مقامات آمریکا و روسیه توافق کردند «فرصت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری» ناشی از پایان جنگ در اوکراین را بررسی کنند. این مذاکرات در عربستان سعودی نشان‌دهنده تغییر بنیادینی در رویکرد واشنگتن نسبت به مسکو است.
بیانیه آن ها در حالی منتشر شد که ترامپ منافع اوکراین و اروپا را در گفتگوهای خود با پوتین در نظر نگیرد. هیچ مقام اوکراینی یا اروپایی در این نشست حضور نداشت.
پس از مذاکرات در کاخ «دریعه» در ریاض، که گسترده‌ترین مذاکرات بین این دو کشور در سه سال اخیر بود، مارکو روبیو، وزیر امور خارجه ایالات متحده اعلام کرد توافق شده است تا یک تیم عالی‌رتبه برای حمایت از مذاکرات صلح اوکراین تشکیل شود و همچنین «فرصت‌هایی که از پایان موفقیت‌آمیز این درگیری پدیدار خواهد شد» بررسی شوند.
این تغییر رویکرد به‌طور چشمگیری با تلاش‌های دولت بایدن برای منزوی کردن مسکو در تضاد است. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، و یوری اوشاکوف، مشاور ارشد سیاست خارجی پوتین، در مقابل روبیو نشسته بودند. روبیو به همراه مایک والتز، مشاور امنیت ملی آمریکا، و استیو ویتکوف، فرستاده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه، در این نشست حضور داشتند.
روبیو اظهار داشت که پایان درگیری در اوکراین باید برای همه طرف‌های درگیر، از جمله اوکراین، اروپا و روسیه، قابل قبول باشد و اعلام کرد با متحدان اروپایی واشنگتن در این باره مشورت شده است.
با این حال، مذاکرات در ریاض نشان‌دهنده سرعت بالای تلاش‌های آمریکا برای پایان دادن به این جنگ است و این مسئله باعث نگرانی در کی‌یف و سراسر اروپا شده است، جایی که مقامات اروپایی روز دوشنبه برای بررسی امکان اعزام نیروهای حافظ صلح به اوکراین جلسه‌ای اضطراری برگزار کردند.
روز سه‌شنبه، لاوروف احتمال چنین اقدامی را رد کرد. او اعلام کرد استقرار نیروهای کشورهای عضو ناتو در اوکراین، حتی اگر تحت پرچم دیگری باشند، برای مسکو غیرقابل قبول است. روسیه بارها با ورود نیروهای غربی به اوکراین مخالفت کرده است.
لاوروف گفت: «ما امروز برای همکاران خود توضیح دادیم آنچه رئیس‌جمهور پوتین بارها بر آن تأکید کرده است، این است که گسترش ناتو و جذب اوکراین توسط این اتحاد تهدید مستقیمی برای منافع فدراسیون روسیه و تهدیدی مستقیم برای حاکمیت ما محسوب می‌شود.»
وی همچنین پیشنهاد آمریکا مبنی بر توقف حملات متقابل روسیه و اوکراین به زیرساخت‌های انرژی یکدیگر را رد کرد و ادعا کرد روسیه هرگز سیستم تأمین انرژی غیرنظامیان اوکراین را هدف قرار نداده است.
پس از این نشست، یوری اوشاکوف اعلام کرد که مذاکرات به خوبی پیش رفته است و دو طرف توافق کرده‌اند که مذاکره‌کنندگان درباره اوکراین بحث کنند. وی افزود موضوع احتمال برگزاری نشست میان پوتین و ترامپ نیز مطرح شده، اما این نشست احتمالاً هفته آینده برگزار نخواهد شد.
هیچ مقام اوکراینی به این نشست دعوت نشد. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، که در آنکارا با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، دیدار داشت، اعلام کرد که کشورش نتایج مذاکرات درباره پایان جنگ را که «پشت سر اوکراین» انجام شده است، نخواهد پذیرفت.
زلنسکی به خبرنگاران گفت هیچ تصمیمی در مورد پایان جنگ نمی‌تواند بدون مشارکت کی‌یف اتخاذ شود و او همیشه «اولتیماتوم‌های پوتین» را رد خواهد کرد.
مذاکرات در ریاض اولین تلاش سطح بالای دیپلماتیک برای پایان دادن به تهاجم تمام‌عیار پوتین به اوکراین از زمان فروپاشی مذاکرات اولیه در آغاز جنگ محسوب می‌شود.
با وجود این موج دیپلماسی، هنوز اطلاعات کمی درباره طرح صلح ترامپ برای اوکراین و تمایل روسیه به مشارکت در آن وجود دارد و نشست روز سه‌شنبه نیز سرنخ‌های جدیدی ارائه نکرد.
هر دو طرف پس از مذاکرات بیانیه‌هایی با دقت تنظیم‌شده منتشر کردند. روبیو این دیدار را «اولین گام از یک مسیر طولانی و دشوار» توصیف کرد و افزود: «پایان درگیری در اوکراین باید برای همه طرف‌های درگیر، از جمله اوکراین، اروپا و روسیه، قابل قبول باشد.»
والتز نیز گفت: «این باید پایانی دائمی برای جنگ باشد، نه یک پایان موقتی مانند آنچه قبلاً دیده‌ایم.»
وی افزود: «واقعیت عملی این است که بحث درباره سرزمین و بحث درباره تضمین‌های امنیتی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.»
کریل دیمیتریف، رئیس صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه، گفت که دو طرف شروع به شنیدن نظرات یکدیگر کرده‌اند، اما هنوز برای صحبت درباره سازش‌ها زود است.
پیش از مذاکرات، مقامات روسی گفته بودند هدفشان «عادی‌سازی» روابط با آمریکا و ایجاد زمینه برای توافق صلح در اوکراین است. اما حتی پیش از آغاز این نشست، آمریکا امتیازات قابل‌توجهی به پوتین داده بود، از جمله اینکه اوکراین باید از جاه‌طلبی‌های عضویت در ناتو صرف‌نظر کند و از برخی سرزمین‌های خود چشم‌پوشی کند.
پوتین در تماس تلفنی هفته گذشته با ترامپ اعلام کرد روسیه مایل است «دلایل این درگیری را حل‌وفصل کند». برخی تحلیلگران بر این باورند که این اظهارات نشان می‌دهد روسیه ممکن است تمرکز خود را فقط بر اوکراین محدود نکند و به دنبال بازتعریف امنیت اروپا به‌طور کلی باشد.
پس از این مذاکرات، ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، ظاهراً شرایط جدیدی برای صلح مطرح کرد و گفت روسیه نه‌تنها خواهان تعهد عدم عضویت اوکراین در ناتو است، بلکه خواهان لغو بیانیه‌ی اجلاس بخارست ۲۰۰۸ نیز هست که به کی‌یف وعده‌ی عضویت در ناتو بدون تعیین جدول زمانی مشخص داده بود.
پوتین همچنین پیش‌تر تأکید کرده بود اوکراین باید نیروهای نظامی خود را به‌طور چشمگیری کاهش دهد، موضوعی که بسیاری از اوکراینی‌ها معتقدند کشورشان را در برابر حملات آینده روسیه آسیب‌پذیر می‌کند.
در ریاض، انتظار می‌رفت روسیه از مذاکرات مربوط به حل‌وفصل درگیری اوکراین به‌عنوان اهرمی برای لغو تحریم‌های غربی استفاده کند که فشار زیادی بر اقتصاد این کشور وارد کرده است.
این مذاکرات فرصتی برای عربستان سعودی و رهبر واقعی آن، محمد بن سلمان، برای تثبیت نقش خود در صحنه‌ی جهانی فراهم کرد.
با این حال، فشار دیپلماتیک جدید آمریکا باعث شده است کی‌یف و متحدان اصلی آن تلاش کنند تا جایگاهی در این مذاکرات به دست آورند، آن ها نگران هستند واشنگتن و مسکو به توافقی برسند که منافع آن‌ها را نادیده بگیرد. در واکنش به این موضوع، فرانسه روز دوشنبه یک نشست اضطراری با حضور کشورهای اتحادیه اروپا و بریتانیا برگزار کرد تا پاسخی هماهنگ ارائه کند.
امانوئل مکرون پس از این دیدار اعلام کرد که با ترامپ و زلنسکی گفت‌وگو کرده است. او در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «ما به دنبال صلحی قوی و پایدار در اوکراین هستیم. برای دستیابی به این هدف، روسیه باید به تجاوز خود پایان دهد و این امر باید با تضمین‌های امنیتی قوی و معتبر برای اوکراینی‌ها همراه باشد.»
بااین‌حال، مذاکرات امنیتی در پاریس هیچ نتیجه‌ی ملموسی در بر نداشت، زیرا رهبران اروپایی در میان اختلافات بر سر اعزام نیرو به اوکراین، نتوانستند جبهه‌ی متحدی تشکیل دهند.
سه شنبه ۳۰ بهمن ۱۴۰۳