چین، روسیه و ایران روز جمعه با صدور بیانیه‌ای مشترک تاکید کردند که تعامل و گفت‌وگوی سیاسی و دیپلماتیک تنها گزینه عملی و عملی برای موضوع هسته‌ای ایران پس از نشست معاونان وزرای خارجه سه کشور در روز جمعه در پکن است.
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، همچنین از اعضای دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست چین، با روسای هیأت‌های حاضر در این نشست دیدار و پیشنهاد پنج ماده‌ای چین در مورد موضوع هسته‌ای ایران شامل متعهد ماندن به حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات از طریق ابزارهای سیاسی و دیپلماتیک و مخالفت با استفاده از زور و تحریم‌های غیرقانونی را مطرح کرد.
ما ژائوسو، معاون وزیر امور خارجه چین پس از این دیدار به خبرنگاران گفت که سه طرف بر ضرورت پایان دادن به تمامی تحریم های یکجانبه غیرقانونی تاکید کردند. طرف های ذیربط باید برای از بین بردن ریشه های وضعیت فعلی تلاش کنند و تحریم ها، فشارها و تهدید به استفاده از زور را کنار بگذارند.
ما گفت که ما بر اهمیت قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد و جدول زمانی آن تاکید می کنیم و از همه طرف های مربوطه می خواهیم تا از اقداماتی که می تواند تنش ها را تشدید کند خودداری کنند و به طور مشترک جو و شرایط مطلوبی را برای تلاش های دیپلماتیک ایجاد کنند.
این نشست سه جانبه در پس زمینه خروج آمریکا از توافق هسته ای ایران در سال 2018 و ادامه فشار حداکثری دولت ترامپ بر ایران برگزار شد.
در بحبوحه اقدامات یکجانبه آمریکا و فشار شدید، چارچوب اولیه بر اساس سازمان ملل که بین ایران و سایر اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد (UNSC) به اضافه آلمان به دست آمده است، نتوانسته به طور موثر عمل کند. به گفته کارشناسان، چین، روسیه و ایران در حال بررسی مکانیسم‌های جدیدی برای جلوگیری از وخامت بیشتر موضوع هسته‌ای ایران و جستجوی راه‌حل دیپلماتیک هستند.
تلاش های چین
وانگ گفت، در میان پیشنهادات پنج ماده‌ای درباره موضوع هسته‌ای ایران، چین به ایجاد توازن بین حقوق و مسئولیت‌ها متعهد می‌ماند و رویکردی جامع به اهداف عدم اشاعه هسته‌ای و استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای اتخاذ می‌کند.
چین به چارچوب برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به عنوان مبنایی برای اجماع جدید متعهد می ماند. چین امیدوار است که همه طرف ها در جهت یکسان کار کنند و گفتگو و مذاکره را هر چه زودتر از سر بگیرند. وانگ گفت که ایالات متحده باید صداقت سیاسی خود را نشان دهد و در یک تاریخ اولیه به مذاکرات بازگردد.
وانگ خاطرنشان کرد که چین به رویکرد گام به گام و متقابل متعهد است و از طریق مشورت به دنبال اجماع است. تاریخ ثابت کرده است که اقدام از موضع قدرت به کلید حل مسائل دشوار منجر نمی شود.
وانگ گفت که حفظ اصل احترام متقابل تنها راه مناسب برای یافتن بزرگترین زمینه مشترک است که نگرانی‌های مشروع همه طرف‌ها و دستیابی به راه‌حلی را برآورده می‌کند که انتظارات جامعه بین‌المللی را برآورده کند.
رویترز روز جمعه گزارش داد که این نشست سه جانبه چند روز پس از آن برگزار شد که تهران «دستورات» آمریکا برای از سرگیری گفت‌وگو درباره برنامه هسته‌ای را رد کرد.
به گزارش رویترز، هفته گذشته، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا گفت که نامه‌ای به آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران ارسال کرده است که در آن پیشنهاد مذاکره هسته‌ای را مطرح کرده است و افزود: «دو راه می‌توان با ایران مدیریت کرد: نظامی یا شما توافق کنید».
در گزارش رسانه‌ها آمده است که مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران در پاسخ به این که با آمریکا «تهدید می‌شود» مذاکره نخواهد کرد و ایران برای گفت‌وگو در مقابل «فرمان‌های» آمریکا سر فرود نمی‌آورد.
فاکس نیوز روز پنجشنبه گفت که دولت ترامپ همچنین دیدار چین، روسیه و ایران را کم اهمیت جلوه داده است، در حالی که ترامپ پیشنهاد کرده است «شاید پکن، مسکو و تهران درباره کاهش تنش گفتگو کنند».
رویترز گفت، دولت ترامپ در ماه فوریه سیاست «فشار حداکثری» را بر ایران تحمیل کرد که شامل تلاش‌هایی برای به صفر رساندن صادرات نفت این کشور به منظور جلوگیری از دستیابی تهران به سلاح هسته‌ای و تامین مالی گروه‌های شبه‌نظامی است.
لیو ژونگمین، استاد انستیتوی مطالعات خاورمیانه دانشگاه مطالعات بین‌المللی شانگهای، روز جمعه به گلوبال تایمز گفت که آخرین گفتگوی چین، روسیه و ایران در حال حاضر تنها آغاز راه است و اشاره کرد که این نشست می‌تواند به عنوان بخشی از اقدامات کنترل خسارت با هدف جلوگیری از تشدید بیشتر موضوع هسته‌ای ایران تلقی شود.
توافق هسته ای ایران ده سال پیش امضا شد و این موضوع بار دیگر به یک دوراهی حساس رسیده است. سان دگانگ، مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه فودان، روز جمعه به گلوبال تایمز گفت که اساساً دو رویکرد برای حل آن وجود دارد.
یک رویکرد، استراتژی ایالات متحده است که بر فشار شدید تکیه دارد، همانطور که در دولت ترامپ پس از خروج ایالات متحده از توافق مشاهده شد. سان خاطرنشان کرد که این امر ایران را به سرعت بخشیدن به فرآیند غنی‌سازی اورانیوم خود و افزایش خطر گسترش سلاح‌های هسته‌ای سوق داد.
سان با اشاره به اینکه چین نقش کلیدی را در این فرآیند ایفا کرد، گفت: با این حال، رویکرد دیگر قطعنامه دیپلماتیک چندجانبه است که در یک دهه پیش در توافق هسته‌ای اولیه ایران مؤثر واقع شد، جایی که همه طرف‌ها درگیر گفت‌وگو بودند، ضمن کنار گذاشتن اختلافات، به دنبال زمینه‌های مشترک بودند و در نهایت بر سر توافق هسته‌ای به اجماع رسیدند.
مائو نینگ، سخنگوی وزارت امور خارجه چین روز جمعه در پاسخ به سوالی درباره تاثیر این نشست بر از سرگیری گفت‌وگو و مذاکره و چشم‌انداز راه‌حل سیاسی و دیپلماتیک پرونده هسته‌ای ایران، گفت: موضوع هسته‌ای ایران با وضعیتی جدی مواجه شده و بار دیگر بر سر دوراهی قرار گرفته است. نشست پکن تلاش مفیدی از سوی چین، روسیه و ایران برای پیشبرد حل و فصل موضوع هسته ای ایران است.
نقش پلتفرم های چندجانبه
در بیانیه مشترکی که پس از نشست روز جمعه چین، روسیه و ایران منتشر شد، سه کشور توافق کردند که رایزنی و همکاری نزدیک خود را در آینده ادامه دهند.
سه کشور همچنین در مورد مسائل منطقه ای و بین المللی مورد علاقه مشترک تبادل نظر کردند و توافق کردند که هماهنگی خود را در سازمان های بین المللی و ترتیبات چندجانبه مانند بریکس و سازمان همکاری شانگهای حفظ و تقویت کنند.
وانگ وزیر امور خارجه چین گفت: در مورد موضوع هسته ای ایران، چین به ارتقای همکاری از طریق گفتگو متعهد است و با فشار برای مداخله شورای امنیت سازمان ملل مخالف است.
در شرایط کنونی، مداخله عجولانه شورای امنیت سازمان ملل متحد کمکی به ایجاد اعتماد یا از بین بردن اختلافات میان طرف های مربوطه نخواهد کرد. وانگ گفت که راه‌اندازی مکانیسم بازپس‌گیری سال‌ها تلاش دیپلماتیک را خنثی می‌کند و باید با احتیاط رفتار شود.
رویترز به نقل از رسانه دولتی ایران گزارش داد، وزارت امور خارجه ایران روز پنجشنبه نمایندگان بریتانیا، فرانسه و آلمان را به دلیل آنچه «سوء استفاده از برجام برای برگزاری نشست غیرعلنی» خواند، احضار کرد.
شورای امنیت سازمان ملل روز چهارشنبه پشت درهای بسته درباره برنامه هسته ای تهران تشکیل جلسه داد. بر اساس این گزارش، نشستی که شش عضو از 15 عضو شورا شامل آمریکا، فرانسه، یونان، پاناما، کره جنوبی و بریتانیا برگزار کردند، به درخواست واشنگتن برگزار شد.
نماینده چین در سازمان ملل پیش از نشست شورای امنیت سازمان ملل در گزارش رسانه‌ای نقل شده است که چین همچنان امیدوار است که «ما بتوانیم از زمان محدودی که قبل از تاریخ پایان فسخ در اکتبر سال جاری در اختیار داریم استفاده کنیم تا بتوانیم یک توافق جدید داشته باشیم تا برنامه جامع اقدام مشترک، معروف به توافق هسته‌ای ایران، حفظ شود.»
به گزارش رویترز، فو گفت: «اعمال حداکثر فشار بر یک کشور خاص، به هدف دست نخواهد یافت.
لیو خاطرنشان کرد: ایالات متحده برخی از خواسته های بسیار غیرواقعی را کاملاً مبتنی بر منافع خود در مورد موضوعات کانون جهانی از جمله موضوع هسته ای ایران مطرح کرده است که منجر به از بین رفتن اجماع اصلی، بنیاد و مکانیسم های پیرامون این موضوعات از قبل پیچیده بین المللی شده است.
لیو گفت: در این زمینه، جامعه بین‌الملل با چالش جستجوی راه‌حل‌ها و رویکردهای جدید مواجه است و نباید اجازه دهد اقدامات یکجانبه آمریکا تمام اجماع و مکانیسم‌ها را در مورد موضوعات کانون بین‌المللی تضعیف کند.
لیو افزود: اگر طرف های دیگر، به غیر از ایالات متحده، بتوانند اجماع را حفظ کنند، این به نوبه خود فشاری بر ایالات متحده وارد می کند.