مایک پمپئو، وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا در جلسه روز سه شنبه شورای امنیت سازمان ملل از اعضای این شورا خواست تا تهران با «پاسخگویی» وادارند.
در این نشست که به ریاست دوره‌ای فرانسه و به صورت ویدیویی برگزار شد و طی آن دبیر کل شورا گزارش شش ماه اخیر اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ این شورا درباره ایران را به اعضا ارائه کرد، نماینده چین با انتقاد از سیاست آمریکا درباره ایران، مخالفت خود را با درخواست تمدید تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی اعلام نمود.
درخواست آمریکا برای تمدید تحریم‌ها
وزیر خارجه آمریکا در ابتدای این نشست با تشکر از بیانیه کشورهای اروپایی بر لزوم ادامه تحریم ایران تاکید کرد و افزود: «اگر شما اقدام نکنید، ایران قادر به خرید جنگنده خواهد بود و این کشورهای اروپایی را در تیررس ایران قرار خواهد داد. ایران می‌تواند در مدت ۴ ماه با خرید جنگنده‌های روسی ریاض، دهلی و حتی رم و ورشو را پوشش دهد.»
پمپئو همچنین در ادامه اظهار داشت تمدید تحریم‌های تسلیحاتی فشار بیشتری به ایران وارد خواهد کرد تا مثل یک دولت نرمال رفتار کند.
وزیر خارجه آمریکا در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به اینکه ایران یک تهدید واقعی برای صلح و امنیت بین‌الملل است افزود: «اگر ایران تهدید علیه صلح و امنیت بین‌الملل نیست، دیگر نمی‌دانم چه چیزی چنین معنایی دارد.»
مخالفت چین
برخلاف آمریکا، پکن شدیدا با تمدید تحریم‌های ایران مخالفت کرد و آمریکا را مسئول اصلی شرایط رخ داده کنونی خواند. ژانگ جون، نماینده چین در نشست مجازی شورای امنیت سازمان ملل متحد با اشاره به اینکه ریشه اصلی بحران فعلی خروج آمریکا از برجام و تحریم‌های یکجانبه آن علیه ایران است، افزود: «این اقدامات همانطور که در گزارش دبیر کل سازمان ملل هم آمده با اهداف قطعنامه ۲۲۳۱ در تضاد است. اقدامات ایالات متحده برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران، تلاش‌های مشترک برای حفظ توافق هسته‌ای با ایران را تضعیف می‌کند.»
او در ادامه از واشنگتن خواست با توقف تحریم‌های غیرقانونی علیه ایران، به مسیر اجرای برجام بازگردد.
نماینده چین همچنین با اشاره به این نکته که آمریکا از برجام خارج شده اظهار داشت این کشور هیچ از حقی برای استفاده از ساز و کار موسوم به «مکانیسم ماشه» برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران برخوردار نیست.
او گفت چین از آمریکا می‌خواهد اجرای تحریم‌های غیرقانونی خودش را متوقف کرده و به مسیر اجرای برجام برگردد.» ژانگ جون در پایان با اعلام اینکه کشورش مخالف تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران است افزود: «همه مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ از جمله توافقات حاصل‌شده در خصوص محدودیت‌های مرتبط تسلیحاتی باید اجرای شوند.»
بریتانیا: به برجام متعهد ماندیم، مخالف مکانیزم ماشه هستیم
نماینده بریتانیا هم در این جلسه با اشاره به اینکه کشورش و دیگر دولتهای اروپایی بعد از خروج آمریکا همچنان به این توافق پایبند مانده‌اند، اظهار داشت: متاسفیم که ایران اقداماتی خلاف برجام انجام داد. او در ادامه افزود: «ما شاهد بودیم که در پی حمله به تاسیسات آرامکو عربستان سعودی، تجهیزات ایرانی مورد استفاده قرار گرفته و این حملات از سوی سپاه پاسداران ایران سازمان دهی شده است.»
نماینده بریتانیا همچنین با اشاره به اینکه کشورش مخالف اجرایی شدن مکانیزم ماشه و فعال شدن دوباره تحریم‌ها علیه ایران است، اظهار داشت: «تلاش یکجانبه برای فعال کردن مکانیزم ماشه با برجام همخوانی ندارد، در نبود یک راه حل کارا توافق برجام بهترین راه حل موجود است.»
کنایه روسیه به آمریکا؛ پمپئو حتی حاضر نشد حرف دیگران را بشنود
واسیلی نبرنزیا، نماینده روسیه در سازمان ملل متحد، سخنرانی خود را با کنایه به مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا آغاز کرد. آقای نبنزیا با اشاره به اینکه پمپئو حتی حاضر به گوش کردن صحبت‌های دیگر کشورها نشده و جلسه را ترک کرده افزود: «می‌خواستم از مشارکت وزیر خارجه آمریکا هم تشکر کنم ولی ایشان در جمع ما نیستند. می‌دانم که برنامه شلوغی دارند ولی ایشان نخواستند که به حرف‌های شورا گوش ندهند. ولی بیشتر از آن، از این بابت متأسفم که در اظهارات ایشان-حداقل من- یک کلمه از همکاری و گفت‌وگو نشنیدم.»
او در ادامه با انتقاد از سیاست آمریکا در قبال ایران گفت: تحریم‌های یک‌سویه آمریکا علیه ایران چه با هدف تغییر رژیم صورت گرفته باشد و چه با این هدف که ایران نتواند در آن فضا نفس بکشد، بحرانی را ایجاد کرده که مسئولیتش بر عهده آمریکا است. واشنگتن دو سال پیش از توافقی که با زحمت فراوان حاصر شده بود کنار کشید. آن‌هم در حالی که پیشتر قدم به قدم آنرا تضعیف کرده بود.»
وی در ادامه گفت: «با آنکه قطعنامه‌های شورای امنیت جزو بخشی از قوانین بین‌المللی هستند و باید توسط تمامی اعضا اجرا شوند، ایالات متحده رسماً اجرای تعهداتش در قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام را متوقف کرد، در را پشت سرش بست و به اجرای سیاست فشار حداکثری علیه ایران روی آورد.»
نماینده روسیه در بخش دیگری از صحبت‌هایش اظهار داشت: «هدف آمریکا حصر ایران است تا تهران را به سوی رفتاری سوق دهد که باعث خارج شدن اوضاع از کنترل می‌شود. اینکه شما ایران را برای تمام مشکلات منطقه سرزنش کنید، چیزی جز ساده‌انگاری نیست.»
نبنزیا در ادامه افزود: «چنین اقداماتی انگیزه تهران برای پایبندی به تعهداتش در توافق هسته‌ای را از بین می‌برد. این در حالی است که این کشور از ابتدا به تمام تعهداتش پایبند بوده است. در چنین شرایطی، ایالات متحده آمریکا که به توافقی بین‌المللی پایبند نبوده، کشوری که قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت را اجرا می‌کند را تهدید می‌کند.»
ظریف: گزینه‌های ایران قاطع خواهد بود
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران سخنان خود با نقل قولی از محمد مصدق، نخست وزیر فقید ایران در این شورا آغاز کرد.
آقای ظریف ابتدا به این جمله مصدق اشاره کرد: «شورای امنیت تأسیس شد تا ملل بزرگ و کوچک به طور یکسان بتوانند دور یک میز بنشینند و برای حفظ صلح مطابق با اهداف و اصول ملل متحد همکاری کنند. شورای امنیت نمی‌تواند وظیفه خطیر خود را انجام دهد… مگر اینکه قدرت‌های بزرگ به اصولی که شورا برای محقق کردن آنها ایجاد شده احترام بگذارند.» او در ادامه تاکید کرد که مصدق دو سال بعد از این سخنرانی طی کودتایی از سوی سیا از کار برکنار شد.
وزیر خارجه ایران در ادامه با اشاره به اینکه آمریکا از زمان روی کار آمدن دولت ترامپ مفاد توافق هسته‌ای را نقض کرده ادامه داد: «برای اولین بار در تاریخ سازمان ملل متحد یک عضو دائم شورای امنیت به مجازات دولتهای قانون‌مدار و اشخاص خصوصی به اتهام عدم نقض قطعنامه شورای امنیت می‌پردازد، قطعنامه‌ای که بر ارتقاء و تسهیل توسعه تعاملات اقتصاد و تجاری عادی و همکاری با ایران تأکید می‌کند.»
ظریف در ادامه به انتقاد از عملکرد اروپا پرداخت و اظهار داشت: «با این حال، حتی یک جلسه شورا برای نکوهش دولت آمریکا یا حداقل برای بررسی نقض‌های مکرر آن تشکیل نشده است. درعوض، برخی از اعضای اروپایی شورا در فکر تخریب بیشتر قطعنامه و این شورا هستند، در حالی که نسبت به تعهدات خود در مورد برجام پایبند نیستند.»
او همچنین با اشاره به اینکه رفع تحریم‌های تسلیحاتی ایران، بخش لاینفک قطعنامه ۲۲۳۱ است، ادامه داد: «چارچوب زمانی رفع محدودیت‌های تسلیحاتی که در قطعنامه۲۲۳۱ پیش‌بینی شده، بخش لاینفک از تفاهم سخت به دست آمده است، که طرف‌های این توافق را قادر ساخت تا در نهایت درمورد بسته کلی برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ توافق کنند. قطعنامه آشکارا و مصرانه خواستار اجرای کامل چارچوب زمانبندی‌اش است. شورا نباید اجازه دهد که تنها یک دولت این فرایند را مورد سوء استفاده قرار دهد.»
دیپلمات ارشد ایران همچنین به کشورهای عضو شورای امنیت هشدار داد هرنوع اقدام در خصوص تمدید تحریم‌های ایران پاسخ قاطع ایران را به همراه خواهد داشت: « همانطور که در نامه رئیس جمهوری اسلامی ایران به رهبران دولتهای باقیمانده در برجام در ۸ مه اعلام شد، هرگونه محدودیت جدید توسط شورای امنیت، بر خلاف تعهدات اساسی است که به ملت ایران داده شده است. در چنین سناریویی، گزینه های ایران، همانطور که قبلاً به بقیه کشورهای باقیمانده در برجام اطلاع داده شده، قاطع خواهد بود و ایالات متحده و هر موجودیتی که ممکن است به آن کمک کند – یا به رفتار غیرقانونی امریکا تن دهد- مسئولیت کامل آنرا بر عهده خواهد داشت.»
محمدجواد ظریف در پایان، سخنرانی خود را با نقل قول دیگری از محمد مصدق به اتمام رساند: «در پایان، بگذارید دوباره از سخنان نخست وزیر مصدق در شورای امنیت در سال ۱۹۵۱ استفاده کنم که گفت «این شورا نخواهد توانست، در توجه به استدلالهای مستحکم ما به قانون، قصور ورزد. بااین حال، این شورا یک نهاد حقوقی نیست، بلکه در درجه اول یک نهاد سیاسی است که بالاترین مسئولیت‌های سیاسی را بر عهده دارد. بنابراین بی تردید درک خواهد کرد که ما به فشار چه از جانب دولتهای خارجی و چه از جانب نهادهای بین‌المللی تن در نمی‌دهیم.»
نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد در حالی به پایان رسید که ایالات متحده آمریکا خواهان تمدید دوباره تحریم‌های تسلیحاتی ایران است که طبق توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ و قطعنامه ۲۲۳۱ در ماه اکتبر سال جاری به پایان می‌رسد. از سوی دیگر کشورهای اروپایی ضمن مخالفت با درخواست آمریکا برای بازگشت یک‌باره تحریم‌های سازمان ملل در قابل مکانیزم ماشه، از سیاست‌های ایران در منطقه ابراز نگرانی کرده‌اند. از سوی دیگر ایران تهدید می‌کند در صورتی که بر خلاف برجام، تحریم‌های تسلیحاتی این کشور تمدید شود، واکنشی قاطع خواهد داشت.