شبکه اطلاع رسانی نفت و انرژی(شانا) امروز گزارش داد صادرات گاز ایران به ترکیه که از ۱۲ فروردین‌ماه امسال به دلیل انفجار بخشی از خط لوله صادراتی در خاک ترکیه، متوقف شده بود، بعدازظهر امروز (چهارشنبه، ۱۱ تیرماه) از سرگرفته شد. صادرات گاز ایران به ترکیه جزء تحریم‌های آمریکا علیه ایران به حساب نمی‌آید. با وجود این، صادرات گاز ایران به ترکیه نسبت به گذشته کاهش محسوسی داشته است.
محمدرضا جولایی، سرپرست مدیریت “دیسپچینگ” شرکت ملی گاز ایران در گفت‌وگو با خبرنگار شانا اعلام کرد که صادرات گاز ایران به ترکیه از ساعت ۱۴ و ۱۰ دقیقه امروز(چهارشنبه) از سرگرفته شد.
به گفته محمدرضا جولایی، صادرات گاز ایران به ترکیه با رعایت همه تعهدهای پیشین از سوی طرفین ادامه خواهد داشت.
واردات گاز ترکیه از ایران به دلیل انفجار خط لوله در خاک ترکیه ۱۲ فروردین‌ماه امسال متوقف شد. این حادثه در مرز بازرگان و در خاک ترکیه رخ داد و اعلام شد این کشور مسئول انجام تعمیرات و جبران آسیب‌هاست؛ پیش از این اعلام شده بود که تعمیرات این خط لوله تا تیرماه پایان می‌گیرد.
ایران با تامین نزدیک به یک پنجم نیاز گازی ترکیه یکی از مهمترین شرکای تجاری این کشور در این بخش به شمار می‌رفت. به نوشته “موسسه مطالعات بین المللی انرژی” مهمترین زیرساخت واردات گاز ترکیه از ایران خط لوله شرق(خط لوله تبریز-دوغوبایزید) است. این خط لوله ظرفیت صادرات سالانه ۱۴ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی را دارد. این خط لوله یکی از شش خط لوله فعال واردات گاز ترکیه است. مجموع ظرفیت خطوط لوله واردات گاز به ترکیه حدود ۸۸ میلیارد مترمکعب در سال است که ۱۶ در صد از این ظرفیت مربوط به خط لوله ایران است.
در شرایط کنونی، ایران قرارداد فعال به حجم ۱۰ میلیارد مترمکعب در سال صادرات گاز با ترکیه دارد که تا سال ۲۰۲۶ میلادی اعتبار دارد. این خط لوله در راستای قرارداد منعقده در تاریخ۱۷ مرداد ۱۳۷۵ ( ۸ اوت ۱۹۹۶ ) بین شرکت ملی گاز ایران و شـرکت بوتاش ترکیه احداث و از سال ۲۰۰۱ عملیاتی شد.
با این وجود میزان گاز صادراتی ایران همواره کمتر از میزان قرارداد بوده است. با توجه به آمار اداره تنظیم بازار انرژی ترکیه در دو سال گذشته صادرات گاز ایران به ترکیه به طور متوسط حدود ۷/۸ میلیارد متر مکعب بوده است.
آماری که وبسایت “میز”، تحلیلگر امور نفت و گاز خاورمیانه در خصوص صادرات گاز ایران طی سال‌های اخیر ارایه داده، نشان می‌دهد که مجموع صادرات گازی ایران به همسایگان در سه سال اخیر به عراق رشد چشم گیری داشته است. در سال ٢٠١١ ایران کمتر از ٩ میلیارد متر مکعب در سال گاز به خارج صادر می‌کرد که بیش از ٨ میلیارد متر مکعب آن به ترکیه فروخته می‌شد. سایر کشورهای متقاضی گاز ایران آذربایجان و ارمنستان بودند که سهم اندکی را به خود اختصاص داده بودند. در سال ٢٠١٧ که شکست داعش در عراق رسما اعلام شد، بخش مهمی از مشارکت ایران در پروژه‌های بازسازی این کشور در صنعت برق تقریبأ فروپاشیده آن پیگیری شد و صادرات گاز طبیعی برای تأمین سوخت نیروگاه‌ها آغاز شد. در این سال کل صادرات سالانه ایران به بیش از ١٣ میلیارد متر مکعب رسید. در این سال ترکیه نزدیک به یک میلیارد متر مکعب بیشتر از همیشه از ایران گاز خرید و آذربایجان و عراق نیز مشتری نزدیک به ٢ میلیارد متر مکعب از گاز طبیعی ایران شدند. سال ٢٠١٨ که تحریم‌های آمریکا علیه صنعت نفت ایران مجددأ اعمال شد، صدور گاز به ترکیه به همان میزان حدود ٨ میلیارد متر مکعب در سال بازگشت و آذربایجان هم به میزان بسیار اندکی گاز وارد کرد، اما رشد صادرات این حامل انرژی به عراق، حجم کل صادرات آن را تا حدودی جبران کرد.
در سال ٢٠١٩، جهش صادرات گاز به عراق چشمگیر بود و این کشور را تقریبأ هم‌تراز با ترکیه به مهمترین خریدار گاز ایران تبدیل کرد. در این سال‌ها ارمنستان نیز گاز بیشتری از ایران خرید. حجم کلی صادرات گاز ایران به بیش از ١٥ میلیارد متر مکعب در سال، یا بیش از ٤١میلیون متر مکعب در روز رسید که یعنی ایران توانسته است در سال ٢٠١٩ حدود ٥,١ درصد از گاز تولیدی خود را صادر کند.