ترجمه و تدوین: بردیا شبگیر – اختصاصی اندیشه نو
سفر رسمی چندی پیش سائولی نینیسته، رئیس‌جمهور فنلاند، و سانا مارین، نخست‌وزیر آن کشور، به کاخ سفید و گفت‌وگو با جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، نشان از پیشرفت روند پیوستن این دو کشور شمال اروپا به ناتو داشت. یک هفته قبل از آن، دو کشور سوئد و فنلاند که تا کنون به‌طور رسمی عضو هیچ پیمان نظامی نبودند، رسماً خواستار عضویت در پیمان نظامی ناتو شده بودند.
دولت روسیه از پیش در مورد عواقب عضویت احتمالی فنلاند و سوئد در ناتو به این دو کشور اسکاندیناوی هشدار داده بود. فنلاند بیش از ۱۳۰۰ کیلومتر مرز مشترک با روسیه دارد، و عضویت آن کشور در ناتو عملاً نیروهای این پیمان تجاوزگر را در یکی دیگر از همسایگان روسیه مستقر خواهد کرد. جالب اینکه جو بایدن در کنفراس مطبوعاتی‌اش همراه با رهبران فنلاند در کاخ سفید، در اینکه پیوستن دو کشور فنلاند و سوئد به پیمان ناتو امکان حضور ناتو در شمال اروپا و در مرزهای روسیه را به واقعیت تبدیل می‌کند، اظهار خوشحالی کرد.
فنلاند و سوئد در داشتن سیاست بی‌طرفانه در دورهٔ جنگ سرد سابق پیشینه‌ای طولانی دارند. تا قبل از تهاجم نظامی روسیه به اوکراین، طبق نظرسنجی‌ها فقط ۲۰ تا ۳۰ درصد شهروندان فنلاند با پیوستن به ناتو موافق بودند. ولی در سه ماه گذشته، میزان موافقان پیوستن فنلاند به ناتو به ۷۰ درصد افزایش یافته است.
البته باید اشاره کرد که عضویت هر دو کشور سوئد و فنلاند در «اتحادیهٔ اروپا» از دهه‌ها پیش، این دو کشور را غیرمستقیم با ساختارهای پیمان ناتو در رابطه قرار داده است.
ماگدالنا اندرسون، نخست‌وزیر سوئد، می‌گوید که عضویت در ناتو «بهترین چیز برای امنیت سوئد است» و استدلال‌های رهبران فنلاند در این موضوع را تکرار می‌کند: «حملهٔ روسیه به اوکراین به این معناست که ‘بی‌طرفی’ دیگر تضمین کنندهٔ امنیت مردم کشورهای ما نیست.»
اما نکته مهم در اینجاست که تصمیم فنلاند و سوئد، «اروپا» را برای مردم اروپا امن‌تر نمی‌کند. روسیه استقرار موشک‌های هسته‌یی در کالینینگراد را مطرح کرده و هشدار داده است که در صورت ادامهٔ این روند، قطب شمال به منطقه‌ای نظامی تبدیل خواهد شد. به این ترتیب، گذشته از افزایش خطر جنگ گسترده، هرگونه امید به همکاری زیست‌محیطی در این زیستگاه حیاتی نیز در معرض تهدید قرار می‌گیرد.
کمونیست‌های سوئد مخالفت خود را با عضویت آن کشور در ائتلاف نظامی ناتو اعلام و پیمان ناتو را «ماشین جنگی امپریالیستی» با هدف سرکوب و استثمار زحمتکشان توصیف کرده‌اند. به بیان آندریاس سورنسن، دبیرکل حزب کمونیست سوئد، جنگ روسیه-اوکراین باعث افزایش روس‌هراسی شده است و به بورژوازی سوئد امکان داده است برای عضویت در ناتو تلاش کند. وی تصریح کرد: «ما مخالف این تصمیم و عضویت در این اتحاد نظامی با هدف سرکوب و استثمار کارگران در سراسر جهان هستیم. ما این استدلال را نمی‌پذیریم که تقویت بورژوازی خودی در مبارزه برای سهم بردن از بازار و سرمایه‌گذاری کردن امری مثبت است.»
دولت ترکیه نیز از زاویه ای کاملاٌمتفاوت بر پایه سیاست های شناخته شده ویژه خودش اعلام کرده است با عضویت سوئد و فنلاند در ناتو مخالف است و تهدید کرده است که در روند پیوستن رسمی آن دو کشور به ناتو سنگ‌اندازی خواهد کرد. از آنجا که رأی به پذیرش هر عضو جدید در ناتو باید مورد قبول همهٔ اعضای ناتو قرار گیرد، تهدید ترکیه به دادن رأی مخالف به عضویت سوئد و فنلاند می‌تواند مشکل‌زا باشد. البته در روزهای اخیر از اردوغان و سخن‌گوی او نقل شده است که ترکیه به شرط آنکه سوئد و فنلاند همهٔ درخواست‌هایش را بپذیرند، از جمله در مورد استقرار کُردها در آن دو کشور و شرکت فعال مهاجران کرد ترکیه ای در نهاد ها و ساختارهای سیاسی حاکم در آن ها، حاضر است موضع‌گیری‌اش را تعدیل یا کاملاً عوض کند.
نشریهٔ آمریکایی پیپلز وُرلد نیز اخیراً گزارشی در مورد موضع‌گیری دولت فنلاند برای تقاضای عضویت در پیمان ناتو منتشر کرد.
به نوشتهٔ این نشریه، سانا مارین، نخست‌وزیر فنلاند، گفته است که عضویت در ناتو برای تضمین امنیت شهروندان فنلاند ضروری است. مارین همچنین از جامعهٔ جهانی (در واقع گروه ۷) خواسته است تحریم‌ها علیه روسیه را تشدید کنند.
کشور فنلاند در طول جنگ سرد سابق، همراه با سوئد، بی‌طرفی نظامی‌اش را حفظ کرد و نه به پیمان نظامی ناتو پیوست که زیر سلطهٔ آمریکا بوده است، و نه به پیمان ورشو که متعلق به دولت‌های سوسیالیستی سابق در اروپای شرقی بود و اکنون منحل شده است.
پایبندی فنلاند به بی‌طرفی باعث ایجاد مناسبات خوب هم با غرب و هم با اتحاد شوروی و سایر کشورهای سوسیالیستی سابق در اروپای شرقی شد. چنین خط‌مشی‌ای که چندین دهه ادامه داشت، از حمایت گسترده مردمی برخوردار بود. سانا مارین در آغاز سال جدید گفته بود که «بسیار بعید» است فنلاند تا زمانی که ایشان نخست‌وزیر است به ناتو بپیوندد. با این حال، تهاجم روسیه به اوکراین وضعیت را تغییر داد.
اقدام برای رسمیت بخشیدن به عضویت فنلاند در ناتو نشان‌دهندهٔ روندی است که سال‌ها برای یکپارچه‌سازی نظامی آن کشور با دیگر کشورهای غربی در جریان بوده است. فنلاند و ناتو در سال ۱۹۹۴/ ۱۳۷۳ توافق‌نامه‌های همکاری با یکدیگر امضا کردند. این توافق‌نامه‌ها برای اطمینان یافتن از این بود که نیروهای مسلح فنلاند همیشه از آمادگی و هماهنگی لازم برای اجرای عملیات نظامی برخوردار باشند تا بتوانند بدون دردسر و اختلال با کشورهای عضو ناتو همکاری کنند.
فنلاند در گذشته در عملیات نظامی ناتو در یوگسلاوی پیشین، افغانستان، و عراق نیز مشارکت داشته است. با این حال، عضویت رسمی در ناتو این امکان را پدید می‌آورد که سلاح‌های هسته‌یی آمریکا در فنلاند نیز مستقر شود، ، همان‌طور که در دیگر کشورهای عضو ناتو شده است.
چنان‌که پیش‌بینی می‌شد، دولت روسیه به‌شدت از موضع‌گیری مارین انتقاد کرد و گفت اگر فنلاند این طرح را پیش ببرد، با واکنش روسیه روبه‌رو خواهد شد. وزارت امور خارجه روسیه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که پیوستن فنلاند به ناتو تغییری اساسی در سیاست خارجی فنلاند است و اینکه روسیه ممکن است «گام‌های تلافی‌جویانه‌ای در زمینه‌های نظامی، فنی، و غیره» بردارد. وزارت امور خارجهٔ روسیه این اقدام را بخشی از تلاش ناتو برای «ادامه گسترش به سوی مرزهای روسیه» خواند.
اگر فنلاند رسماً عضو ناتو بشود، طول مرز مشترک روسیه با مناطق ناتویی کم‌وبیش دو برابر خواهد شد. روسیه هم‌اکنون پنج عضو ناتو در کنار یا نزدیکی مرزهای خود دارد: لتونی، استونی، لیتوانی، لهستان، و نروژ.
درحالی که روسیه و قدرت‌های غربی به حمله‌های لفظی علیه یکدیگر ادامه می‌دهند، درگیری‌های فاجعه‌بار و خونین در اوکراین و تشدید تنش‌ها بر سر گسترش ناتو همچنان ادامه دارد، که تصمیم نگران کنندهٔ فنلاند و سوئد برای پیوستن به ناتو تازه‌ترین تحوّل در این روند است.
اندیشه نو: استفاده از تمام یا بخش‌هایی از این مطلب با ذکر منبع بدون مانع است.