▫️کتاب “علیه خشونت” از نتایج و دستاوردهای چهاردهه فعالیت سیاسی و اجتماعی دکتر سعید مدنی در سپهر عمومی ایران به شمار می‌آید. مدنی منتسب به جریانی است که رهبران آن در بیش از صدسال اخیر از پیشگامان مبارزه خشونت‌پرهیز در ایران بوده و هستند. خشونت به مثابه آسیب‌اجتماعی و نیز محوری مهم در جنبشهای اجتماعی همواره یکی از دغدغه‌های مدنی به عنوان یک پژوهشگر حوزه علوم اجتماعی و متخصص آسیب‌های اجتماعی بوده و هست. برای دریافت دیدگاه مدنی درباره خشونت باید علیه خشونت (1399)، جنبشهای اجتماعی و امید(۱۴۰۰)،۱۰۰ سال و ۱۰۰ روز ( زندان ۱۴۰۱) و گفت وگوهای زندان با حسین رزاق (۱۴۰۲) را با هم و درامتداد هم دید.
▫️در مقدمه کتاب علیه خشونت، ضرورت پرداختن به خشونت را به عنوان یک ضرورت ملی ودر فصل اول خشونت و گونه‌های آن، پارامترهای موثر در تبیین آن، محل بروز، ماهیت، دامنه، قربانیان، خشونت علیه کودکان، سازمان خشونت، ماهیت حقوقی و خشونت سیاسی و غیر سیاسی را مطرح می‌کند. در فصل دوم رويكردها و ديدگاه های نظری در باره خشونت و این که اغلب انها در بررسی پديدة خشونت به يک عامل یا پارامتر توجه نموده و نیز نظریه‌های خشونت به تفکیک حوزه های زیست‌شناختی، روانشناختی، جامعه‌شناختی و فمینیستی مورد بحث قرار می‌گیرد.
▫️در فصل سوم؛ خشونت و جامعه مدنی معتقد است نگاه و رویکرد جهانی به خشونت با برچسب‌های شدید منفی همراه است و کاربرد ان را به دلیل داشتن پیامدهای اقتصادی، افزایش نابرابری و امثال آن تهدیدی برای سلامت فردی و اجتماعی می‌داند. همچنین در بحث خشونت و توسعه، خشونت را از عوارض اجتناب ناپذیر توسعه در جوامع توسعه نیافته دانسته و دلایل افزایش خشونت و تغییر الگوی خشونت و تغییرپراکندگی آن به حوزهی عمومي و مناطق شهري بیشتر و مقیاسهای کوچکتر را در عوامل ضعف نهادها و ساختارها، بي‌ثباتي سياسي, عدم مسئوليت‌پذيري حکومت و جامعه، به حاشیه رانده شدن بخشهایی از جامعه، آسیب فرهنگ و طبیعت، تهدید موجودیت بخشهایی از کشور، حکمرانی ضعیف، تشدید فقر و نابرابری عظیم، تداوم سلطه و قدرت طبقات برخوردار از قدرت اقتصادی و سیاسی جستجو می‌کندکه به دلیل تاثیر افزایش قدرت گروه‌های نظامی در مدار کسب درامدهای غیر قانونی تحت حمایت قدرتهای سیاسی و تعارض فرهنگ سنتی و مدرن تشدید نیز می‌شود.
▫️رابطه خشونت و دموکراسی ،خشونت و سرمایه اجتماعی، خشونت و نابرابری و خشونت مذهبی از دیگر محورهای این فصل می‌باشد. فصل چهارم به خشونت درایران و جهان (بر اساس آمار )و فصل پنجم به چگونگی مکانیسم های کنترل و کاهش خشونت پرداخته است . مدنی در فصل پنجم بر اساس رویکرد سلامت عمومی با تمرکز بر محافظت از کودکان و حمایت‌های قانونی و اجتماعی از زنان امیدوار است بتوان مکانیزمهایی برای کنترل و کاهش خشونت تدبیر نمود. درجنبش‌های اجتماعی و امید مسئله خشونت در جنبشهای اعتراضی مورد توجه سعید مدنی قرار می‌گیرد.
او معتقد است دفاع از “خشونت دفاعی”یا “خشونت دموکراتیک” به دلیل مبهم بودن خود می‌تواند به خشونت محض تبدیل شود. زیرا تجربه جنبشهای اجتماعی نشان داده که اگر خشونت بی‌قید و شرط نفی نشود، می‌تواند به سرعت ابعاد گسترده و غیرقابل‌کنترلی پیدا کند و در نهایت به تشدید اعمال خشونت از سوی قدرت سرکوبگر نظام‌های سیاسی منجر شود.
▫️همچنین در تحلیل صد سال وصد روز با طرح تمایل جنبشهای اجتماعی چند دهه اخیر به سوی خشونت‌پرهیزی دلایل آن را چنین برمی‌شمارد: عدم خشونت به مثابه روش زندگی اخلاقی، ضرورت عوض کردن میدان بازی در کنش‌های جمعی، کاهش مشارکت جمعی در صورت کاربرد خشونت، محکومیت اخلاقی نیروی به کاربرنده خشونت برای پیشبرد اهداف، امکان بازتولید خشونت، افزایش درصد موفقیت جنبشهای خشونت پرهیز به دلیل توجه و اهتمام به حرمت انسانی. و بازدرگفتگوهای حسین رزاق وی دوباره به مسئله “خشونت نه ! مقاومت آری!” می‌پردازد.
▫️سعید مدنی با عنایت به تجربه‌ی آخرین جنبش‌اجتماعی ایران تلاش می‌کند یک بار دیگر منطق مبارزه خشونت پرهیز و نقش محوری یافتن آن را در جنبشهای اجتماعی جدید به بحث بگذارد. او سوگیری جنبشهای دموکراتیک به سمت خشونت‌پرهیزی را محصول یک جمع‌بندی از تجربه بشری در مبارزات آزادی‌خواهانه دموکراتیک دانسته و دستاوردهای آن را بیش از دستاوردهای مبارزات متمایل به خشونت می‌داند.
*کانال ملی‌مذهبی