فقط چند ساعت بعد از آنکه حسن روحانی در جلسه هیأت دولت دلایل شکست میانجیگریها برای از سرگیری مذاکرات با آمریکا را اعلام کرد، علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی در دیدار با صدها تن از فرماندهان سپاه پاسداران، ادعا کرد که ایالات متحده آمریکا در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در صدد صحنهآرایی بوده و قصد داشته ایران را وادار به «نرمش» کند. خامنهای گفت جمهوری اسلامی ایران کاهش تعهدات هستهای را «با جدیت» ادامه میدهد.
علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی چهارشنبه ۱۰ مهر در جمع صدها نفر از فرماندهان سپاه پاسداران در سخنانی اعلام کرد که «نرمشی» در کار نیست:
«آمریکاییها در سیاست فشار حداکثری شکست خوردند. خیال میکردند اگر سیاست فشار حداکثری روی ایران متمرکز شود، جمهوری اسلامی مجبور به نرمش میشود. تا این ساعت به حول و قوه الهی فهمیدند فشار حداکثری، خودشان را دچار مشکل کرده و تا این اواخر برای اینکه یک حالت نمادینی برای تسلیم ایران درست کنند و رئیسجمهور کشورمان را وادار به ملاقات کنند به التماس هم افتادند و رفقای اروپاییشان را واسطه قرار دادند. تا آخر هم موفق نشدند و این سیاست تا آخر هم شکست خواهد خورد.»
چند ساعت قبل از آن حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی در جلسه هیأت دولت، با قدردانی از تلاش های رئیس جمهوری فرانسه برای میانجیگری بین تهران و واشنگتن از شکست مذاکرات در حاشیه برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل متحد خبر داده و گفته بود که با این حال مسیر مذاکره مسدود نیست و تلاشهای اروپا برای حفظ برجام ادامه پیدا میکند. خامنهای در بخش دیگری از سخنانش در جمع فرماندهان سپاه گفت:
«در مسئله هستهای، ما کاهش تعهدات را ادامه خواهیم داد و باید با جدیت کامل ادامه دهیم. مسئولیت هم بر عهده سازمان انرژی هستهای است و باید این کاهش تعهداتی را که دولت جمهوری اسلامی بیان کرده، بهطور دقیق و بهطور کامل و جامع انجام بدهند و ادامه پیدا بکند تا وقتی که ما به نتیجه مطلوب برسیم، که قطعاً هم انشاءالله به فضل الهی به نتیجه مطلوب خواهیم رسید.»
بر اساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی مرحله چهارم کاهش تعهدات ایران در برجام با از سرگیری غنیسازی اورانیوم با خلوص بالا از اواسط آبان آغاز میشود. محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران گفته است که این بار ایران قصد دارد در گام چهارم آمریکا را غافلگیر کند. خامنهای در سال ۹۲ هم از کلمه نرمش استفاده کرده و گفته بود:
«با مسئله نرمش قهرمانانه موافقم چرا که این حرکت در مواقعی بسیار خوب و لازم است اما با پایبندی به یک شرط اصلی: استفاده از تاکتیک نرمش قهرمانانه. یک کُشتیگیر فنی نیز برخی مواقع به دلیل فنی نرمش نشان میدهد اما فراموش نمیکند که حریفش کیست و هدف اصلی او چیست؟»
خامنهای در آن زمان از سپاه پاسداران خواسته بود در سیاست مداخله نکند. اینبار خامنهای از سپاه خواست که برای رویارویی با حوادث بزرگ آماده باشد:
«نگذارید سپاه پیر بشود، محافظهکار بشود، به وضع موجود قانع بشود، روزبهروز باید جلو بروید و بهتر بشوید در جهت انقلابی شدن، در جهت دینی شدن، در جهت کارآمد شدن. آمادهبهکاری خودتان را در مواجهه با حوادث بزرگ حفظ کنید.»
چند دیپلمات فرانسوی سهشنبه در گفتوگو با پولیتیکو از توافق دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا و حسن روحانی، رئیسجمهوری ایران بر سر یک سند چهار بندی به عنوان مبنایی برای دیدار با یکدیگر در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد و آغاز مجدد مذاکره میان ایران و آمریکا خبر داده بودند. با اینحال و به رغم پادرمیانی مکرون مذاکره تحقق پیدا نکرد، زیرا به گزارش پولیتیکو روحانی اصرار داشته ترامپ ابتدا رفع تحریمها علیه ایران را اعلام کند.
براساس این گزارش در سند مورد نظر، تهران موافقت کرده که هرگز در پی دستیابی به سلاح هستهای نخواهد بود، به تعهدات خود پایبند خواهد ماند، مذاکره طولانیتر درباره فعالیتهای هستهای خود را میپذیرد و از ستیزهجویی در منطقه خاورمیانه خودداری خواهد کرد. در سوی دیگر آمریکا با رفع تمامی تحریمهای مجدد پس از سال ۲۰۱۷ موافقت کرده و ایران میتواند صادرات نفت خود را بهشکل کامل از سر گیرد.
در مورد برنامه موشکی ایران نیز یک مقام آگاه فرانسوی به پولیتیکو گفته است مذاکره بر سر مسائل منطقهای الزاماً برنامه موشکی ایران را هم شامل میشد.
زمانه