مذاکرات بین نماینده دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده و دولت ایران در مورد توافق اتمی در آخر هفته گذشته با نقطه مثبتی آغاز شد.
نمایندگان دو کشور گفتند، مذاکرات ایران و آمریکا بر سر برنامه هسته ای تهران در عمان با خوش بینی و احترام متقابل به پایان رسید.
نمایندگان هر دو کشور گفتند، علیرغم اختلاف نظرها و عدم شفافیت در مورد شرایط خاص هر طرف، مذاکرات بین دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده و دولت ایران در مورد توافق هسته ای بالقوه تمدید شده در آخر هفته با یک نکته مثبت آغاز شد و خوش بینی بیشتری نسبت به یک معامله و ارتباط کلی بین دشمنان دیرینه وجود داشت. نمایندگان آمریکا و ایران توافق کردند که هفته آینده مذاکرات بیشتری در رم داشته باشند، در حالی که وزارت امور خارجه ایران مذاکرات روز شنبه را در فضایی سازنده و بر اساس احترام متقابل توصیف کرد.
این موضوع تفاوت فاحش بین تلاش‌های دولت بایدن برای احیای توافق هسته‌ای 2015 و موقعیتی را که دولت ترامپ امروز در آن قرار دارد، نشان می‌دهد: توافقی که به‌طور چشمگیری مزایایی برای واشنگتن به وجود آورده و ایران را بسیار ضعیف‌تر و آسیب‌پذیرترساخته است.
گرگوری برو، تحلیلگر ارشد ایران و گروه مشاوره انرژی در ریسک سیاسی گروه اوراسیا، به سی‌ان‌بی‌سی گفت: «من فکر می‌کنم ایرانی‌ها کمی ناامیدتر از سال 2022 هستند و با اقتصاد بسیار ضعیفی روبرو هستند».
موقعیت منطقه ای ایران به طور قابل توجهی تضعیف شده است. آنها نگران این هستند که چقدرفشار بیشتری می توانند تحمل کنند – موقعیت داخلی آنها، وضعیت نارضایتی داخلی احتمالاً بدتر می شود. بنابراین آنها علاقه دارند زودتر به توافق برسند و ترامپ به آنها فرصتی می دهد – یا به طور بالقوه به آنها – فرصتی برای دستیابی به چنین توافقی را می دهد.
برو خاطرنشان کرد که بایدن توسط افکار عمومی محدود شده بود و خطر انتقاد از ظاهر “نرم” در قبال ایران را تهدید می کرد. او گفت که ترامپ با این محدودیت‌ها روبرو نیست – رئیس‌جمهور در حال حاضر به‌عنوان یک شاهین ایران دیده می‌شود و بلافاصله پس از روی کار آمدن، تحریم‌های «فشار حداکثری» را مجدداً علیه این کشور اعمال کرد.
اقتصاد ایران در سال‌های پس از خروج ترامپ از توافق چند کشوری که رسماً برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام نامیده می‌شود، به شدت رو به وخامت گذاشته است. این توافق در سال 2015 همراه با روسیه، چین، اتحادیه اروپا و بریتانیا در دولت اوباما برای محدود کردن و نظارت دقیق بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران در ازای لغو تحریم‌ها به امضا رسید.
جمهوری اسلامی که پیش از این با اعتراضات چندین ساله، تضعیف قابل توجه ارز و بحران هزینه زندگی برای ایرانیان مواجه بود، با از دست دادن متحد اصلی خود در خاورمیانه در سال گذشته، زمانی که رژیم اسد در سوریه فروپاشید، ضربه خورد. در همین حال، اسرائیل، دشمن سرسخت تهران، بیشتر رهبران ارشد حزب الله، نماینده ایران در لبنان را کشت.
آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران، قبلاً سرسخت با مذاکره با ایالات متحده مخالف بود، اما مقامات ارشد دولت ایران بنا به گزارش‌ها تلاش هماهنگی را برای تغییر نظر او آغاز کردند و این تصمیم را برای بقای رژیم حیاتی توصیف کردند.
ترامپ به صراحت گفته است که ایران مجهز به سلاح هسته ای را نمی پذیرد. از زمان خروج ترامپ از برجام، ایران در حال غنی‌سازی و ذخیره اورانیوم در بالاترین سطح خود بوده است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ناظر هسته‌ای سازمان ملل، هشدارهای متعددی را برانگیخت.
در بیانیه خبری سازمان ملل از 3 مارس آمده است: «ایران تنها کشور غیرهسته‌ای است که اورانیوم را تا این حد غنی‌سازی می‌کند و نگرانی‌های قابل توجهی را در مورد توسعه احتمالی تسلیحات ایجاد می‌کند».
تهران اصرار دارد که برنامه‌اش فقط برای مقاصد انرژی غیرنظامی است، اما غنی‌سازی هسته‌ای ایران، طبق گفته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، به خلوص 60 درصد رسیده است – به طور چشمگیری بالاتر از حد غنی‌سازی تعیین‌شده در توافق هسته‌ای 2015، و یک گام فنی کوتاه از سطح خلوص درجه تسلیحات 90 درصد است.
ترامپ بارها نسبت به واکنش نظامی آمریکا در صورتی که ایران مسیر خود را به رضایت واشنگتن تغییر ندهد، هشدار داده است.
رئیس جمهور آمریکا در اوایل فوریه در مصاحبه با نیویورک پست گفت: “من دوست دارم توافقی با ایران در زمینه غیرهسته ای انجام شود. من آن را به بمباران جهنمی ترجیح می دهم.”
رایان بول، تحلیلگر ارشد خاورمیانه و شمال آفریقا در شبکه RANE می گوید که این فشار به وضوح بر تمایل تهران برای حضور در میز مذاکره تأثیر گذاشته است.
بول گفت: «من فکر می‌کنم ایرانی‌ها مشتاقند چارچوبی کارآمد ایجاد کنند که به مذاکرات طولانی‌تر اجازه می‌دهد تا از اقدام نظامی که مطمئناً رئیس‌جمهور ترامپ پیشنهاد کرده است ظرف چند ماه آینده رخ دهد، جلوگیری کند.»
وی افزود: «علاوه بر این، اقتصاد ایران می‌تواند از هر پیشنهاد کمکی برای بهبود شرایط میدانی استفاده کند که به نوبه خود حمایت عمومی از جمهوری اسلامی را بهبود می‌بخشد».
مایکل فرومن از CFR می گوید:” فروپاشی رژیم اسد در سوریه ضایعه بزرگی برای روسیه، ایران و حزب الله است.
با این حال، پارامترهای خاص یک معامله بالقوه هنوز مورد بحث قرار نگرفته است و گفتگوهای بیشتر میزان اختلافات بین موضع هر کشور را آشکار خواهد کرد.”
رهبران این کشور گفته‌اند که مهمترین نکته در میان چالش‌های باقی‌مانده این واقعیت است که ایران مایل به دست کشیدن از برنامه هسته‌ای خود نیست – این یک خط قرمز برای تهران است. اما دقیقاً چه نوع برنامه ای، ممکن است واقعاً چیزی باشد که دولت ترامپ مایل است در مورد آن انعطاف نشان دهد، تا زمانی که ایران واقعاً نتواند بمب بسازد. گفت‌وگوهای بعدی باید شرایط ترامپ را که تاکنون مخفی نگه داشته است، آشکار کند.
نادر ایتایم، (Nader Itayim)سردبیر میدل گلف در آرگوس مدیا، روز دوشنبه به CNBC گفت: «در نهایت، من فکر می‌کنم کلید این مذاکرات همیشه حول محور خواسته‌های آمریکا از ایران بود.
«آیا ایالات متحده به دنبال برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران است یا صرفاً به منظور اطمینان از راستی‌آزمایی برای اطمینان از عدم وجود سلاح در این برنامه است؟»
ایتایم گفت: «فکر می‌کنم دونالد ترامپ به‌ویژه در دو، سه هفته گذشته کاملاً واضح بوده است: سلاح‌سازی وجود ندارد. سلاح‌سازی همان خط قرمز است». ایرانی‌ها می‌توانند با آن کار کنند – آنها همیشه ادعا کرده‌اند و گفته‌اند که ما دنبال سلاح‌های هسته‌ای نیستیم. بنابراین این نقطه شروع خوبی بود.
بی اعتمادی عمیق بین دو طرف باقی مانده است و شاهین های ایران – به ویژه، ایالات متحده، اسرائیل – از انجام مذاکرات ناراضی هستند و با هرگونه انعطاف بالقوه دولت ترامپ مخالفت می کنند.
روز چهارشنبه، چند روز قبل از مذاکرات ایران و آمریکا در عمان، ترامپ گفت که اسرائیل “رهبر” هرگونه حمله نظامی احتمالی علیه ایران خواهد بود، اگر دولت این کشور از برنامه تسلیحات هسته‌ای خود دست نکشد.
منبع” CNBC
دوشنبه 25 فروردین 1404
0