یست و ششمین اجلاس آب و هوایی گلاسکو (کاپ ۲۶) از ۱۰ تا ۲۱ آبان ماه سال جاری با حضور شماری از رهبران جهان، کارشناسان امور زیست‌محیطی و فعالان حامی مقابله با چالش‌های مربوط به تغییرات آب و هوایی از ۲۰۰ کشور امضا کننده پیمان آب و هوایی پاریس، در شهر گلاسکو انگلیس برگزار می‌شود. این اجلاس در حالی برگزار می‌شود که ساکنان کره خاکی درگیر بحران‌های شدید اقلیمی و زیست‌محیطی، انتظارهای بیشتری از قدرت‌های بزرگ اقتصادی جهان که خود عامل تخریب زمین هستند، برای مقابله با این بحران‌ها دارند. کارشناسان، نشست کاپ ۲۶ گلاسکو را آخرین فرصت برای کاهش روند گرم شدن کره زمین تا حداکثر ۱.۵ درجه سانتی‌گراد بالاتر از میزان پیش از دوره صنعتی شدن زمین می‌دانند. به گزارش روزنامه گاردین، «بوریس جانسون» نخست‌وزیر انگلیس و میزبان این نشست هشدار داده است که نشست آب و هوایی کاپ ۲۶ در معرض خطر جدی شکست است، زیرا امید کافی برای محدود کردن افزایش دمای جهانی به زیر ۱.۵ درجه سانتی‌گراد وجود ندارد. گزارش پیش رو به این موضوع می‌پردازد.
انقلاب صنعتی که حدود ۱۵۰ سال پیش به وقوع پیوست، هرچند زندگی بشر در زمین را سهل و آسان کرد و حمل‌ونقل و رفت‌وآمد در زمین و هوا را رونق بخشید، اما این انقلاب صنعتی یک پیامد شوم و خطرناک برای بشر به دنبال داشته و دارد و چنانچه این پدیده یعنی افزایش آلاینده‌ها براثر انتشار سوخت‌های فسیلی که از اگزوز خودروها، هواپیماها و سوخت خانگی خارج و در هوا منتشر می‌شود، ادامه‌دار باشد، ممکن است زندگی بشر به سمت نابودی هدایت شود. گاز دی‌اکسید کربن که براثر سوخت‌های فسیلی در خودروها، هواپیما و گاز تولید می‌شود، برای زیست بشر خطرناک است. استفاده از خودرو همچنان روند افزایشی در جهان داشته و دارد و چنانچه الگوی سوخت تغییر نکند، پیش‌بینی می‌شود که دمای زمین تا پایان قرن ۲۱ حدود ۳ درجه دیگر نسبت به دوران انقلاب صنعتی افزایش پیدا کند. پیامد گرم شدن زمین، ذوب شدن یخ‌های قطب جنوب و شمال، سونامی در دریاها، سیلاب‌های ویرانگر و طوفان‌های مخرب خواهد بود.
هشدار با کد قرمز برای بشریت
به گزارش روزنامه گاردین، از ابتدای انقلاب صنعتی تا سال ۱۳۶۹ (۱۹۹۰) جهان حدود ۷۸۴ میلیارد تن دی‌اکسید کربن منتشر کرد. سپس برای ۳۰ سال آینده، ۸۳۱ میلیارد تن دیگر در جو ریخته شد؛ بنابراین در طول سه دهه گذشته، زمانی که برای اولین بار، ما تصوری واقعی از خطرات آب و هوایی داشتیم، تصمیم گرفتیم که دی‌اکسید کربن بیشتری نسبت به مجموع تمام قرن‌های قبل منتشر کنیم. همچنین بر اساس تحلیل هفته گذشته سازمان ملل، جهان همچنان در مسیر گرم شدن ۲.۷ درجه سانتی‌گراد تا پایان قرن قرار دارد. همان‌طور که «آنتونیو گوترش»، دبیر کل سازمان ملل متحد گفته است که این یک هشدار با کد قرمز برای بشریت است.
گرم شدن بی‌سابقه شهرها
شواهد و قرائن در سال‌های گذشته به ویژه در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ نشان می‌دهد که دمای کره زمین افزایش یافته و اقلیم به طرز بی‌سابقه و معنادار نسبت به قبل تغییر کرده است. وضع به‌گونه‌ای شده که در فصل تابستان در برخی شهرهای ایالات‌متحده و اروپا چندین نفر براثر گرمای هوا جانشان را ازدست‌داده‌اند. علت این است که دمای هوا در دو سال گذشته در آمریکا، اروپا، خاورمیانه و ایران از مرز ۵۰ درجه عبور کرده که برای سلامت بشر بسیار خطرآفرین است، زیرا گرمایش بیشتر زمین، وقوع سیل، زلزله، طوفان، سونامی دریاها، تخریب شهرها، روستاها در یک‌کلام سبب نابودی زیست بشر خواهد شد. باید دانست که کره زمین که ما بر روی آن زندگی می‌کنیم قطعه کوچکی از هستی و کائنات بی‌انتهاست؛ دراین‌ارتباط بشر باید درک کند که زمین خانه ماست و هرکس باید به‌نوبه خود از این خانه حفاظت و از نابودی آن جلوگیری کند.
اهداف اجلاس محیط زیستی گلاسکو
نشست تغییرات اقلیمی موسوم به «کاپ ۲۶» از ۲۰۰ کشور جهان خواسته که برنامه‌های خود برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲۰۳۰ را ارائه دهند. این کنفرانس قرار است هدف‌های زیر را دنبال کند:
– سرعت بخشیدن به تولید خودروهای برقی
– سرعت بخشیدن به حذف نیروگاه‌های زغالی
– کاهش جنگل‌زدایی
– ایمن‌سازی در برابر صدمات ناشی از تغییرات اقلیمی
نتایج این کنفرانس به‌طور مستقیم روی زندگی تک‌تک مردم عادی تأثیر خواهد داشت. این تأثیرات را مردم در گران شدن و کم شدن سفرهای هوایی، تغییر به گرمایش الکتریکی و تغییر به سمت استفاده از خودروی برقی لمس خواهند کرد.
نقش کشورهای ثروتمند در تغییرات آب و هوایی
هدف جهان کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است، اما سؤال اساسی این است که کدام کشورها باید بیشتر از انتشار گازهای گلخانه‌ای جلوگیری کنند؟ کشورهای درحال‌توسعه بخش کوچکی از دلیل انتشار گازهای گلخانه‌ای خودروها و نیروگاه‌ها هستند. در طرف دیگر آن‌ها بیشترین آسیب‌های ناشی از تغییرات آب و هوایی را متحمل می‌شوند؛ برای مثال کشورهای جزیره‌ای با افزایش سطح آب دریاها از بین می‌روند. دراین‌ارتباط با توجه به آمارها گفته می‌شود چین اکنون با تولید ۲۷ درصد از کل دی‌اکسید کربن جهان، سهم اول را در اختیار دارد. مقام دوم به آمریکا با ۱۵ درصد و سپس اتحادیه اروپا با ۱۰ درصد می‌رسد. بااین‌حال همیشه این سؤال مطرح بوده که در طول تاریخ بشر کدام کشور بیشترین دی‌اکسید کربن را وارد جو کرده است. چراکه روشن است کشورهای صنعتی غربی چند صد سالی زودتر از بقیه انقلاب صنعتی را آغاز کرده بودند. با احتساب تصعید دی‌اکسید کربن در طول تاریخ، آمریکا با ۲۵ درصد در صدر قرار می‌گیرد، سپس اروپا با ۲۲ درصد و چین با ۱۳ درصد در مقام سوم.
کشورهای G۲۰ عامل تولید ۸۰ درصد آلاینده‌های جهان
شواهد، قرائن، مشاهدات میدانی و پژوهش‌هایی که محققان انجام داده‌اند نشان‌دهنده این است که کشورهای ۲۰ G که عمدتاً از اقتصادهای برتر جهان هستند ۷۹.۳۳ درصد کل آلاینده‌های جهان را تولید می‌کنند. به عبارتی مقصر اصلی گرم شدن زمین و تولید بی‌رویه گاز «دی‌اکسید کربن» که برای زیست بشر خطرناک است، همین ۲۰ کشور صنعتی برتر جهان هستند. اگر این ۲۰ کشور به توافقی عادلانه بر سر کاهش تولید آلاینده‌ها برسند و هزینه تحمیلی به جهان بابت رشد صنعتی زیاده‌خواهانه و مخرب خود را بپردازند و به‌جای سرمایه‌گذاری برای تسلیحات نظامی‌شان برای پروژه‌های علمی کارآمد در حوزه انرژی و مواد جایگزین پلاستیک سرمایه‌گذاری کنند، جهان نجات می‌یابد؛ بنابراین گام نخست برای بهبود وضعیت اقلیمی زمین و نیلگون شدن آسمان شهرها، کاهش میزان انتشار گاز دی‌اکسید کربن و استفاده از انرژی پاک مثل انرژی خورشیدی، باد، برق و … است. دراین‌ارتباط اکنون بسیاری از کشورها ناوگان حمل‌ونقل عمومی خود را یا برقی کرده‌اند و یا برای برقی کردن و توقف تولید خودروهای دارای سوخت بنزین، گازوئیل و گاز اقداماتی صورت داده‌اند.
طرفداران محیط‌زیست برای نشان دادن خواسته‌شان از سران گروه ۲۰ و اجلاس گلاسکو در روزهای اخیر خود را از سراسر جهان با قطار برقی به ایتالیا و سپس به شهر گلاسکو رساندند. نکته قابل‌تأمل اینکه طرفداران زمین برای سفر از خودرو و هواپیما استفاده نکرده‌اند، زیرا این دو وسیله محیط‌زیست را آلوده و زندگی بشر را به خطر می‌اندازد. معترضان چند روز است که بر کف خیابان هستند و خطاب به مقصران آلوده شدن زمین فریاد می‌زنند که «وضعیت زمین قرمز شده و زنگ خطر تغییرات اقلیمی به صدا درآمده پس شما به مسئولیت خود عمل کنید و با کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای زمین و آینده زندگی بشر را از نابودی نجات دهید.»
اقدامات ناکافی
ایالات‌متحده از زمان ریاست جمهوری «باراک اوباما» به جنگ استفاده از سوخت‌های فسیلی رفت و بودجه میلیاردی برای استفاده از سوخت‌های پاک اختصاص داد. هم‌اکنون نیز «جو بایدن» این سیاست را ادامه می‌دهد و قول داده ۱۵۰ میلیارد دلار برای توسعه وسایل نقلیه برقی این کشور هزینه کند. آلمان نیز علاوه بر تعطیلی نیروگاه‌های اتمی قرار است تا سال ۲۰۳۰ کلیه خودروها در این کشور را برقی کند. کشورها در گروه ۲۰ دو اقدام مهم برای نجات زمین انجام داده‌اند؛ یکی اخذ ۱۵ درصد مالیات از شرکت‌های بزرگ و صرف آن در انرژی‌های پاک و دیگری در راستای توافق ۲۰۱۶ پاریس باهدف صفر کردن کربن تا سال ۲۰۵۰. هرچند این اقدامات مثبت ارزیابی می‌شود، اما کافی نیست و لازم است اجلاس گلاسکو اقدامات جدی‌تر و عملی‌تر برای جلوگیری از گرم شدن زمین اتخاذ کند.
ستاره صبح- مصطفی فروغی