چهارشنبه ۱۳ فروردین ۱۴۰۴
در حالی که تنش بین آمریکا و رژیم جمهوری اسلامی هر روز افزایش می یابد و به همین سبب وضعیتی بسیار خطرناک در منطقه خاورمیانه در حال شکل گیری است، منتها نقش نیروهای مترقی در این میان محدود به گزارش دهی و گزارش گیری در رابطه با این تحولات، شده است. جنبش های اجتماعی در مقاطع گوناگون توانسته اند نیروهای ارتجاعی را در نهایت عقب نشینی بکنند. جنبش نیرومند ضد جنگ در دوران جنگ آمریکا بر علیه ویتنام و یا جنبش نیرومند ضد جنگ بر علیه لشگر کشی آمریکا بر علیه عراق، دو نمونه از این مثال ها هستند. ما در رابطه با ایران هر روز شاهد خبرها و نگرانی های فزاینده می باشیم.
بنا به گزارشات انتشار یافته، چین خواستار از سرگیری مذاکرات برای حل بحران هسته ای ایران شد، در حالی که واشنگتن از تهران خواست تا تشدید تنش های هسته ای و موشکی خود را متوقف کند. در همین حال، ایران گزارشی را به شورای امنیت ارائه کرد که در آن تهدید به واکنش سریع به هرگونه حمله آمریکا یا اسراییل شد.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا روز یکشنبه تهدید خود را مبنی بر حمله «بی‌سابقه» به ایران در صورت نپذیرفتن پیشنهاد مذاکره‌اش که در اوایل ماه مارس به رهبری ایران را تکرار کرد و به تهران دو ماه فرصت برای تصمیم‌گیری داد. نکته فابل تامل اینکه این خود آمریکا و دولت اول ترامپ بود که از توافق برجام خارج شد و اعمال تحریم ها را دوباره برقرار کرد.
با اینکه علی خامنه‌ای، روز دوشنبه «هر گونه تجاوز خارجی» را کم اهمیت قلمداد کرد، اما به ایالات متحده هشدار داد که در صورت حمله به ایران، «سیلی محکمی» خواهد زد.
به گزارش رویترز، ایران بعداً به دلیل اظهارات «بی پروا و خصمانه» آمریکا به شورای امنیت سازمان ملل شکایت کرد.
امیر سعید ایروانی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد، نوشت:” تهران «به شدت نسبت به هرگونه ماجراجویی نظامی هشدار می‌دهد و به هر اقدام یا حمله تهاجمی آمریکا یا رژیم وابسته به آن، رژیم اسرائیل، علیه حاکمیت، تمامیت ارضی یا منافع ملی خود، به سرعت و قاطعانه پاسخ خواهد داد.”
چین از تهدیدهای آمریکا برای استفاده از نیروی نظامی علیه برنامه هسته ای تهران انتقاد کرد. شین هوا گزارش داد که گوئو جیاکون، سخنگوی وزارت خارجه چین از واشنگتن خواسته است “به میز مذاکره بازگردد و حسن نیت خود را نشان دهد” و تاکید کرد که “سیاست تحریم ها و تهدیدهای نظامی به راه حلی منجر نمی شود.”
وی توضیح داد که موضوع هسته ای ایران در یک چهارراه حساس قرار دارد، جایی که فرصتی برای جلوگیری از تشدید تنش از طریق گفتگو وجود دارد. وی از همه طرف‌ها خواست تا موضع سازنده‌ای اتخاذ کنند که تلاش‌های دیپلماتیک را تقویت کند و به از سرگیری مذاکرات کمک کند.
وی با تاکید بر اینکه پکن معتقد است “تنها راه حل موثر راه حل دیپلماتیک سیاسی است”، خواستار اجماع جدید در چارچوب توافق هسته ای 2015 بین ایران و پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد به همراه آلمان شد.
وی گفت: چین به تلاش های خود برای تسهیل از سرگیری مذاکرات در اسرع وقت با هدف دستیابی به راه حلی عادلانه، متعادل و پایدار که منافع همه طرف ها را حفظ کند، به ارتقای صلح و ثبات در خاورمیانه و تضمین رژیم عدم اشاعه هسته ای کمک کند، ادامه خواهد داد.
به نوبه خود، محمد شیعه السودانی، نخست وزیر عراق، «تهدیدات» پیش روی ایران را رد کرد و روز سه شنبه طی تماسی تلفنی با مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران، «نگرانی» خود را برای امنیت و ثبات آن تأیید کرد.
خبرگزاری رسمی عراق گزارش داد که السودانی بر “هماهنگی میان کشورهای جهان اسلام در مقابله با چالش ها و تهدیدها که به دستیابی به امنیت و ثبات کمک می کند” تاکید کرد.
در واکنش به سخنان خامنه ای، دولت ترامپ بار دیگر بر عزم خود برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای از طریق گفتگو تاکید کرد، اما هشدار داد که گزینه های دیگر در خدمت منافع ایران نیستند.
تامی بروس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا روز دوشنبه در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: “رئیس‌جمهور به صراحت گفته است: ایران به سلاح هسته‌ای دست نخواهد یافت. همانطور که مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا گفته است، دولت ترامپ ایران هسته‌ای را تحمل نخواهد کرد.”
وی ادامه داد:” ایران دشمن آمریکا، متحدان و شرکای آن است و یکی از برجسته‌ترین حامیان تروریسم و حامی گروه‌های حزب‌الله، حماس و القاعده به‌شمار می‌رود، در حالی که سپاه پاسداران در گروه تروریستی طبقه‌بندی می‌شود.”
وی در اشاره ای ضمنی به محتوای پیام ترامپ توضیح داد:” آنچه از ایران خواسته می شود روشن است: توقف تشدید تنش هسته ای، پایان دادن به برنامه موشکی بالستیک، کنار گذاشتن شبکه های منطقه ای و فعالیت های تهاجمی، پایان دادن به سرکوب مردم ایران و پایان دادن به فعالیت های بی ثبات کننده سپاه پاسداران.”
وی افزود: “رئیس جمهور ترامپ در موضع خود مبنی بر اینکه ایالات متحده مصمم است از دستیابی ایران به سلاح هسته ای جلوگیری کند، ثابت قدم و ثابت بوده است، او تمایل خود را برای پیگیری توافق با ایران ابراز کرده است، اما اگر تهران تصمیم به رد آن بگیرد، همانطور که قبلاً گفته ام، رئیس جمهور گزینه های دیگری دارد و آن گزینه ها به نفع ایران نخواهد بود.”
اسرائیل و ایالات متحده هشدار داده‌اند که به ایران اجازه نخواهند داد تا سلاح هسته‌ای تولید کند و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی افزایش قابل‌توجه تولید اورانیوم بسیار غنی‌شده تهران را که نزدیک به سطح درجه تسلیحات است، تأیید کرده است.
ترامپ در روزهای اخیر حملات نظامی خود را علیه شورشیان حوثی تحت حمایت ایران در یمن تشدید کرده است که به بهانه اعلام همبستگی با فلسطینی ها کشتی هایی را در دریای سیاه هدف قرار داده اند. ترامپ گفته است که ایران را مسئول هرگونه حمله ای که توسط گروه حوثی انجام شود، می داند.
سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا هشدار داده‌اند که اسرائیل در نظر دارد در نیمه اول سال جاری حملات گسترده‌ای را علیه تأسیسات هسته‌ای ایران انجام دهد و از وضعیت ضعیف فعلی ایران سوء استفاده کند.
در اسرائیل، کانال 14 گزارش داد: “تهدیدهای ترامپ و رزمایش نظامی اسرائیل حاکی از حمله احتمالی به ایران به زودی است». این حمله می‌تواند آمریکایی، اسرائیلی یا مشترک باشد که گزینه ترجیحی اسرائیل است.”
او پیش‌بینی کرد که پاسخ ایران به احتمال زیاد به طور کامل متوجه اسرائیل خواهد شد، اگر ضربه‌ای شدید به اسرائیل وارد شود. وی خاطرنشان کرد: «اگر این اتفاق بیفتد، انتظار می‌رود که ایران با موشک و پهپاد پاسخ دهد که پدافند هوایی و جبهه داخلی اسرائیل را در معرض آزمایشی سخت قرار دهد».
پس از آن که استقرار بمب‌افکن‌های B-2 توسط ایالات متحده نگرانی‌هایی را در مورد آمادگی آمریکا برای انجام حملات در عمق خاک ایران ایجاد کرد، ایران تهدید کرد که پایگاه دیگو گارسیا در اقیانوس هند را هدف قرار خواهد داد.
یک مقام آمریکایی به آکسیوس گفت که این اقدام به طور غیرمستقیم با ضرب الاجل دو ماهه ای که ترامپ برای ایران تعیین کرده است، مرتبط است. بمب‌افکن‌های B-2 قادر به حمل بمب‌هایی می‌باشند، که آنها را در هرگونه حمله احتمالی به تاسیسات هسته‌ای ایران ضروری می‌سازد.
هفته گذشته، تلویزیون ایران فهرستی از پایگاه های آمریکا در خاورمیانه را به عنوان اهداف بالقوه منتشر کرد، از جمله کمپ تاندر کوو در دیه گو گارسیا.
امیرعلی حاجی زاده، فرمانده یگان موشکی سپاه پاسداران روز دوشنبه هشدار داد که آمریکایی ها حداقل 10 پایگاه در منطقه اطراف ایران و 50 هزار نیرو دارند. وی افزود: کسانی که در خانه های شیشه ای زندگی می کنند نباید سنگ پرتاب کنند.
پیشتر واشنگتن فری بیکن به نقل از جیمز هویت، مدیر ارتباطات شورای امنیت ملی آمریکا گفته بود: «رئیس جمهور ترامپ و دولت او تهدیدات نظامی را تحمل نمی کنند».
تهران همچنین از احتمال متوسل شدن سه قدرت اروپایی (فرانسه، بریتانیا و آلمان) به مکانیسم «بازگشت فوری» مندرج در توافق هسته‌ای که امکان اعمال مجدد خودکار تحریم‌های سازمان ملل را می‌دهد، نگرانی دارد.
این مکانیسم قرار است با پایان یافتن قطعنامه 2231 که توافق هسته ای را تایید می کند، در اکتبر آینده منقضی شود.
بر اساس مکانیسم پیچیده حل اختلاف دو ماهه توافق هسته ای، امضاکنندگان اروپایی این توافق تا اوایل ماه اوت فرصت دارند تا تحریم های سازمان ملل علیه ایران را دوباره اعمال کنند.
بریتانیا، فرانسه و آلمان پیش از این در ماه دسامبر نامه ای در این زمینه به شورای امنیت سازمان ملل ارسال کرده بودند.
علی لاریجانی، مشاور خامنه ای، هشدار داد که ایران در صورت حمله آمریکا، مسیر برنامه هسته‌ای خود را تغییر خواهد داد. وی در سخنانی در تلویزیون دولتی گفت: فتوای مقام معظم رهبری تسلیحات هسته ای را منع می کند، اما اگر آمریکا اشتباه کند، ممکن است مردم ایران مجبور شوند تولید خود را مطالبه کنند.”
لاریجانی افزود:” عقل گرایان خودشان (آمریکایی) متوجه شدند که اگر به ایران حمله کنند ایران را به سمت سلاح هسته ای سوق خواهند داد.”
او همچنین تأثیر یک گزینه نظامی بر برنامه هسته ای کشورش را کم اهمیت جلوه داد. وی گفت:” حتی اگر آمریکا به تاسیسات ما حمله کند، نمی تواند پیشرفت هسته ای ما را بیش از یک یا دو سال به تعویق بیندازد، زیرا اقدامات لازم را برای این موضوع انجام داده ایم. ” وی افزود: “رفتار ترامپ به یک موضوع جهانی تبدیل شده است و ما معتقدیم که او ممکن است به دنبال اقدامی حساب نشده باشد، هرچند این احتمال ضعیف است، اما نیروهای نظامی ما در آماده باش هستند.”
در اردیبهشت 1393، کمال خرازی، مشاور سیاست خارجی خامنه ای، گفت: ما هنوز تصمیمی برای ساخت بمب هسته ای نگرفته ایم، اما اگر موجودیت ایران تهدید شود، چاره ای جز تغییر دکترین نظامی خود نخواهیم داشت.”
در اواسط آوریل 2024، سرتیپ احمد حق طالبی، فرمانده یگان سپاه پاسداران که وظیفه حفاظت از تاسیسات هسته ای را بر عهده دارد، تهدید کرد که در صورت حمله اسرائیل به این تاسیسات، در دکترین و سیاست هسته ای خود تجدید نظر خواهد کرد.
در اواخر فوریه 2024، اظهارات علی اکبر صالحی، رئیس سابق سازمان انرژی اتمی ایران، با همان لحن هشدارها و اشاره‌ها درباره احتمال تغییر دکترین هسته‌ای منعکس شد.
در آگوست 2022، محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، اعلام کرد که ایران توانایی فنی تولید بمب هسته‌ای را دارد، اما تاکید کرد که هدفش این نبوده است.
در فوریه 2021، محمود علوی وزیر اطلاعات سابق گفت که ایران ممکن است مانند “گربه گوشه ای” عمل کند که در صورت ادامه فشار غرب ممکن است رفتار متفاوتی از خود نشان دهد.
خبرگزاری نور نیوز وابسته به شورای امنیت ملی ایران در واکنش به هشدار لاریجانی گفت:” آیا ایران به سمت تولید سلاح هسته ای حرکت می کند؟”
واقعیت این است که که حتی در صورتی که جنگی بین دو طرف به وقع نپیوندد، صرف تحریم های اقتصادی به تنهایی زندگی میلیون ها نفر از مردم را در ایران در معرض خطر جدی قرار داده است. رشد روزانه ارزهای خارجی که تاثیر آن بر عرصه های اقتصادی و معیشت مردم انکار ناپذیر است، نمونه آن می باشد.
برای خروج از این بن بست جهنمی که گریبان مردم را گرفته است ما نیازمند همبستگی در داخل و خارج از کشور هستیم. سوای اینکه اپوزیسیون دست راستی این وضعیت را به نفع منافع جنایت کارانه خود ارزیابی می کند اما موضع دیگر نیروهای اپوزیسیون با اینکه با نیروهای دست راستی همخوانی ندارد اما در عمل فاقد تاثیر گذاری موثر است و به یک نیروی منفعل تبدیل شده اند. در حالی که مردم ایران در میان نیروهای ارتجاعی، جنگ طلب و جنایت کار محاصره شده اند و آسیب های جدی را متمحل می شوند، وظیفه نیروهای مترقی است از وضعیت انفعال خارج شده و با همبستگی و در پیوند با مردم در داخل و کمک گرفتن از جنبش جهانی صلح، معادلات نیروهای ارتجاعی را در هم بریزند. با اینکه چشم انداز برای برداشتن گامی بلند در این راستا امیدوار کننده نیست اما نباید از تلاش برای رسیدن به این هدف باز ایستاد.