اخیرا مقاله ای درباره آخرین انتخابات فدرال (کشوری) کانادا در یک سایت سیاسی فارسی زبان چاپ شده است. (۱)
در این مقاله که با نگاهی جانبدارانه نسبت به حزب لیبرال به رهبری جاستین ترودو نگاشته شده است، ارزیابی هایی گاه شتابزده نسبت به سپهر سیاسی کانادا و نقش و وزن واقعی احزاب مختلف این کشور ارائه شده است. امید است اطلاعات زیر تصویر دقیق تری از نتیجه این انتخابات ارائه دهد:
حزب محافظه کار استان انتاریو به رهبری داگ فورد (سمبل یک رهبر پوپولیست مشابه دونالد ترامپ) توانسته بود در انتخابات استانی مهمترین و پرجمعیت ترین استان کانادا (حدود یک سال پیش) حزب لیبرال این استان را تقریبا در هم بشکند و اکثریت پارلمانی این استان را با شعارهای پوپولیستی به دست آورد. در همین انتخابات حزب چپ میانه نیو دمکرات به جای حزب استانی در هم شکسته لیبرال نقش حزب اقلیت قوی را احراز کرد. سیاستهای ضد مردمی حزب محافظه کار انتاریو به رهبری داگ فورد در مورد کاستن از بودجه های درمانی و آموزشی و حمایت از سرمایه داران بزرگ استانی و دوری گزیدن او از ارباب جراید و رسانه های جمعی، نگرانی وسیعی در این استان و سایر مناطق شهری لیبرال کانادا پدید آورد. با تمام تلاشی که اندرو شییر (رهبر حزب محافظه کار فدرال کانادا ) در دوری جستن از عواقب سیاست های داگ فورد و حتی در سایه قرار دادن خود او به عمل آورد، این سیاست ها تاثیر خود را گذاشت. به نظر می رسد که ترس عمومی مردم استان انتاریو از این سیاست ها در شکست تعیین کننده ی این حزب در بدست آوردن اکثریت فدرالی نسبت به حزب ضعیف شده فدرال لیبرال بسیار موثر بوده است. برخلاف انتخابات استانی قبلی ، در انتخابات فدرال اخیر حزب محافظه کار تقریبا در تمامی مناطق انتاریو شکست خورد و اعتبار خود را در این استان از دست داد. اگر در استان انتاریو چنین نشده بود، با توجه به پیروزی شکننده حزب محافظه کار در استان های شمال غرب و شمال غربی کانادا ما هم اکنون شاهد تسلط این حزب در پارلمان کانادا می بودیم.
به نظر میرسد در بسیاری از مناطق استان انتاریو مردم به صورت استراتژیک به لیبرال ها روی آوردند تا از پیروزی حزب محافظه کار جلوگیری کنند. شاید حزب نیو دمکرات چپ میانه با شناخت از این احساس عمومی از شدت فعالیت های انتخاباتی خود در این استان کاست تا در این استراتژی ناگفته مردم برای رای دادن به لیبرال ها مشارکت کند. شادمانی و پایکوبی رهبر حزب نیو دموکرات کانادا ( جاگمیت سینگ) بعد از انتخابات و پیشنهاد ائتلاف به دولت اقلیت لیبرال جاستین ترودو می تواند نشانه ای از یک هماهنگی نانوشته بین این دو حزب در شکست دادن حزب محافظه کار اندرو شییر به حساب اید. آینده دولت اقلیت لیبرال در گروی چگونگی این همراهی خواهد بود.
موفقیت نسبی حزب زیست محیطی سبز کانادا و حزب کاملا سکولار ایالت کبک می تواند نشانه دیگری از رویگردانی اکثریت مردم کانادا از سیاست های محافظه کاران باشد. رهبر حزب محافظه کاران ( اندرو شییر) در طول مبارزات انتخاباتی خود هیچگاه از سیاست های زیست محیطی، حقوق اقلیت های نژادی و جنسیتی و حق سقط جنین برای زنان به صراحت دفاع نکرد و از پاسخ دادن به سوالات خبرنگاران درباره این موضوعات طفره رفت. این مواضع بشدت محافظه کارانه در میان نسل جدید کانادایی ها و جمعیت روبه رشد و جوان شهری خریدار زیادی ندارد.
در تحلیل نتایج انتخابات ۲۰۱۹ کانادا می توان به نکات دیگری نیز اشاره کرد:
۱. سیستم انتخاباتی کانادا بر رای اکثریت مردم و یا “اکثریت آرای احزاب” بنا نشده است. در این سیستم رای گیری، آرای میلیونها نفر از مردم بی تاثیر می شود. آرای طرفداران یک حزب مشخص در بین کاندیداهای محلی ان حزب پراکنده می گردد چون آن کاندیداها در آن منطقه تنها چند رای از کاندیدای برنده کمتر رای می آورند. اگر در هر شهر و منطقه مردم به لیست احزاب رای دهند و این آرا در سطح شهر جمع شود، این مشکل تا اندازه ای برطرف می گردد. در سیستم انتخاباتی کانادا احزاب کوچکتر عملا یا از پارلمان حذف می شوند و یا درصد آرای آنها نمایانگر تعداد نماینده گان آنها در پارلمان نیست. این سیستم انتخاباتی محلی در عمل به نفع احزاب بزرگ و ثروتمند محافظه کار و لیبرال طراحی شده است.
۲. نقش شرکت های و افراد با نفوذ و ثروتمند که اغلب به دو حزب بزرگ محافظه کار و لیبرال کمک های هنگفتی می کنند غیرقابل انکار است. همین گروه های بسیار ذی نفوذ سیاست های مالی و اقتصادی خود را به این احزاب تحمیل می کنند و تا بحال موفق شده اند از تحول در سیستم انتخاباتی کانادا جلوگیری کنند. در مقابل نقش اتحادیه های کارگری واقعی و اتحادیه هایی که طرفدار مردم و یا حتی حزب میانه چپ نئو دموکرات (NDP) کمرنگ تر و ضعیف تر شده است، چون از طرف ثروتمندان ذی نفوذ حمایت نمی شوند. این موضوع باعث می شود که موضوعات مهمی چون بالا بردن حداقل حقوق کارگران و بازنشستگان- گسترش پوشش بیمه های درمانی و اجتماعی ملی- و پروژه های ساخت مسکن ارزان قیمت برای اقشار کم درآمد و مانند اینها در سایه قرار گیرد و یا زیر فشار تبلیغات دو حزب محافظه کار و لیبرال به فراموشی سپرده شود.
سوالی که در پایان می توان مطرح کرد این است:
آیا دولت اقلیت لیبرال جاستین ترودو می تواند با توجه به نیازهای اقتصادی-اجتماعی عدالت خواهانه واقعی مردم و جمعیت روبه رشد و جوان شهری کانادا و تحولی دموکراتیک در سیستم انتخاباتی معیوب کانادا گامی به جلو بردارد و با نگاهی واقع بینانه به پیشنهادات اصلاح طلبانه و تا اندازه ای رادیکال حزب چپ میانه نیو دمکرات کانادا به رهبری جاگمیت سینگ، یک دولت ائتلافی پایدار را به طرف انتخابات فدرال بعدی در سال 2023 هدایت کند و به روند دموکراسی عادلانه تری دست یابد؟ جاستین ترودو در دولت قبلی اکثریت لیبرال کارنامه بدی از خود به یادگار گذاشت و چنین برنامه ی رادیکالی در برنامه دولت جدید اقلیت لیبرال به چشم نمی خورد. ( ۲ )
در عین حال حزب کمونیست کانادا در سایت رسمی خود به درستی راه حلی عملی و استراتژیک ارائه میدهد:
” وظیفه مهم و فوری جنبش مردمی و مترقی کانادا روشن است: پیشبرد قدرتمندتر کردن اتحادیه های کارگری واقعی و سراسری و سازماندهی مردم بومی کانادا- دانشجویان- دگرباشان جنسی- فعالان محیط زیست و دیگر گروه های اجتماعی مردمی در جهت فشار هرچه بیشتر برای اجرای سیاست های مترقی و مردمی. این اتحاد قدرتمند باید ساخته شود- سازماندهی شود و توسط نیروی کار پیشرو هدایت گردد.” ( ۳ )