یتون- مهدی تاجیک: علی لاریجانی حالا آرام و با خیالی آسوده بر صندلی ریاست مجلس تکیه می‌کند و محمدرضا عارف که سودای جانشینی لاریجانی را داشت باید با این ناکامی کنار بیاید. بعد از هفته‌ها شک و تردید درباره تعداد واقعی اصولگرایان و حامیان دولت در مجلس دهم٬ سرانجام انتخابات هیات رییسه موقت٬ وزن هر دو جناح را مشخص کرد.
رقابت بر سر کرسی ریاست مجلس در واقع مرکز ثقل این هماورد جناحی بود. لاریجانی با جلب حمایت ۱۷۳ نماینده مجلس پیروز این میدان شد و عارف با ۱۰۳ رای شکست را پذیرفت و برای تبریک به سمت آقای رییس رفت. اگر آرای امروز را مبنا قرار دهیم به نظر می‌رسد که فراکسیون امید یعنی حامیان دولت که تصور می‌شد توانسته‌اند اکثریت مجلس را به دست بیاورند در واقع در وضعیت اقلیت قرار دارند. امید آنها به آرای نمایندگان مستقل بود و تصور می‌کردند که پیش از آغاز رسمی مجلس بتوانند گروه قابل توجهی از مستقل‌ها را به سوی خود جلب کنند. اتفاقی که نه تنها به سود آنها رقم نخورد بلکه این اصولگرایان بودند که رای تعداد بالایی از مستقل‌ها را به سبد خود اضافه کردند.
سهم اندک فراکسیون امید از هیات رییسه
فراکسیون امید علاوه بر این که در نشاندن محمدرضا عارف به کرسی ریاست مجلس مجبور به پذیرش شکست شد در سایر پست‌های هیات رییسه هم سهمی چندان قابل توجهی به دست نیاورد. آنها ۳ نفر از فراکسیون خود را به هیات رییسه فرستادند حالا آن که اصولگرایان که خود را با عنوان «فراکسیون ولایت» معرفی کرده‌اند به سهمی ۹ نفره در هیات رییسه دست یافتد. علی مطهری٬ نماینده‌ای که فراکسیون امید برای رساندن او به کرسی نایب رییسی مشتاق بود نیز با فاصله کمی از رسیدن به این جایگاه بازماند. مهم‌ترین موفقیت فراکسیون امید را شاید بتوان پیروزی مسعود پزشکیان برای رسیدن به جایگاه نایب رییسی دانست که توانست با کسب ۱۵۴ رای این پست را به دست بیاورد اما در عوض٬ دیگر کرسی نایب رییسی مجلس سهم «محمد دهقان» نماینده تندرو اصولگرا بود که در مجلس نهم از اعضای فراکسیون جبهه پایداری به شمار می‌رفت. او امروز موفق شد با ۱۳۶ رای بر این کرسی تکیه بزند.
انکار کردنی نیست که انتخابات هیات رییسه روی هم رفته برای هواداران دولت یک شکست بود. درباره دلایل این شکست حتما طی روزهای آینده تحلیل‌های فراوانی منتشر خواهد شد اما یکی از مهم‌ترین دلایل این بود که فراکسیون امید تا امروز سنجش دقیقی از تعداد هواداران قطعی خود در مجلس نداشت ولی به این تصور دامن زد که قابلیت پیروزی مهمی را در انتخابات هیات رییسه دارد. رصد رسانه‌های نزدیک به اصلاح‌طلبان در روزهای اخیر حکایت از این داشت که آنها به شدت در حال تلاش برای متقاعد کردن منتخبان لیست امید در همه حوزه‌ها هستند تا به طور منسجم رای خود را به سود عارف در صندوق بیازندازند و ریاست او را تضمین کنند اما حالا باید پذیرفت که صحنه آن طور که هواداران دولت دلشان می‌خواست چیده نشده است. شاید تنها موارد استثناء در انتخابات هیات رییسه را بتوان انتخاب دو نماینده اهل سنت یعنی محمد قسیم عثمانی نماینده بوکان و عبدالکریم حسین‌زاده نماینده اصلاح‌طلب نقده در مجلس دانست که در نوع خود جالب‌توجه است. پیشتر در انتخابات مجلس ششم زمانی که جلال جلالی زاده نماینده اصل سنت به عنوان یکی از اعضای هیات رییسه موقت انتخاب شد موجی از نارضایتی و هشدار در بین مراجع حکومتی در قم ایجاد کرد و گروهی از تندروها هم گفتند چنان‌چه وی در انتخابات هیات رییسه دائم هم انتخاب شود٬ کفن پوشیده و به خیابان می‌آیند. در نهایت جلالی‌زاده از شرکت در انتخابات هیات رییسه دائم کنار کشید. حالا باید منتظر بود و دید که واکنش‌ها به انتخاب دو نماینده اهل سنت در هیات رییسه موقت مجلس چگونه خواهد بود.
انسجام جناجی اصولگرایان
بررسی انتخاب‌های دوره‌های گذشته مجلس نشان می دهد که تنها تغییرات اندکی در لیست هیات رئیسه موقت به دایم رخ داده است.کرسی ریاست مجلس با آرایی که امروز به سبد لاریجانی ریخته شد برای او تضمین شده است. سایر پست‌های هیات رییسه هم احتمالا تغییر جدی نخواهد کرد هر چند که اعضای فراکسیون امید بهرحال سعی خواهند کمی بر سهم خود در هیات رییسه بیافزایند. مهم‌ترین تغییر می‌تواند فرستادن علی مطهری در پست نایب‌رییسی باشد. او با کسب ۱۳۲ رای و در حالی که تنها ۴ رای کمتر از محمد دهقان داشت از نشستن بر کرسی نایب رییسی بازماند. فراکسیون امید در رای دهی بعدی حتما لابی‌ها برای مطهری را افزایش می‌دهند ولی بهرحال اصولگرایان هم امروز نشان دادند به اندازه‌ای آماده و منسجم هستند که بتوانند رای سازماندهی شده به نفع تثبیت دهقان در مقام نایب رییسی مجلس بدهند.
دستور‌کارهای آینده
همکاری با لاریجانی در مقام ریاست مجلس برای دولت دشوار نخواهد بود. لاریجانی در نزدیک به سه سال گذشته سعی کرد که تندروهای مجلس نهم را مهار کند و بزرگترین خدمتش به دولت روحانی این بود که از تصویب توافق اتمی در مجلس حمایت کرد و جلوی مانع‌تراشی‌های اصولگرایان را در این زمینه گرفت. در مجلس دهم او همچنان نقش میانجی‌گرانه خود را حفظ خواهد کرد. لاریجانی در ماه‌های اخیر بیش از هر چیز درباره بهبود وضع اقتصادی به دولت هشدار داده و انتظار می‌رود که او در مقام ریاست مجلس هم همین رویه را پیش بگیرد. خواست سایر اصولگرایان هم این است. آنها می‌گویند که تغییر قابل توجه اقتصادی بعد از توافق اتمی به دست نیامده و وعده‌هایی که دولت در این زمینه داده عملی نشده است. شعار اقتصاد مقاومتی هم که از سوی آیت‌الله خامنه‌ای و حامیانش سرداده می‌شود احتمالا در مجلس دهم توسط نماینده‌های اصولگرا تکرار خواهد شد. تاکید بر اقتصاد می‌تواند یک تاکتیک مهم انتخاباتی هم برای اصولگرایان باشد. سال آینده انتخابات ریاست جمهوری برگزار می‌شود و اگر اصولگرایان موفق شوند این ایده را جا بیاندازند که روحانی کارنامه قابل قبولی در زمینه اقتصادی نداشته است عملا می‌توانند یک برگ برنده انتخاباتی بسیار مهم را از آن خود کنند. البته هنوز برای نتیجه‌گیری‌هایی در این سطح زود است و معمولا مجالس در ابتدای تشکیل هنوز تا حدودی سیال هستند و خصوصا نمایندگان مستقل قابلیت جابجایی جناحی دارند ولی در هرحال این واقعیت را نمی‌شود نادیده گرفت که بازی آن‌طور که فراکسیون امید دلش می‌خواست پیش نرفت.