اگر ما کف تعداد افراد زیر خط فقر را در نظر بگیریم، حدود ۱۵ میلیون نفر در کشور زیر خط فقر هستند و اگر سقف را در نظر بگیریم، حدود ۳۰ میلیون نفر زیر خط فقر قرار می گیرند.
فقر مطلق، وضعیتی برای افراد یک جامعه است که در آن، از اولیه ترین امکانات زندگی محروم و به دور مانده اند. آب پاکیزه، تغذیه، خدمات بهداشتی، آموزش، پوشاک و سرپناه از جمله مواردی است که در محدوده نیاز های اولیه می گنجد. امروز تخمین زده می شود که ۱.۷ میلیارد نفر در جهان در فقر مطلق زندگی می کنند. با توجه به امکاناتی که امروز در شهر های مختلف وجود دارد، فقر مطلق کمی عجیب و دور از ذهن به نظر می رسد اما نمی توان وجود آن و دست و پنجه نرم کردم مردم با آن را انکار کرد. پدیده ای که در شهر های محروم و دور افتاده و کوچک بیش از شهر های بزرگ دیده می شود و رفته رفته به معضلی بزرگ برای کشور تبدیل می شود. شاید بدترین خطی که بتوان در تمام دنیا از آن صحبت کرد، خط فقر باشد… خطی که زیر آن بسیاری از افراد جامعه با جان و زندگی خویش دست به گریبان هستند
. *خط فقر در تهران بیش از 2۵ درصد است
عبدالله مشکانی،کارشناس اقتصادی با اشاره به گزارش مرکز پژوهش های مجلس مبنی بر افزایش ۲۵ درصدی خط فقر در تهران آن را کمتر از افزایش خط فقر واقعی برآورد کرد و گفت: ؛باید مشخص شود در این طرح از کجای شهر تهران در مورد خط فقر سوال شده است. همه می دانیم که در شهر تهران اختلاف بین بالای شهر و پایین شهر بسیار زیاد است و به نظر می رسد با این اوضاع قیمت ها خط فقر مخصوصا در مناطق پایین شهر تهران احتمالا بسیار بیشتر از ۲۵ درصد باشد.« *
وضعیت خط فقر چگونه است؟
مرکز پژوهش های مجلس، طی گزارشی از اوضاع شاخص های اقتصادی خط فقر را در شش ماهه نخست سال ۱۳۹۷ برآورد کرده است که بر آن اساس بالاترین خط فقر ماهیانه برای شهرستان تهران به دست آمده که در سال ۱۳۹۵ برای یک خانوار چهار نفره دو میلیون و ۷۶ هزار تومان محاسبه شده و در تابستان ۱۳۹۷ در حدود دو میلیون و ۷۲۸ هزار تومان برآورد شده است.بر این اساس خط فقر تهران تنها در تابستان ۱۳۹۷ نسبت به بهار ۱۳۹۷ ،در حدود ۳۰۰ هزار تومان برای یک خانوار چهار نفره افزایش داشته که این موضوع می تواند نشان دهنده قرار گرفتن افراد بیشتری در زیر خط فقر در سال ۱۳۹۷ نسبت به سال های قبل باشد.
خط فقر در تابستان امسال افزایش یافت
برآوردهای مرکز پژوهش های مجلس نشان می دهد خط فقر در تابستان امسال نسبت به تابستان گذشته در مناطق مختلف کشور حدود ۲۲ تا ۲۵ درصد افزایش داشته است. با توجه به این که فقرا، نسبت به سایر افراد جامعه، سهم بیشتری از هزینه های خود را به گروه خوراکی تخصیص می دهند، پیش بینی می شود با توجه به رشد قابل توجه شاخص قیمت برخی گروه ها (نظیر گروه خوراکی) در سال ۱۳۹۷ نسبت به سال های گذشته، خط فقر نیز در ادامه ی سال ۱۳۹۷ با مقدار رشد بیشتری روبه رو باشد. همچنین با رشد قابل توجه شاخص قیمت مصرف کننده در تابستان ۱۳۹۷ و همچنین ادامه رشد آن در پاییز، انتظار می رود خط فقر در انتهای سال ۱۳۹۷ نسبت به سال ۱۳۹۵ افزایش قابل ملاحظه ای پیدا کند. مهم ترین دلایل این موضوع را می توان در رشد بیشتر شاخص قیمت گروه های خوراکی نسبت به سایر گروه ها در سال ۱۳۹۷ دانست.
تورم؛ عامل افزایش خط فقر
مصطفی سلیمی فر، عضو هیئت علمی اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد در این خصوص گفت:” سه تعریف از خط فقر در ادبیات وجود دارد. یک تعریف، خط فقر مطلق است، آن سطح درآمدی که می تواند نیازمندی های یک فرد و خانوار را اعم از خوراک، پوشاک، مسکن، بهداشت، درمان و آموزش پوشش دهد که آن سطح درآمد را تعیین می کنند و افرادی که کمتر از آن درآمد را داشته باشند، در خط فقر مطلق به سر می برند. یک خط فقر دیگر، خط فقر نسبی است. یعنی افراد، دهک ها و خانوارها را با هم مقایسه کرده و بیان می کنند که این دهک ها یا خانوارها نسبت به دیگری فقیر هستند. یک خط فقر شدید نیز وجود دارد که سطح درآمدی است که تنها برای نیازهای خورد و خوراک و مسکن کفایت می کند، این سطح درآمد را تعیین می کنند و افرادی که درآمد کافی برای پوشش هزینه های آموزش، بهداشت و حمل ونقل و غیره را ندارند، در فقر شدید به سر می برند. حداقل سه خط فقر را تعیین می کنند. آنچه بیشتر مورد بحث بوده و در رسانه ها مطرح می شود، خط فقر مطلق است. تمام افرادی که در حال حاضر حقوق آن ها بر اساس قانون حداقل دستمزد تعیین می شود، زیر خط فقر مطلق قرار دارند. این حقوق برای نیازهای زندگی خانوار را کفایت نمی کند. رکود اقتصادی که در کشور بوده و هنوز نیز هست، بیکاری، تورم و نابرابری در حوزه درآمدی، چهار عامل اصلی تشکیل یا افزایش جمعیت زیر خط فقر مطلق هستند. در شرایط تورمی، دستمزد افراد کم درآمد به نسبت تورم افزایش پیدا نمی کند. امسال نیز با تغییراتی که در نرخ ارز پیش آمد و نوسانات بازار، پیش بینی می شود که تورم افزایش قابل ماحظه ای پیدا کند، در حال حاضر نیز علامت ها و سیگنال های آن در بازار آشکار است. دولت باید به سرعت و به صورت موثر به فکر چهار دهک پایین جمعیتی جامعه باشد.
۱۵ و ۳۰ میلیون نفر؛ آمار خطرناک کشور در خط فقر
سلیمی فر گفت:” اگر ما کف تعداد افراد زیر خط فقر را در نظر بگیریم، حدود ۱۵ میلیون نفر در کشور زیر خط فقر هستند و اگر سقف را در نظر بگیریم، حدود ۳۰ میلیون نفر زیر خط فقر قرار می گیرند. این ارقام نیز آمار زیادی بوده و افزایش فقر در این هشت ماه سرعت بیشتری داشته است.”
مجلس برای خط فقر چه می کند؟
تمام چشم ها به بودجه ۹۸ و راهکاری برای رفع فقر، آن هم رفع مطلق فقر دوخته می شود. راهی که تا پیش از این پیموده نشده و یا در نیمه راه رها شده است. ولی حالا با وجود مشکلات مضاعفی که در حوزه اقتصادی دیده می شود، این شر از مردم در معرض آسیب های بیشتری قرار دارند و شاید اقدامات مجلس بتواند راهگشایی برای از میان بردن فقر باشد. محمدمهدی مفتح سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه سال ۹۸ مجلس گفت:” بودجه رفع فقر مطلق به افرادی تعلق می گیرد که درآمد آنها از حداقل مستمری که کمیته امداد امام پرداخت می کند کمتر است که برای این بخش ۷ هزار میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده است.” وی با اشاره به تخصیص ۱۴ میلیارد دلاری برای تامین کالاهای اساسی با ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی در لایحه بودجه ۹۸ ، افزود: “البته بودجه ای برای رفع فقر مطلق در لایحه بودجه پیش بینی شده است. بیژن زنگنه وزیر نفت از شرایط درآمد و صادرات نفت در سال ۹۸ گزارشی ارائه کرد، وزیر از میزان صادرات و درآمد نفتی پیش بینی هایی را ارائه کرد و بیان شد با فرض اعمال تحریم های اقتصادی آمریکا علیه ایران، اعداد و ارقامی که برای این بخش در لایحه بودجه پیش بینی شده، مطابق با واقعیت ها است.
منبع: صدای اصلاحات