دانیل نوبوآ سرانجام در دور دوم انتخابات سراسر اکوادور در روز یکشنبه ۲۵ فروردین پیروز شد.
با استفاده از مطالب منتشر شده در سازمان مستقل «کنگرهٔ آمریکای شمالی در موضوع آمریکای لاتین»
مترجم: حبیب مهرزاد
روز یکشنبه ۲۵ فروردین ۱۴۰۴، شورای ملی انتخابات اکوادور نتایج دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری را اعلام کرد. بر این اساس، دانیل نوبوآ، رئیس‌جمهور راست‌گرای اکوادور از نوامبر ۲۰۲۳، با کسب ۵۵درصد آرا پیروز انتخابات جدید و رقیب او لوئیزا گونزالس، نمایندهٔ حزب چپ‌گرای «جنبش انقلابی شهروندان» با کسب ۴۴درصد آرا بازندهٔ انتخابات اعلام شد. نوبوآ این بار در یک دورهٔ چهارساله از ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۹ رئیس‌جمهور اکوادور خواهد بود.
خانم گونزالس بلافاصله با استناد به مواردی از بی‌نظمی‌ها و اقدام‌های سؤال‌برانگیز، از جمله اعلام «وضع استثنایی» از طرف نوبوآ در هفت استان استراتژیک آن کشور درست دو روز پیش از انتخابات، اعلام کرد که در انتخابات تقلب شده است. اکنون باید دید که با توجه به تعمیق و تشدید قطبی شدن سیاسی آن کشور، چه آینده‌ای برای سیاست و قدرت در اکوادور محتمل است؟
سه هفته پیش، در جریان مبارزات انتخاباتی دور دوم در اکوادور، دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، نوبوآ را به مارالاگو، اقامتگاه ترامپ در شهر پام بیچ در فلوریدا، دعوت کرد. جزئیات آن دیدار علنی نشد، اما می‌توان تصوّر کرد که نوبوآ «چراغ سبز» ترامپ برای شتاب بخشیدن به اقدامات اقتدارگرایانه در اکوادور را گرفته باشد. گفتنی است که نوبوآ متولد شهر میامی در ایالت فلوریدا در آمریکاست.
گرچه ترامپ رسماً و آشکارا از نوبوآ حمایت نکرده است، دیدار آن دو در فلوریدا، ایالت محل تولد نوبوآ، به اندازهٔ کافی گویای آن است که نوبوآ «مشی ترامپ» را در پیش خواهد گرفت: «عوام‌فریبی راست‌گرایانه» که ابزار اصلی‌اش باج‌خواهی است. نوبوآ پس از آن دیدار با ترامپ قول داد که دولت آمریکا اکوادوری‌ها را از فهرست اخراج‌های جمعی حذف خواهد کرد- چیزی که دولت آمریکا هرگز تأیید نکرد. این موضوعی مهم برای اکوادور است که درصد زیادی از جمعیتش در خارج و به‌ویژه می‌کنند و پول برای خانواده‌هایشان می‌فرستند.
مسئلهٔ تهدید به اخراج جمعی خارجی‌ها از آمریکا موضوعی اثرگذار در انتخابات اکوادور شد. نوبوآ از ترس مهاجران اکوادوری ساکن آمریکا از بازداشت و حبس شدن در بازداشتگاه‌هایی مانند گوانتانامو یا زندان‌های السالوادور- و از دست رفتن امکان ارسال پول به خانواده‌هایشان در اکوادور- به‌سود خودش استفاده کرد. این در واقع باج‌خواهی روی رأی‌دهندگان اثر گذاشت، زیرا دهه‌ها سال است که اکوادوری‌ها در جست‌وجوی کار و پول مهاجر می‌کنند و آمریکا یکی از پُرطرفدارترین مقصدهای مهاجران بوده است.
در دور اول انتخابات اکوادور هیچ نامزدی اکثریت آرا را به دست نیاورد، ولی آرای نوبوآ از گونزالس کمتر بود. اولین کاری که نوبوآ پس از دور اول انتخابات کرد، استخدام اریک پرینس، بنیان‌گذار شرکت بلک‌واتر بود. پرینس در اوایل آوریل/فروردین وارد اکوادور شد، و بی‌معطلی دست به کار شد و حمله‌های رسانه‌یی به گونزالس را شروع کرد.
اقدام سؤال‌برانگیز بعدی نوبوآ در مقام رئیس‌جمهور کشور، آن هم درست دو روز پیش از رأی‌گیری دور دوم، اعلام «وضع استثنایی» به مدت شصت روز در هفت استان از بیست و چهار استان کشور و همچنین در منطقهٔ شهری کیتو، پایتخت اکوادور، بود. همهٔ این مناطق جزو حوزه‌های انتخاباتی مهم بودند، از جمله مناطقی که از گونزالس در آنها از حمایت چشمگیری برخوردار است. طبق این فرمان، اختیار دخالت نظامیان بیشتر شد، حق تجمع آزاد به حالت تعلیق درآمد، و بازرسی شهروندان بدون مجوز امکان‌پذیر شد. علاوه بر این، نوبوآ تیم مراقبت و امنیت گونزالس را درست یک روز پیش از رأی‌گیری از او گرفت، اقدامی که آشکارا نوعی ارعاب سیاسی در کشوری است که خشونت علیه شخصیت‌های سیاسی در آن افزایش یافته است. برای نمونه، در سال ۲۰۲۳، دو هفته پیش از برگزاری انتخابات، فرناندو ولاویسنسیو، نامزد ریاست‌جمهوری، ترور شد. ده‌ها شهردار و عضو کنگره نیز در پنج سال گذشته به همین ترتیب کشته شده‌اند.
یورش محافظه‌کاران در اکوادور
نوبوآ پسر ثروتمندترین مرد اکوادور است که با حمایت محافظه‌کاران در دور اول انتخابات زودهنگام سال ۲۰۲۳ برگزیده شد. نوبوآ فرصتی برای تثبیت قدرت جناح راستی است که تا کنون نتوانسته بود موقعیتش را تحکیم کند. نوبوآ پس از آنکه رئیس‌جمهور لاسو (۲۰۲۱-۲۰۲۳) به‌علت اعتراض‌های عمومی و احتمال استیضاح مجبور شد انتخابات زودهنگام اعلام و برگزار کند به ریاست‌جمهوری رسید. پیش از لاسو، دولت کوتاه‌مدت لنین مورنو (۲۰۱۷-۲۰۲۱) در قدرت بود. مورنو از حزب رافائل کورئا، رئیس‌جمهور چپ‌گرای سابق جدا شد، اما حکومت ضعیفی داشت و به راست گرایش پیدا کرد.
نوبوآ برای اینکه بتواند در انتخابات ۲۰۲۹ نیز از حمایت آمریکا برخوردار باشد، به این امید که پیروز شود، پیشنهاد بازگشایی دو پایگاه نظامی استراتژیک آمریکا در مانتا و جزایر گالاپاگوس را مطرح کرده است. پایگاه مانتا پس از مناقشه‌ای طولانی بین آمریکا و دولت کورئا برای اخراج نظامیان آمریکایی، در سال ۲۰۰۹ بسته شد. جزایر گالاپاگوس در سواحل اقیانوس آرام در نزدیکی مسیر تجاری بین چین و پرو قرار دارد. بندر بزرگ چین در چانکای، در شمال لیما- پایتخت پرو- که شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین آن را در نوامبر ۲۰۲۴ افتتاح کرد، نقطهٔ بندری مهمی در این مسیر تجاری است.
اقدام دیگر نوبوآ برای جلب آرا، بهره‌گیری از خشونت گسترده ناشی از فعالیت باندهای مواد مخدر است که فعالیتشان اکوادور را نیز اکنون مانند کلمبیا و پرو به عرصهٔ خشونتی بی‌سابقه کرده است. نوبوآ به بهانهٔ مبارزه با باندهای مواد مخدر می‌خواهد رقیبان سیاسی‌اش را هدف قرار دهد. یک نمونه از این اقدام‌های او یورش نیروهای دولتی به خواست نوبوآ به سفارت مکزیک در کیتو (پایتخت اکوادور) در سال ۲۰۲۴ برای دستگیری خورخه گلاس، معاون رئیس‌جمهور سابق دوران کورئا بود. این اقدام دولت نوبوآ باعث قطع روابط دیپلماتیک مکزیک با اکوادور شد که همچنان ادامه دارد. پیش از این نیز در فیلیپین در دورهٔ ریاست‌جمهوری رودریگو دوترته شاهد این نوع تهاجم و ترور سیاسی به بهانهٔ مبارزهٔ با باندهای مواد مخدر بوده‌ایم. در واکنش به خودداری خانم گونزالس از پذیرش نتیجهٔ انتخابات به‌دلیل تقلب، احتمال می‌رود که خشونت‌های سیاسی در اکوادور افزایش یابد.
خانم گونزالس، صدر حزب «جنبش انقلابی شهروندان» که رافائل کورئا رهبر آن است، خواستار بازشماری آرا شده است و رئیس‌جمهور نوبوآ را «دیکتاتور» خوانده است. حزب او حزب اکثریت در مجلس ملی اکوادور است و در شماری از استان‌ها (۹ از ۲۳) و شهرداری‌ها (۵۰ از ۲۲۱) قدرت دولتی را در دست دارد.
راست‌گرایان اکوادور به نوبوآ چشم دوخته‌اند تا قدرت محکم و پایداری برای مقاومت در برابر امواج اعتراض‌های مردمی داشته باشند. جنبش‌های اجتماعی، به‌ویژه کنفدراسیون ملل بومی اکوادور (CONAIE)، برنامه‌های نوبوآ برای «تعدیل اقتصادی» (ریاضت اقتصادی)، بازگشایی پایگاه‌ها نظامی آمریکا و ایجاد پایگاه‌های نظامی جدید، و دادن امتیاز به شرکت‌های خارجی برای استخراج معادن را محکوم کرده‌اند.
تحولات احتمالی آتی در اکوادور
صرف‌نظر از اینکه موضوع تقلب در انتخابات و رسیدگی شدن یا نشدن به آن، واضح است که اکوادور اولین قطعه دومینویی است که تحت تأثیر دور جدید ترامپیسم در آمریکای لاتین سقوط کرده است. بازگشت ترامپ به کاخ سفید توسل به روش‌های سرکوبگرانه را جسورانه‌تر کرده است، باج‌خواهی سیاسی را «قانونی» کرده است، و احتمالاً بر دیگر انتخابات آینده در سراسر منطقه اثر خواهد گذاشت.
اکوادور اکنون آزمایشگاهی منطقه‌یی برای دنبال کردن سبک سیاسی ترامپ شده است. اگرچه تقلب در انتخابات هنوز رسماً ثابت نشده است، نتیجهٔ انتخابات اخیر در اکوادور نشان می‌دهد که چگونه ترامپیسم می‌تواند بر فرایندهای دموکراتیک اثر بگذارد.
اما مقاومت مردمی نیز در حال شکل‌گیری و یکپارچه شدن است. جنبش‌های مردمی همچنین نگران‌اند که ماهیت چندقومیتی و چندفرهنگی اکوادور که در قانون اساسی کنونی درج شده است به‌دلیل دیدگاه‌های راست‌گرایانه از بین برده شود. جامعهٔ اکوادور بین سایهٔ شوم اقتدارگرایی جدید و خاطرهٔ جنبش اجتماعی قدرتمندش دورهٔ متلاطمی را می‌گذراند.
دوشنبه ۱ اردیبهشت ۱۴۰۴