هشت مارس فرصتی است برای گرامیداشت مسیری که جنبشهای زنان در صد و پنجاه سال اخیر پیمودهاند و بیش از آن فرصتی است برای سخن گفتن از دشواریهایی که جهان تا رسیدن به برابری پیش رو دارد. مسیری که با اعتراض به نابرابریهای قانونی و حقوقی آغاز شد و با آگاهیبخشی دربارهی کلیشهها و ساختارهای پنهان نظام مردسالار گسترش یافت، اکنون هر گام کوچک و بزرگی در راه برابری را در بر میگیرد.
مسیر مبارزات زنان در ایران پر فراز و نشیب بوده است. پس از انقلاب 1357 نظام حاکم برخی دستآوردهای زنان را از آنان ربود و به دنبال آن مبارزاتی تازه در برابر قوانین تبعیضآمیزی چون قوانین نابرابر خانواده، حجاب اجباری، ممنوعیت صدای زنان خواننده و … شکل گرفت که تا به امروز ادامه یافته است. در کنار موانع قانونی، قوانین نانوشته و تبلیغاتِ هدفمندِ حکومت نیز عرصه را بر زنان و هر کسی که در راه برابری جنسیتی گام برمیدارد، تنگتر کرده است.
در چهل سال اخیر، زنانِ هنرمند، نویسنده و شاعر نیز، مانند دیگر زنان این سرزمین، رنجی مضاعف را تحمل کردهاند و همزمان در تغییر وضعیت نابرابر موجود کوشیدهاند. سایهی تبعیضها و سیاستگذاریهای حکومت همواره بر روند خلق و ارائهی آثار آنان سنگینی کرده است. کنسرتهای بانوان، که زمانی با تلاشهای بسیار به عنوان راهکاری برای شنیده شدن صدای زنان آغاز شده بود، همچنان برای اجرا با محدودیتهای مکانی و زمانی مواجه است، از تبلیغات محیطی محروم است و به علت ممنوعیت فیلمبرداری و عکاسی، تصویری از آنها در حافظهی هنری این سرزمین باقی نمیماند. آثار زنان شاعر و نویسنده به شکلهای پیچیدهتری سانسور میشود. پرداختن به مسائل زنان همچنان میتواند هر مؤلفی را در معرض سانسور قرار دهد. برخی «اصلاحیهها» تنها بر آثار زنانِ نویسنده و شاعر اعمال میشود. تیغ سانسور در مواجهه با آثاری که کلیشههای جنسیتی و چارچوبهای مطلوب حاکمیت را میشکند بسیار بُرّندهتر عمل میکند. حتی در بازار کتاب نیز پررنگ کردن آثاری که قالبهای موجود را میپذیرند یا تأیید میکنند در راستای به حاشیه راندن آثار انتقادی عمل میکند.
در چنین فضایی است که زنانِ آگاه، نوشتن و خلق آثار هنری را به مبارزهای دائم و رو به جلو تبدیل کردهاند. آنها انکارکنندگانِ وضعیت موجودند. ساختار به ظاهر استوار مردسالار را نشانه میگیرند و روشهای پیچیده و پنهان سانسور را به عقب میرانند.
کانون نویسندگان ایران روز جهانی زن و مبارزات همهی انسانهای برابریخواه را گرامی میدارد و برای برداشتن گامهایی بلندتر و کاراتر کنار آنان میایستد.
کانون نویسندگان ایران
15 اسفند 1397