعات، بعد از خیزش «زن، زندگی، آزادی» شصت و شش وکیل حقوق بشری صرفاً به‌علت انجام وظیفه، یعنی دفاع از متهمان، بازداشت شده‌اند. همچنین، ده سال پیش بیشتر از پنجاه وکیل حقوق بشری در ایران کار می‌کردند. اما به‌علت پیگرد و اذیت و آزار حکومتی، در حال حاضر کمتر از دوازده وکیل برای دفاع از متهمان باقی مانده‌اند.
در جمهوری اسلامی ایران، وکیل‌ها به‌خاطر دفاع از حقوق متهمان تهدید و احضار و بازجویی می‌شوند، بدون علت بازداشت می‌شوند، بدون رعایت مراحل قانونی مورد پیگرد قرار می‌گیرند، به جرم‌های ساختگی متهم می‌شوند، در دادگاه‌های نمایشی محکوم می‌شوند، پروانهٔ وکالت آنها لغو می‌شود، به زندان‌های درازمدت محکوم و حبس می‌شوند.
در این برگ اطلاعات از پنج وکیل به‌طور مشخص نام برده است که مورد بی‌عدالتی قرار گرفته‌اند:
نسرین ستوده: شش سال در زندان بود. ده سال حکم زندان دارد. در حال حاضر از زندان به مرخصی درمانی آمده است.
محمدرضا فقیهی: حکم پنج سال زندان را می‌گذراند.
طاهر نقوی: حکم شش سال زندان را می‌گذراند.
امیرسالار داوودی: تا بازبینی ده سال حکم زندان، موقتاً آزاد است.
محمد نجفی: در پرونده‌های متعدد به بیشتر از ۲۱ سال زندان محکوم شده است و از سال ۱۳۹۷ در زندان است.
مرکز حقوق بشر در ایران به‌نقل از سعید دهقان، وکیل برجستهٔ حقوق بشر در ایران و مدیر مجموعهٔ حقوقی پارسیلا، می‌نویسد: «هدف مشی حکومت در آزار و اذیت وکلای حقوق بشر نه‌فقط ایجاد رعب و وحشت و دلسرد کردن وکیل‌های دیگر از ورود به این عرصه است، بلکه همچنین محروم کردن معترضان از حق دفاع قانونی است. این خط‌مشی برای تحمیل حس درماندگی به شهروندان مخالف حکومت و وادار کردن آنها به سکوت و تسلیم است.»
مرکز حقوق بشر در ایران تأکید می‌کند که «وکلای حقوق بشر در ایران صرفاً برای انجام وظیفه و دفاع از اساسی‌ترین حقوق قانونی متحمل هر خطری می‌شوند، از جمله محدود شدن آزادی و امنیت و زندگی خودشان. تعهد آنها به عدالت هزینهٔ شخصی برای آنها دارد. بسیار مهم است که رهبران سازمان ملل متحد، دولت‌های سراسر جهان، و سازمان‌های حقوقی بین‌المللی صدای همبستگی‌شان را بلند کنند. آنها باید خواستار آزادی فوری وکلای زندانی در ایران و پایان دادن به پیگرد قانونی کارشناسان حرفه‌یی حقوقی شوند که صرفاً به‌دلیل انجام وظیفه» کار و زندگی‌شان به خطر می‌افتد.
اصلاحات فوری دیگر عبارت‌اند از حذف این اجبار که متهمان سیاسی باید از وکلای مورد تأیید دولت استفاده کنند؛ رعایت بندهای قانون اساسی ایران در مورد ممنوع بودن شکنجه و اعتراف‌گیری اجباری؛ لغو احکامی که اجازهٔ تجدیدنظر بدون حضور متهم و وکیل را می‌دهد، و پایان دادن به مداخلهٔ نهادهای امنیتی در کار قوه قضائیه.