عکس- مردم جمهوری خلق دونتسک، منطقهای که در کنترل دولت جدایی‌طلب طرفدار روسیه در شرق اوکراین است، برای فرار از گلولهباران از سوی ارتش اوکراین در ناحیه "روستوف"۱ در نزدیکی مرز اوکراین و روسیه، در روز یکشنبه ۲۰ فوریه/ اول اسفندماه ۱۴۰۰، در حال تخلیه این منطقه و سوار شدن بهقطار برای انتقال به روسیه.
نوشته: “جان ووچیک” و “سی جی اتکینز” – ۲۲ فوریه ۲۰۲۲/ ۳ اسفندماه ۱۴۰۰ – ترجمه اندیشه نو
مهم‌ترین خبر روز در مورد اختلاف روسیه و اوکراین، این بود که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، به سربازان دستور داد تا به‌دنبال هدف‌های “صلح‌طلبانه” وارد دو منطقهٔ جدایی‌طلب اوکراین شوند. اینکه این سربازهای روسی علاوه بر نیروهایی که ممکن است قبلاً در آن مناطق بوده یا نبوده‌اند به آنجا وارد شده باشند هنوز از سوی هیچ منبعی تأیید نشده است. فرمان روسیه، توسط تقریباً تمامی رسانه‌های غربی به‌عنوان تشدید تنش‌ها و نزدیک کردن بحران اوکراین به یک جنگ واقعی توصیف شده است. پوتین تنها چند ساعت پس از اعلام به‌رسمیت شناخته شدن استقلال جمهوری‌های خلق “دونتسک” و “لوهانسک” در منطقه “دونباس”- واقع در شرق اوکراین- به سربازان دستور حرکت داد.
در دو روز گذشته، منطقه‌هایی وسیع از سوی ارتش رژیم اوکراین بمباران شده‌اند و تا کنون هم حداقل ۶۰ هزار نفر غیرنظامی از مرز اوکراین خارج و وارد خاک روسیه شده‌اند. تخمین زده می‌شود که از سال ۲۰۱۴/ ۱۳۹۳ [سال کودتای راست‌گرایان در اوکراین و فرار رئیس‌جمهور اسبق از کشور] نیروهای اوکراینی بیش از ۱۵ هزار نفر غیرنظامی روس‌زبان را در این دو جمهوری جدایی‌طلب کشته‌اند.
اگرچه شبکه‌های خبری بخش‌هایی از سخنرانی روز دوشنبه [۲۱ فوریه/ ۲ اسفندماه] پوتین را پخش کردند، ولی هیچ‌کدام تمامی سخنان او را که ترکیبی از ادعاهای ارضی ملی‌گرایانه، بازنگری تاریخ، و اتهام‌هایی مشروع مبتنی بر دشمنی رژیم اوکراین با مردم دونباس بود، پخش نکردند. مطبوعات بر ادعای تحریک‌آمیز او که اوکراین “دولت واقعی” ندارد، تمرکز زیادی کردند، موضع‌گیری‌ای که همچون توجیهی برای الحاق احتمالی خاک این کشور از سوی روسیه به خاک روسیه تلقی می‌شود. بااین‌همه، تحلیل رسانه‌ها از اظهارات پوتین خیلی کم یا هیچ بود.
پوتین در سخنرانی‌اش روایت خود را از تاریخ روابط روسیه و اوکراین بیان کرد و رهبران کمونیست دوران اتحاد شوروی در سال‌های پس از انقلاب بلشویکی ۱۹۱۷ / ۱۲۹۶ خورشیدی را به‌دلیل برهم زدن “سرنوشت تاریخی روسیه و مردمانش” با تمرکز بر “حقوق ملت‌ها بر انتخاب سرنوشت خود”، سرزنش کرد. پوتین گفت: “اصول توسعه دولتی لنین فقط یک اشتباه نبود، بلکه بدتر از یک اشتباه بود”. او گفت که این اصول، همراه با جابجایی مرزهای کشورها در درون اتحاد جماهیر شوروی از سوی دیگر رهبران- به آنچه پوتین به‌طورضمنی به تقسیم‌بندی مصنوعی بین روس‌ها و اوکراینی‌ها اشاره داشت-انجامید. پوتین گفت که حکومت بر چنین سرزمین وسیع “کنفدراسیون” مانندی، آن‌طور که در دوره اتحاد جماهیر شوروی اتفاق افتاد، “به‌دور از واقعیت” و “سنت… امپراتوری روسیه” بود.
با توجه به سخنان پوتین دربارهٔ مسئله‌های ارضی و حکومتی و در پرتو آن تعداد کمی از رسانه‌های ایالات‌متحده به اتهام او مبنی بر سازمان‌دهی جنبش تروریستی‌ای زیرزمینی از سوی دولت کی‌یف در منطقه دونباس و کریمه توجهی چندان نشان دادند. همچنین، به برنامه‌ریزی‌های مورد تأیید استراتژیست‌های دولت اوکراین در برپایی جنگی “با حمایت نظامی خارجی” علیه روسیه و مناطق جدا شده در شرق اوکراین نیز توجهی نشد.
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، استقلال جمهوری‌های توده‌ای دونتسک و لوهانسک در شرق اوکراین را در روز دوشنبه [۲۱ فوریه/ ۲ اسفندماه] به‌رسمیت شناخت، با آن‌ها پیمان‌های دوستی امضا کرد، و برای کمک‌رسانی به نیروهای روسی در برابر نیروهای اوکراینی راه را باز کرد. دولت‌های غربی می‌گویند که این امر موجب هموار کردن راه برای تهاجم تمام‌عیار به اوکراین است و نشان دهنده شدت بخشیدن به تنش از سوی روسیه است.
جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، تنها یک دقیقه پس از پایان سخنرانی پوتین، تحریم‌هایی را علیه دو جمهوری لوهانسک و دونتسک اعلام کرد. انتظار می‌رود او تحریم‌هایی شدید تازه‌ای را به‌زودی علیه روسیه اعلام کند. روشن است که تحریم مانند “نیروی نظامی زمینی” نیست، اما می‌تواند اقدامی جنگی تلقی شود. روسیه هشت سال است که با انواع تحریم‌های رنج‌آور اعمال شده از سوی ایالات‌متحده زندگی می‌کند.
افزایش خطرها و تنش‌های ناشی از سخنان پوتین و صدور فرمان به “صلح‌بانان” در روز دوشنبه ۲۱ فوریه/ ۲ اسفندماه، حداقل تا حدی نتیجه پیش‌بینی‌شدنی نادیده گرفتن شماری از نکته‌های امنیتی مشروع از سوی ناتو، ایالات‌متحده، و اوکراین در ۳۰ سال گذشته است، نکته‌هایی که روسیه بارها به آن‌ها اشاره کرده است. این نکته‌ها ازجمله و به‌ویژه اعتراض روسیه به گسترش ناتو به‌سوی شرق و قرار دادن سلاح‌های تهاجمی در مرزهای روسیه‌اند.
عکس- تانک‌های ارتش روسیه پس از رزمایش این کشور در روز جمعه ۱۸ فوریه ۲۰۲۲/ ۲۹ بهمن‌ماه ۱۴۰۰، به‌وسیلهٔ قطار به پایگاه‌های دائمی‌شان بازگشتند. ایالات‌متحده و متحدانش ادعا می‌کنند که مسکو واقعاً در حال تقویت نیروهای خود در نزدیکی اوکراین است. به‌رسمیت شناختن مناطق جداشده دونتسک و لوهانسک در شرق اوکراین از سوی پوتین می‌تواند باعث استقرار نیروهای جدید روسیه شود.
بیانیه تنش‌افزای روسیه در روز دوشنبه، ۲ اسفتدماه، البته غیرمنتظره نبود و در پی ماه‌ها مذاکرات بی‌سرانجام با غرب صادر شد. برای مثال، غرب به‌جای اجرای پروتکل‌های ۲۰۱۴ / ۱۳۹۳مینسک که موافقت طرفین با تشکیل جمهوری‌های لوهانسک و دونتسک را در بر داشته است، فقط به روسیه اجازهٔ بازرسی از موشک‌های تهاجمی واقع در مرزهای اوکراین را داد. ناگوارتر از این، ساختن سه پایگاه جدید موشکی (دو پایگاه در اسلواکی و یکی در لهستان) بود که با دادن این اجازه هم‌زمان بوده است.
غربی‌ها پیشنهاد به‌کارگیری راه‌حلی “فنلاندی” برای اوکراین از سوی امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، را نیز نادیده گرفتند. بر اساس این پیشنهاد، اوکراین مانند فنلاند در دوران جنگ سرد، شکل حکومتش را خود انتخاب کند، مستقل بماند، درحالی که سیاست خارجی‌ای بی‌طرفانه و خنثی را دنبال می‌کند هیچ سلاح تهاجمی‌ای که روی روسیه هدف‌گیری شده باشد را در خاک خود مستقر نکند.
اگر همه طرف‌های درگیر از این وضعیت هولناک عقب‌نشینی نکرده و به‌طورجدی مذاکره نکنند، این جنگ فقط یک پیروز ناخواسته خواهد داشت و آن هم صنعت چندملیتی سوخت فسیلی مستقر در ایالات‌متحده است. صاحبان این صنعت باید از هشدار بایدن به مردم آمریکا در مورد افزایش بهای سوخت در پی اعمال تحریم‌های جدید علیه روسیه باید بسیار خوشحال باشند. بهای پیش فروشی کالاهای نفتی پیشاپیش در دوشنبه و سه‌شنبه گذشته افزایش داشته است. این شرکت‌ها از این امر که روسیه تأمین کننده انرژی موردنیاز اروپا باشد متنفرند. آن‌ها در پی این هستند که گازی را که به روش شکست هیدرولیکی یا فرکینگ در ایالات‌متحده استخراج می‌کنند، به اروپا بفروشند حتی اگر بهای این گاز بسیار بیشتر از بهای گاز روسیه باشد.
نقشه- صادرات گاز طبیعی به اروپا هم از طریق خطوط لوله و هم از طریق پایانه‌های کشتی حامل گاز طبیعی مایع (ال ان جی“LNG“) انجام می‌شود. دولت اوکراین نگران است که اگر “نورد استریم ۲“، خط لوله مشترک آلمان و روسیه، به بهره‌وری برسد ممکن است درآمد زیادی را از دست بدهد، زیرا کی‌یف در حال حاضر مبلغ زیادی بابت ترانزیت گاز روسیه که از خاک این کشور عبور می‌کند دریافت می‌کند. شرکت‌های نفت و گاز مستقر در غرب نیز که برای واردات محصولات خود به پایانه‌های “ال ان جی“ متکی هستند، از اختلالات احتمالی در فروش گاز روسیه سود زیادی خواهند برد.
صبح روز سه‌شنبه زمانی که اولاف شولتز، صدراعظم آلمان اعلام کرد که خط لوله نورد استریم ۲، پروژه مشترک روسیه و آلمان که سال گذشته تکمیل شد و قرار بود میانهٔ سال ۲۰۲۲ [سال جاری] بهره‌برداری از آن آغاز شود متوقف شده، شرکت‌های نفت و گاز غربی به بخشی از هدف‌های‌شان دست یافتند. تصمیم شولتز به‌نفع غول‌های گازی خواهد بود و مصرف گاز ارزان روسیه در اروپا را در سطح فعلی یا حتی در سطحی پایین‌تر از آن محدود خواهد کرد. این به‌معنای سود بیشتر برای اروپا بابت خرید گاز از آمریکا است.
دولت اوکراین نیز از تأخیر در راه‌اندازی این خط لوله هیجان‌زده شد، زیرا بخش عمده‌ای از درآمد سالانه دولت اوکراین از طریق کارمزد واسطه‌گری برای خط لوله‌های روزمینی فعلی بین روسیه و اروپا به‌دست می‌آید. دیمیترو کولبا، وزیر امور خارجه اوکراین، از اقدام آلمان همچون ” گام اخلاقی‌ای صحیح، سیاسی، و عملی در وضعیت کنونی” قدردانی کرد.
درعین‌حال، انتظار می‌رود که آمریکایی‌ها بخشی از اضافه بهای وحشتناکی را که تنها برای سودآوری انحصارهای نفتی ایجاد می‌شود به اروپا برگردانند. این انحصارها به‌هیچ‌وجه نگران مردم اوکراین، روسیه، یا آمریکا نیستند. برنده‌های دیگر این جنگ، البته، شرکت‌های تسلیحاتی و مهمات‌سازی‌اند که بودجه نظامی ایالات‌متحده را بالا می‌برند که موجب کاهش بودجه برای انجام خدمات اجتماعی موردنیاز فوری مردم می‌شود.
ناتو با قرار گرفتن در مقابل جدی‌ترین بحرانی که اروپا را از زمان جنگ سرد فراگرفته است، بار دیگر ثابت کرد که نمی‌تواند نیازهای امنیتی اروپا را برآورده کند و این قاره، بیش‌ازپیش، به چارچوبی امنیتی نیازمند است. ایجاد سازمانی که به‌طور برابر شامل منافع ملی تمامی اروپا ازجمله روسیه را در بر بگیرد، راهی عاقلانه و معقول خواهد بود.
اندیشه نو: استفاده از تمام یا بخش‌هایی از این مطلب با ذکر منبع بدون مانع است.
—————————–
۱. Rostow am Don (روستوف- آم-دون) یا “رستوف در کنارهٔ رود دن”، یکی از بزرگ‌ترین شهرها در بخش اروپایی فدراسیون روسیه.