مریم میرزاخانی همراه با دخترش آناهیتا و همسرش جان وندارک
Recently updated on می 13th, 2025 at 06:41 ب.ظ
۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۴
لیندا سارنگ
اندیشهٔ نو: امروز، ۱۲ اردیبهشت، روز تولد مریم میرزاخانی، زن نابغهٔ ریاضی ایرانی است. این روز به پیشنهاد کمیتهٔ بانوان انجمن ریاضی ایران و تصویب اتحادیهٔ بین‌المللی انجمن‌های ریاضی، به افتخار مریم میرزاخانی، در سال ۲۰۱۹ به‌عنوان «روز جهانی زن در ریاضیات» نام‌گذاری شد. در این روز نه‌فقط یاد مریم میرزخانی گرامی داشته می‌شود، بلکه مناسبتی است برای دیده شدن هزاران زن که در گوشه و کنار جهان، بی‌سروصدا و بی‌ادعا، در دل معادلات پیچیده و نظریه‌های انتزاعی ریاضی کار و زندگی می‌کنند و می‌آفرینند.
مریم میرزاخانی ریاضی‌‌دان ایرانی و استاد دانشگاه استنفورد، در سال ۲۰۱۴ به‌دلیل کنشگری در حوزهٔ «دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و فضاهای پیمانه‌ای آنها» برندهٔ مدال فیلدز شد که بالاترین جایزه در ریاضیات است. او نخستین زن و ایرانی برندهٔ مدال فیلدز است.
مریم میرزاخانی در دوران تحصیل در دبیرستان فرزانگان تهران برندهٔ مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی در سال‌های ۱۹۹۴ (هنگ‌کنگ) و ۱۹۹۵ (کانادا) شد و در همین سال نخستین دانش‌آموز ایرانی بود که نمرهٔ کامل را در المپیاد ریاضی گرفت. او نخستین دانش‌آموز ایرانی بود که دو سال پی‌درپی مدال طلا گرفت. او سپس در سال ۱۹۹۹ مدرک کارشناسی ریاضی را از دانشگاه شریف و درجهٔ دکتری‌اش را در سال ۲۰۰۴ از دانشگاه هاروارد، زیر نظر استاد کورتیس مک‌مولن، از برندگان مدال فیلدز، گرفت. نشریهٔ علمی پاپیولار ساینس آمریکا مریم میرزاخانی را یکی از ده ذهنِ جوان برگزیدهٔ سال ۲۰۰۵ و ذهن برتر در رشتهٔ ریاضیات معرفی و از او تجلیل کرد.
در ویدئویی که دکتر جان وندارک، همسر مریم میرزاخانی که خودش استاد ریاضی است، دربارهٔ او می‌گوید: «وقتی فهمید سرطان دارد، می‌گفت زندگی عادلانه نیست. وقتی در خانواده‌ای صمیمی به دنیا آمده‌ام و انسان‌های مهربانی اطرافم بوده‌اند، نگفتم زندگی عادلانه نیست. خیلی از مردم اینها را ندارند. الآن چرا باید شاکی باشم. او دربارهٔ هیچ‌چیزی گله و شکایت نمی‌کرد. او نمی‌خواست به چشم قربانی دیده شود.»
جان وندارک، اهل چک، می‌گوید: «او [مریم] کاملاً ویژه بود. دقیقاً می‌دانست می‌خواهد چکار کند. برنامهٔ بسیار روشنی داشت. نگران حرف مردم نبود. واقعاً می‌دانست چه می‌خواهد. ذهن و روحیه‌ای قوی داشت.»
از مریم میرزاخانی دختری به نام آناهیتا مانده است.