جامعه پزشکی و اطلاعاتی آمریکا هفته‌ها پیش، از بیم فراگیر شدن کرونا دچار اضطراب و وحشت شده و درباره وقوع یک فاجعه بهداشتی به کاخ سفید هشدار داده بود اما دونالد ترامپ رییس جمهوری این کشور همه گزارش‌ها و یادداشت‌ها را پشت گوش انداخت و زمانی وارد عمل شد که ویروس به همه ایالت‌ها رسیده بود.
ترامپ کرونا را مثل آنفلوانزا می‌دید که بعد از مدتی تبش فروکش می‌کند و بدون آنکه به اقتصاد و اعتماد و جان مردم ضرر شدیدی بزند، براحتی از خانه آمریکایی‌ها بیرون می‌رود.
اما تصور او اشتباه و برآورد و عملکردش نیز خطا بود. این را هم در واقعیت امروز اوضاع آمریکا می‌توان دید و هم ۶ خبرنگار و نویسنده نیویورک تایمز یکشنبه در گزارشی پشت پرده ناکامی دولت ترامپ در مقابله با کرونا را با سند و برهان آشکار کردند.
تحقیقات این روزنامه نشان می‌دهد که در مورد تأثیرات احتمالی همه‌گیری کرونا به ترامپ هشدار داده شده بود اما اختلافات داخلی در دولت، فقدان برنامه‌ریزی و اعتقاد شخص رییس جمهوری به غریزه‌اش منجر به واکنشی دیرهنگام در مقابل کرونا شد.
یک هفته پس از شناسایی نخستین مورد ابتلا به کرونا در آمریکا و ۶ هفته قبل از آنکه ترامپ تصمیمی برای مقابله با این ویروس بگیرد، دکتر «کارتر مچر» مشاور پزشکی ارشد وزارت امور کهنه‌سربازان از مقام‌های بلندپایه بهداشتی آمریکا خواست تا از خواب غفلت بیدار شده و برای اتخاذ یک اقدام قاطع آماده شوند.
او ۲۸ ژانویه (هشتم بهمن ۹۸) در ایمیلی به گروهی از کارشناسان پزشکی در دولت و دانشگاه‌ها نوشت: اوضاع بد خواهد شد. باور کردن برآوردها درباره شیوع این بیماری سخت به نظر می‌رسد.
او تنها صدایی نبود که هشدار می‌داد. در ماه ژانویه زمانی که ترامپ بارها خطر کرونا را کم اهمیت جلوه می‌داد و بر مسائل دیگری تمرکز کرده بود گروهی از چهره‌های داخل دولت، از مشاوران ارشد کاخ سفید گرفته تا کارشناسان وزارتخانه‌ها و آژانس‌های اطلاعاتی تهدید پیش روی کشور را شناسایی کرده و زنگ خطر را به صدا درآورده بودند.
اما رییس جمهوری در فهم میزان خطر و لزوم اقدام در برابر آن کُند عمل کرد. او، در عوض، بر مهار پیام‌رسانی درباره این خطر، حفاظت از دستاوردهای اقتصادی و رد هشدارهای مقام‌های ارشد تمرکز کرده بود.
او در اواخر ماه ژانویه نخستین گام اصلی را برداشت و ورود مسافر از چین را محدود کرد. حتی در آن شرایط هم مقام‌های بهداشتی مجبور بودند با ملاحظات سیاسی و اقتصادی دست و پنجه نرم کنند. این مساله روند تصمیم‌گیری برای درخواست پول بیشتر از کنگره، تهیه تجهیزات لازم، رفع کمبودها در انجام آزمایش‌ها و نهایتا اقدام برای نگه‌داشتن مردم در خانه‌ها را کُند کرد.
شیوع کرونا با اقدام مجلس نمایندگان آمریکا برای استیضاح ترامپ و برگزاری ترتیبات محاکمه وی در سنا همزمان شده بود. به همین دلیل، پاسخ ترامپ به کرونا با بدبینی و نفرت او نسبت به آنچه که «دولت درون» می‌پنداشت، توام شده بود. دولت درون یعنی همان کسانی که در دولت تخصص و تجربه طولانی آنها شاید می‌توانست او را برای برداشتن گام‌های سریع در مقابل کرونا و حتی حفظ جان شهروندان کمک کند.
اختلافات عمیق داخلی در دولت ترامپ بر سر نحوه برخورد با چین تصمیم‌گیری‌ها در مورد کرونا را پیچیده کرده بود. مساله کرونا ابتدا به حاشیه رانده شده بود تا در مذاکرات تجاری باعث تکدر خاطر چین نشود. اما هیجان کسب امتیاز در مقابل چین باعث شد تا دو قدرت بزرگ دنیا در مواجهه با نخستین تهدیدهای واقعی قرن بیست و یکم از هم دور شوند.
ده‌ها مصاحبه با مقام‌های فعلی و سابق دولت و بررسی ایمیل‌ها و سایر مستندات تصویر کامل‌تری از ریشه‌ها و میزان پاسخ دیرهنگام دولت به این ویروس مرگبار را نشان می‌دهد.
شورای امنیت ملی آمریکا که مسئول شناسایی و بررسی بیماری‌های همه‌گیر است، در اوایل ماه ژانویه گزارش‌هایی از نهادهای اطلاعاتی دریافت کرده بود که گسترش کرونا در این کشور را پیش‌بینی می‌کرد. شورای امنیت ملی در هفته‌های بعد گزینه‌هایی را در مورد شیوع این ویروس مطرح کرد، از جمله نگه‌داشتن شهروندان آمریکایی در خانه و جلوگیری از رفتن آنها به سر کار و تعطیل کردن شهرهای بزرگی مثل شیکاگو. اما ترامپ تا ماه مارس از انجام این اقدامات پرهیز کرد.
«پیتر ناوارو» مشاور تجاری ترامپ ۲۹ ژانویه (نهم بهمن ۹۸) در یادداشتی به رییس جمهوری جزئیات تکان‌دهنده‌ای از خطرات احتمالی همه‌گیر شدن کرونا منتشر کرد. او نوشته بود که نیم میلیون نفر جان خود را از دست داده و تریلیون‌ها دلار به اقتصاد زیان وارد می‌شود. اما ترامپ هفته‌ها بعد همچنان این خطرات را انکار می‌کرد.
«آلکس ام آزار» وزیر بهداشت و خدمات انسانی آمریکا سی‌ام ژانویه (دهم بهمن ۹۸) در تماسی تلفنی با ترامپ مستقیما به او درباره احتمال همه‌گیر شدن کرونا هشدار داده بود. این دومین در مدت دو هفته بود که وزیر بهداشت چنین هشداری می‌داد. در آن هنگام ترامپ با هواپیمای «ایر فورس وان» عازم غرب میانه بود و گفته بود که وزیر بهداشت ترس و وحشت بیهوده ایجاد می‌کند.
«آزار» در ماه فوریه اعلام کرد که دولت یک سیستم «نظارتی» در پنج شهر آمریکا برای بررسی گسترش کرونا و پیش‌بینی کانون‌های بعدی شیوع ویروس ایجاد می‌کند. ایجاد این سیستم چند هفته به تعویق افتاد. آغاز آهسته این طرح و مهمتر از همه ناتوانی در ایجاد ظرفیت آزمایش کرونا موجب شد که مقام‌های دولتی تقریبا هیچ بینشی درباره سرعت شیوع ویروس نداشته باشند.
در سومین هفته فوریه، کارشناسان ارشد بهداشتی در کاخ سفید به این نتیجه رسیدند که باید رویکرد جدیدی به ترامپ پیشنهاد بدهند تا بر اساس آن، درباره خطر شیوع کرونا به مردم هشدار داده شده و از آنها خواسته شود تا اقداماتی مانند فاصله‌گذاری اجتماعی و ماندن در خانه‌ها را مدنظر قرار دهند. اما کاخ سفید تعلل کرد و چند هفته دیگر نیز به همین منوال گذشت تا اینکه رییس جمهوری دیدگاه‌های آنها را با اکراه پذیرفت. و آن زمانی بود که ویروس در سطح وسیعی منتشر شده بود.
بعضی از مشاوران نزدیک ترامپ می‌گویند سرانجام هنگامی که وی در اواسط ماه مارس با فاصله‌گذاری اجتماعی در سراسر کشور موافقت کرد و بخش زیادی از اقتصاد عملاً متوقف شد، رییس جمهوری وحشت‌زده و مضطرب به نظر می‌رسید. یکی از این مشاوران می‌گوید که رییس جمهوری «شکست خورده» و «گیج و منگ» به نظر می‌رسید. او شانس انتخاب دوباره خود را در انتخابات ریاست جمهوری به اقتصاد گره زده بود؛ اقتصادی که یکباره غل و زنجیر شد.
به گفته این مشاور، ترامپ وقتی نشست‌های خبری روزانه در کاخ سفید را از سر گرفت، خودستایی و تکبرش را هم از نو شروع کرد. او در نشست‌های خبری اغلب سعی کرده است که تاریخ چند ماه قبل‌تر را بازنویسی کند و در این مورد خاص هم گفت که «از مدت‌ها پیش از آنکه این مساله یک همه‌گیری معرفی شود، من همه‌گیر شدن آن را احساس می‌کردم.
حتی متحدان و مقام‌های دولت ترامپ تلاش کردند تا مسائل را طور دیگری جلوه دهند. نیویورک تایمز در توصیف این بهانه‌ها و ادعاها نوشت: این متحدان و مقام‌ها انتقادها از دولت را غیرمنصفانه دانستند. آنها می‌گویند که دولت چین دولت‌های دیگر را گمراه کرد. این افراد حتی مدعی شده‌اند که رییس جمهوری اطلاعات کامل و درستی دریافت نکرد و اطرافیانش از فوری بودن تهدید کرونا سخنی نگفتند.