روزنامه الشرق الاوسط به مناسبت سفر ترامپ به خاورمیانه و از جمله عربستان سعودی، مصاحبه با سه نفر از جمله یک کارشناس و دو نفر از مقامات آمریکایی انجام داده است که در آن چشم انداز های فعلی و آتی این سفر را مورد بررسی قرار می دهند.
دکتر برنارد هیکل، استاد مطالعات خاور نزدیک در دانشگاه پرینستون، گفت که سفر دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، به عربستان سعودی در اواسط هفته، اهمیت نمادین قابل توجهی دارد. عربستان سعودی مهمترین کشور برای منافع ایالات متحده، نه تنها در خاورمیانه، بلکه در سطح جهان است.
دکتر برنارد هیکل انتظار دارد که سفر دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، به ریاض، با توجه به پیشینه ترامپ در بخش تجارت، منجر به امضای مجموعه‌ای از توافق‌نامه‌های دوجانبه بین ایالات متحده و عربستان سعودی شود. او توضیح داد که این توافق‌نامه‌ها حوزه‌های حیاتی مانند هوش مصنوعی، توسعه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز و تسهیل معاملات تسلیحاتی را پوشش خواهند داد.
در مقابل، دکتر برنارد هیکل هرگونه فرمولی برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل را رد کرد، مگر اینکه با تعهدی روشن و صریح برای ایجاد یک کشور واقعاً مستقل فلسطینی همراه باشد.
دکتر هیکل انتظار دارد سفر رئیس‌جمهور ترامپ به عربستان سعودی شاهد موفقیت‌هایی در بیش از یک حوزه، چه در روابط دوجانبه و چه در مسائلی مانند جنگ اوکراین و موارد دیگر باشد. او گفت: «موفقیت‌های قابل توجهی در بیش از یک حوزه، از جمله مسئله اوکراین و برخی از توافق‌نامه‌هایی که پادشاهی با رئیس‌جمهور بایدن در حال مذاکره بود، وجود خواهد داشت. ممکن است در طول این سفر شاهد این توافق‌نامه‌ها، از جمله مسئله هسته‌ای و هوش مصنوعی، باشیم. شاهد اعلام برخی از این توافق‌نامه‌ها خواهیم بود.”
هیکل تأکید کرد که پادشاهی سعودی بر اساس اصول سیاست خود که مبتنی بر «ایجاد امنیت و ثبات در منطقه» است، در ایجاد روابط قوی با هر دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات موفق بوده است. وی گفت که این امر با منافع آمریکا در چندین موضوع، به‌ویژه صلح منطقه‌ای و برنامه هسته‌ای ایران، تلاقی دارد.
او خاطرنشان کرد که ترامپ و بایدن در رد توانایی هسته‌ای نظامی ایران مشترک هستند و همپوشانی آشکاری در دیدگاه‌های آنها برای پایان دادن به جنگ‌ها در غزه و اوکراین و همچنین اجماع در مورد سیاست نفتی وجود دارد، به ویژه از آنجایی که دولت ترامپ سیاستی را اتخاذ کرده است که از تولید نفت حمایت می‌کند، در مقابل آنچه او به عنوان «سیاست‌های سبز خصمانه با نفت و گاز» دولت بایدن توصیف کرد.
این استاد مطالعات خاور نزدیک معتقد است که سفر رئیس جمهور ترامپ به عربستان سعودی در دوره دوم ریاست جمهوری خود «نمادگرایی قدرتمندی را چه در داخل و چه در سطح بین المللی» به همراه دارد و تأکید کرد که «ترامپ پیام روشنی ارسال می‌کند مبنی بر اینکه پادشاهی سعودی مهمترین شریک برای منافع ایالات متحده است، نه تنها در خاورمیانه، بلکه در سطح جهانی.”
در عین حال، او هشدار داد که سفر ترامپ «بدون خطر نیست»، و توضیح داد که رئیس جمهور ایالات متحده هنوز با مخالفت شدید داخلی روبرو است و مخالفان سیاسی او تلاش خواهند کرد تا عربستان سعودی را در رسانه‌ها به عنوان یک متحد کلیدی هدف قرار دهند، همانطور که در دوره اول ریاست جمهوری او این کار را کردند.
با این حال، هیکل معتقد است که شرایط تغییر کرده است و افزود: «من معتقدم که حملات رسانه‌ای به پادشاهی سعودی، با توجه به سیاست خارجی متعادل و روابط پیشرفته آن با هر دو حزب آمریکایی، همان تأثیر قبلی را نخواهد داشت.» او تأکید کرد که «پادشاهی سعودی در مسائل کلیدی با حزب دموکرات اشتراک نظر دارد، که مهمترین آنها پایان دادن به جنگ غزه و تضمین حقوق فلسطینیان، علاوه بر نقش فعال آن در سودان و سایر مسائل.”
دکتر هیکل انتظار دارد توافقات استراتژیک در حال مذاکره بین عربستان سعودی و ایالات متحده، موضوعات متعددی از جمله همکاری امنیتی، برنامه هسته‌ای غیرنظامی، تبادلات کالا، هوش مصنوعی و تسهیل فروش تسلیحات ایالات متحده به پادشاهی را پوشش دهد.
هیکل در مورد پیچیدگی‌های اوضاع منطقه‌ای گفت: «من معتقد نیستم که هیچ راه‌حل فوری برای جنگ‌های داخلی در یمن یا سودان، وضعیت غزه و فلسطین، مشکلات داخلی عراق، مسئله هسته‌ای ایران و بحران‌های لبنان و سوریه وجود داشته باشد. هیچ یک از این بحران‌ها بدون نقش محوری و قابل توجه عربستان سعودی در این درگیری‌ها قابل حل نیستند.”
سفیر سابق آمریکا در عربستان سعودی نیز در این باره دیدگاه های خود را با این روزنامه در میان گذاشت.
مایکل راتنی، سفیر سابق آمریکا در عربستان سعودی، معتقد است که سفر قریب‌الوقوع دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، به ریاض در اواسط ماه مه، نشانه روشنی از قدرت مشارکت ایالات متحده و عربستان سعودی و گواهی بر اعتماد واشنگتن به اتحاد استراتژیک خود با پادشاهی است.
راتنی بیش از 30 سال سابقه کاری دارد و یکی ازباتجربه‌ترین دیپلمات‌هایی است که در خاورمیانه خدمت کرده است.
به گفته راتنی، کلید درک آمریکایی‌ها از پادشاهی عربستان سعودی، تشویق تعداد بیشتری از آنها به بازدید از این کشور است. او گفت: «هرچه آمریکایی‌ها بیشتر درباره عربستان سعودی بدانند، بیشتر بر تصورات غلط قدیمی یا نادرست درباره آن غلبه خواهند کرد.» او افزود: «وقتی در سال ۲۰۲۳ رسیدم، از اینکه عربستان سعودی از زمان اولین سفرم در ۱۵ سال پیش چقدر تغییر کرده، شگفت‌زده شدم.”
با توجه به پیشینه تجاری رئیس جمهور ترامپ، راتنی گفت: «من انتظار دارم که تقویت روابط تجاری و سرمایه‌گذاری بین دو کشور عنصری محوری باشد و جامعه تجاری هر دو طرف نقش مهمی در طول این سفر ایفا کنند.”
راتنی در جایی دیگر ادامه داد و گفت:”ما از یک همکاری استراتژیک قوی، منافع زیادی خواهیم برد؛ یک همکاری امنیتی که ما را قادر می‌سازد با تهدیدات مشترک مقابله کنیم؛ یک همکاری آموزشی که دانشجویان، اساتید و محققان هر دو کشور را برای توسعه سرمایه انسانی گرد هم می‌آورد؛ و یک همکاری تجاری که رفاه آمریکا و عربستان سعودی را در زمینه‌هایی از هوش مصنوعی گرفته تا سفرهای فضایی تجاری، حمل و نقل، زیرساخت‌ها، گردشگری و البته انرژی افزایش می‌دهد. روابط ایالات متحده و عربستان سعودی امروز متنوع‌تر و گسترده‌تر از همیشه است و من انتظار دارم این روند ادامه یابد.»
راتنی می‌گوید واشنگتن و ریاض با چالش‌های مشترکی روبرو هستند که مشابه چالش‌های پیش روی منطقه است، مانند تهدید حوثی‌ها در یمن، حمایت ایران از نیروهای نیابتی خود در جهان عرب و چالش‌های ناشی از پیچیدگی‌های اقتصاد جهانی.
او گفت: «عربستان سعودی به طور فزاینده‌ای آرزو دارد که یک قدرت اقتصادی جهانی باشد، نه فقط یک بازیگر منطقه‌ای، و مانند ایالات متحده، این پادشاهی برای دستیابی به جاه‌طلبی‌های خود به یک فضای اقتصادی و سیاسی پایدار متکی است. البته، تهدیدات تروریستی در هر دو کشور همچنان وجود دارد و ما دهه‌هاست که برای مقابله با آنها با هم همکاری کرده‌ایم.”
ساموئل وربرگ، سخنگوی منطقه‌ای وزارت امور خارجه ایالات متحده، به الشرق الاوسط گفت: «این سفر به وضوح نشان دهنده اهمیت و نقش استراتژیک عربستان سعودی در منطقه است.» «ایالات متحده، پادشاهی عربستان را شریکی محوری در تلاش‌ها برای افزایش امنیت و ثبات منطقه‌ای می‌داند.”
وربرگ افزود: «این سفر، نقش پادشاهی عربستان در میزبانی مذاکرات مربوط به جنگ اوکراین و نقش آن در آرام کردن اوضاع در سودان و یمن را نادیده نخواهد گرفت. ما همچنین از ابتکارات پادشاهی عربستان در حمایت از راه‌حل‌های سیاسی برای درگیری‌ها، تلاش‌های مداوم آن برای تأمین امنیت بازارهای جهانی انرژی و سهم آن در ثبات منطقه‌ای از طریق ابزارهای دیپلماتیک منطقه‌ای و بین‌المللی قدردانی می‌کنیم.”
وی ادامه داد: «انتظار می‌رود در این سفر، مسائل استراتژیک مربوط به امنیت منطقه‌ای، همکاری دفاعی و سرمایه‌گذاری در فناوری و انرژی‌های تجدیدپذیر مورد بحث قرار گیرد.»
وربرگ تأکید کرد که «این سفر هماهنگی در مورد تهدیدات دریایی در دریای سرخ و همچنین تحولات در غزه، لبنان، یمن، سودان، لیبی، لبنان و عراق را افزایش داده و با رفتار بی‌ثبات‌کننده ایران مقابله خواهد کرد.”
وربرگ افزود: «این سفر در برهه‌ای حساس انجام می‌شود، زیرا منطقه با چالش‌های امنیتی و اقتصادی فزاینده‌ای روبرو است، در حالی که ایالات متحده به دنبال تقویت همکاری با شرکای خلیج فارس خود در زمینه‌های دفاعی، انرژی و سرمایه‌گذاری است.”
وی افزود: «علاوه بر موارد فوق، در این سفر راه‌های گسترش تلاش‌های مشترک برای مقابله با تهدیدات منطقه‌ای، مانند رفتار بی‌ثبات‌کننده ایران، تروریسم، جنگ در اوکراین و لزوم دستیابی به صلح در غزه مورد بحث قرار خواهد گرفت.”
به گفته وربرگ، ایالات متحده تعهد خود را برای همکاری با شرکای منطقه‌ای «برای یافتن راه‌حل‌های سیاسی و دیپلماتیک پایدار برای بحران‌ها، حمایت از تلاش‌ها برای آرام کردن اوضاع در غزه، دستیابی به آتش‌بس دائمی و مقابله با فعالیت‌هایی که آزادی ناوبری در دریای سرخ را تهدید می‌کنند» مجدداً تأیید می‌کند.
سخنگوی منطقه‌ای وزارت امور خارجه ایالات متحده در مورد مذاکرات جاری آمریکا و ایران گفت: «ما ترجیح می‌دهیم وارد جزئیات مذاکرات جاری یا احتمالی با ایران نشویم.”
با این حال، وربرگ تأکید کرد که سیاست رئیس جمهور ترامپ روشن است: ایالات متحده به ایران اجازه نخواهد داد که سلاح هسته‌ای داشته باشد و «ما از تمام ابزارهای فشار سیاسی و اقتصادی برای دستیابی به این هدف استفاده خواهیم کرد» و بر لزوم مقابله با فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران در منطقه تأکید کرد.
در مقابل، وربرگ از تلاش‌های عربستان سعودی برای دستیابی به ثبات در منطقه و مهار بحران‌های جهانی قدردانی کرد و خاطرنشان کرد که ایالات متحده از نقش محوری پادشاهی در تسهیل مذاکراتی که نمایندگان ایالات متحده، روسیه و اوکراین را گرد هم آورد، استقبال می‌کند.
وربرگ در مورد دیدگاه ایالات متحده برای عادی‌سازی روابط با سوریه گفت: «هنوز مذاکراتی بین طرف‌های آمریکایی و سوری برای تضمین امنیت کشور، از نظر حذف تروریسم، گروه‌های تروریستی و تهدیدات امنیتی مرتبط، در جریان است.”
او توضیح داد که کشورش مشتاق است اطمینان حاصل کند که رژیم جدید سوریه به همه قومیت‌ها، نژادها و فرقه‌ها احترام می‌گذارد و نمایندگی فراگیر را در حکومت دموکراتیک مدنی تضمین می‌کند. او همچنین بر اهمیت تضمین عاری بودن سوریه از سلاح‌های شیمیایی تأکید کرد و خاطرنشان ساخت که لغو تحریم‌های آمریکا نیازمند زمان، درک بیشتر و اطمینان از روند روان امور است.
از سوی دیگر، وربرگ تأکید کرد که مسائل آمریکا و عراق کاملاً با وضعیت سوریه متفاوت است و خاطرنشان کرد که بین بغداد و واشنگتن در مورد خروج حضور آمریکا، مبارزه با تروریسم و همکاری‌های دوجانبه در سایر مسائل مرتبط با مسائل امنیتی، سیاسی و اقتصادی تفاهماتی وجود دارد.
وربرگ هرگونه ارتباط بین نحوه برخورد آمریکا با مسئله لبنان و موضوع سوق دادن بیروت به سمت عادی‌سازی روابط با تل‌آویو را رد کرد و اظهار داشت که بین این دو موضوع جدایی کامل وجود دارد. او تأکید کرد که کشورش عادی‌سازی اجباری روابط لبنان با اسرائیل را تحمیل نخواهد کرد و خاطرنشان کرد که این موضوع به هر دو طرف و منافع آنها واگذار شده است. او توضیح داد که حزب‌الله دیگر هیچ تهدید امنیتی ایجاد نمی‌کند، پس از آنکه اسرائیل در جنگ قبلی شکست خورد.
وربرگ همچنین تأکید کرد که دولت ترامپ به روند صلح فلسطین به طور کلی و ارائه کمک به غزه اهمیت زیادی می‌دهد. او خاطرنشان کرد که تلاش‌های آمریکا برای دستیابی به این هدف متوقف نشده است و هرگونه تحمیل آوارگی فلسطینی‌ها توسط آمریکا را رد کرد. او خاطرنشان کرد که ترامپ راه حل دو کشور را رد نکرده است، اما ارزیابی این موضوع به دو طرف درگیری واگذار شده است..
در همین حال، سخنگوی منطقه‌ای وزارت امور خارجه ایالات متحده بر اهمیت توافق اخیر ایالات متحده و حوثی‌ها برای توقف هدف قرار دادن کشتیرانی دریای سرخ تأکید کرد و در عین حال خاطرنشان کرد که این توافق، آزمونی واقعی از جدیت حوثی‌ها در تعهدشان به امنیت کشتیرانی دریای سرخ است.
سه شنبه ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۴