یکی از جذاب‌ترین و پرتکرارترین سوالات در محافل اقتصادی این است که چه زمانی جایگاه بزرگ‌ترین اقتصاد جهان دستخوش تغییر خواهد شد و چین می‌تواند با عبور از آمریکا جایگاه خود را به‌عنوان بزرگ‌ترین قدرت اقتصادی جهان مستحکم کند. شیوع ویروس کرونا در سال گذشته و انقباض اقتصاد آمریکا در برابر موفقیت نسبی اقتصاد چین سبب شده است تا اقتصاددانان جواب‌های جدیدی به این سوال قدیمی بدهند.
آمار مربوط به سال گذشته نشان می‌دهد که اقتصاد آمریکا در نهایت با انقباضی ۳/ ۲ درصدی سال کرونایی را پشت سر گذاشت و این در حالی بود که بزرگ‌ترین تعقیب‌کننده آمریکا، یعنی اقتصاد چین توانست به‌عنوان تنها اقتصاد قدرتمند در سال گذشته رشدی مثبت و به اندازه ۳/ ۲درصد را به ثبت برساند. حال اقتصاددانان اعلام کردهاند که این واگرایی در رشد اقتصادی به احتمال زیاد سبب خواهد شد که اقتصاد چین در زمان نزدیک‌تری اقتصاد آمریکا را پشت سر بگذارد. در حالی که فاصله اقتصادی آمریکا و چین در سال ۲۰۱۹ به اندازه ۱/ ۷ هزار میلیارد دلار بوده است، این فاصله اکنون به ۲/ ۶ هزار میلیارد دلار کاهش پیدا کرده است؛ به عبارتی دیگر چین توانست از فرصت کرونا استفاده کند و بیش از ۱۲ درصد فاصله خود را با آمریکا کاهش دهد. با این شرایط اقتصاددانان پیش‌بینی می‌کنند چین بتواند در فاصله سال‌های ۲۰۲۶ تا ۲۰۲۸ از اقتصاد آمریکا سبقت بگیرد. گروهی دیگر از زاویه‌ای دیگر به این پیش‌بینی مهر تایید می‌زنند و اعلام می‌کنند که اقتصاد چین سه تا پنج سال زودتر از آنچه پیش‌بینی می‌شد می‌تواند خود را به‌عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد جهان معرفی کند. این در حالی است که هنوز تولید سرانه چین فاصله زیادی با تولید سرانه آمریکا دارد و برخی از تحلیلگران اقتصادی عنوان می‌کنند که این معیار نیز در مقایسه اقتصاد دو کشور از اهمیت بالایی برخوردار است.
کاهش فاصله چین و آمریکا
تحلیلگران بر این باورند وضعیت کنونی نشان می‌دهد که اقتصاد چین می‌تواند چند سال زودتر از آن چیزی که پیش‌بینی می‌شد از اقتصاد آمریکا سبقت بگیرد و دلیل اصلی این تغییر نیز پاندمی کرونا است. گزارش رشد اقتصادی بزرگ‌ترین اقتصاد جهان در هفته گذشته حکایت از آن داشت که پاندمی کرونا و تاثیرات آن اقتصاد این کشور را ۳/ ۲ درصد کوچک‌تر کرد تا حجم آن به ۹۳/ ۲۰ هزار میلیارد دلار برسد. در سوی مقابل گزارش‌های اقتصادی چین حکایت از آن دارد که تولید ناخالص داخلی این کشور با رشدی ۳/ ۲ درصدی به ۶/ ۱۰۱ هزار میلیارد یوآن معادل با ۷/ ۱۴ هزار میلیارد دلار رسیده است. این ارقام به این معناست که اکنون فاصله دو اقتصاد بزرگ جهان در سال گذشته میلادی از ۱/ ۷ هزار میلیارد دلار به ۲/ ۶ هزار میلیارد دلار کاهش پیدا کرده است. با توجه به این گام بزرگ حال برخی تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که اقتصاد چین می‌تواند تا ۷ سال دیگر با عبور از اقتصاد آمریکا خود را به‌عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد جهان معرفی کند.
چین چه سالی سبقت می‌گیرد؟
راب سوبارامان تحلیلگر اقتصادی در هلدینگ بانکداری نامورا در ژاپن در این مورد در مصاحبه با سایت سی‌ان‌بی‌سی عنوان کرد که این واگرایی در رشد قابل پیش‌بینی بود و پیش‌بینی‌های ما نشان می‌دهد که اقتصاد چین در سال ۲۰۲۸ می‌تواند با عبور از آمریکا به بزرگ‌ترین اقتصاد جهان تبدیل شود. همچنین این تحلیلگر افزود در صورتی که پول چین در این مدت تقویت شود و به‌عنوان مثال نرخ برابری دلار و به یوآن به ۶ برسد، اقتصاد چین می‌تواند دو سال زودتر یعنی در سال ۲۰۲۶ از اقتصاد آمریکا عبور کند.
ضربه سنگین‌تر کرونا به اقتصاد آمریکا
ویروس کرونا که در اواخر سال ۲۰۱۹ در شهر ووهان شیوع پیدا کرد، سبب شد تا مقامات چینی دست به تعطیلی نیمی از اقتصاد این کشور بزنند؛ همین موضوع سبب شد تا نرخ بیکاری شهری چین در ماه فوریه به سقف ۲/ ۶ درصدی برسد و تولید ناخالص داخلی این کشور نیز در فصل اول سال گذشته ۸/ ۶ درصد منقبض شود. پس از اقدامات بسیار سختگیرانه مقامات چینی آرام آرام تعداد مبتلایان در چین کاهش پیدا کرد و رشد اقتصادی هم از فصل دوم به ناحیه مثبت بازگشت. در همین حین، ویروس کرونا به یک پاندمی جهانی تبدیل شد و از میان تمامی کشورهای جهان بیشترین تعداد تلفات و بیماری به آمریکا اختصاص داشت. نرخ بیکاری آمریکا در ماه آوریل به سقف ۱۴ درصدی رسید و برای سه ماه نیز بالای مرز ۱۰ درصد باقی ماند. تحلیلگران بانک جی‌پی مورگان نیز در یادداشتی عنوان کردند که GDP چین نشان می‌دهد که هنوز ریکاوری اقتصادی این کشور با تکانه بالایی در حال پیشروی است که مهم‌ترین علت آن کنترل موفق پاندمی کرونا بوده است. این تحلیلگران بر این باورند که ۸ تا ۱۰ سال زمان کافی است که اقتصاد چین بتواند از اقتصاد آمریکا سبقت بگیرد. افزایش تعداد مبتلایان به ویروس کرونا در چند روز گذشته در چین و احتمال وضع محدودیت‌های جدید و از سوی دیگر افزایش هزینه‌های حمایتی با روی کار آمدن بایدن در آمریکا احتمالا تا حدودی از شدت این واگرایی بکاهد.
فاصله در درآمد سرانه
برخی از اقتصاددانان در مورد پایداری سرعت ریکاوری اقتصاد چین در بلند مدت ابراز تردید کردهاند؛ یکی از دلایل این تردید آن است که بخش اعظمی از این ریکاوری وابسته به صنایع سنتی اقتصاد چین بوده و بخش مصرف داخلی این کشور هنوز ریکاوری مناسبی نداشته است. در حالی بخش خرده‌فروشی اقتصاد چین در سال گذشته افت ۹/ ۳ درصدی را به ثبت رساند که همین بخش در اقتصاد آمریکا و به‌رغم رکود اقتصادی این کشور رشد مثبت ۶/ ۰ درصدی را به ثبت رساند. بروس پانگ رئیس بخش تحقیقات اقتصاد کلان در China Renaissance اعلام کرد که انتظار می‌رود اقتصاد چین سه تا پنج سال زودتر از آن چیزی که پیش‌بینی می‌شد بتواند از اقتصاد آمریکا سبقت بگیرد. اما این اقتصاددانان در ادامه صحبت‌های خود افزود وسیله سنجش اصلی برای مقایسه این کشور تولید ناخالص داخلی سرانه این دو کشور است. در حالی تولید سرانه چین در سال ۲۰۲۰ به ۱۱ هزار دلار رسید که این شاخص در آمریکا با رقم ۶۳ هزار و ۲۰۰ دلاری بیش از ۵ برابر مقدار آن در چین است.
دنیای‌اقتصاد- محمد تقی پور