ايده‌اش شايد در جلسات وزير انرژي روسيه با وزراي انرژي عربستان و امريكا شكل گرفته باشد. من اما ديروز تلاش براي تحقق‌اش را بعد از جلسه «كميته مشترك فني» بين اوپك و غيراوپك مشاهده كرده‌ام. جلسه‌اي كه عصر ديروز با حضور نمايندگان عربستان، روسيه، كويت، الجزاير، ونزوئلا، نيجريه، آنگولا، امارات، سودان، برونئي، ليبي، عمان، ايران و عراق در هتل «اراسي» الجزيره به پايان رسيد. نتيجه اين ايده، دو جمله بيشتر نيست. «منزوي كردن ايران و البته كشورهايي نظير ونزوئلا در بازار نفت و افزايش و باز كردن بازار براي بشكه‌هاي ائتلاف سعودي و روسيه.» اين دو جمله در شرايط تحريم ايران البته تعابير مختلفي به خود مي‌گيرد.
محدود كردن بازار ايران، يعني كاهش درآمدهاي نفتي و افزايش فشار بر اقتصاد ملي و ده‌ها تبعات ديگر كه مجالش اينجا نيست. ايران و عربستان كه رابطه‌اي ندارند. پيشنهاد مي‌كنم مسوولان رابطه با روس‌ها، تلاش كنند تا روسيه وارد اين بازي نشود. يعني بخواهد با چراغ سبز عربستان، از اوپك مجوز بگيرد كه كاهش توليد برخي اعضاي آن را با افزايش توليد خود جبران كند. اين جبران شامل غير‌اوپكي‌ها هم مي‌شود منتهي الان محل بحث ما نيست.
خواب سعودي و روس‌ها براي بازار نفت
پايبندي كشورهاي اوپك و غيراوپك به توافق كاهش توليد نفت، در ماه اوت، 119 درصد بوده است. حدود سه ماه پيش، اين رقم بيش از 150 درصد بود. پس كشورهاي مختلف حاضر در توافق با توليد بيشتر نفت تلاش كرده‌اند سطح پايبندي را به 100درصد نزديك كنند. حالا گويا عربستاني‌ها تصميم گرفته‌اند تا ساير اوپكي‌ها را نيز راضي كنند تا توليد 19درصد باقيمانده را به روسيه بسپارند. اگر اين اتفاق بيفتد هم نفت بيشتري وارد بازار نفت مي‌شود و هم عربستان خود را از اتهام تلاش براي جايگزيني نفتش به جاي كشورهايي نظير ونزوئلا و ايران مبرا مي‌كند. حداقل به صورت رسمي! حال، وقتي نفت اضافي وارد بازار شد چه مي‌شود؟ راه براي فشار بيشتر بر ايران و خروجش از بازار نفت هموارتر مي‌شود. اين سناريو پيچيده است. هر چند بازار نفت، عرصه حرف نيست و كشورهايي كه نفت بيشتري توليد مي‌كنند نهايتا مي‌توانند حرف‌شان را به كرسي بنشانند، اما من فكر مي‌كنم لازم است وزارت خارجه ايران، روس‌ها را در جريان اين مساله بگذارد كه ورود به اين عرصه، يعني چراغ سبز نشان دادن به امريكا براي تحريم راحت‌تر ايران. ايران تاكنون پروژه صادرات گاز به اروپا را جدي پيگيري نكرده است. بازار گاز اروپا حياط خلوت روسيه است. آيا اين مراعات نبايد روس‌ها را هم به مراعات منافع ايران در اين شرايط حساس ترغيب كند؟!
موضع ايران چيست؟
بعد از جلسه JTC از نماينده نيجريه در هيات عامل اوپك پرسيدم كه آيا همه كشورهاي شركت‌كننده در جلسه راضي بودند؟ پاسخ داد: «حدس مي‌زنم اينطور باشد.» يك منبع نزديك به دبيرخانه اوپك هم گفت كه فضاي جلسه مثبت بود. ديروز همزمان با نگارش اين مطلب، خالد الفالح، وزير انرژي و منابع طبيعي عربستان به هتل «اراسي» آمد تا در جلسه هماهنگي كشورهاي حاشيه خليج فارس شركت كند. موضع ايران در قبال تحرك روس‌ها و سعودي واضح است. متوجه شدم كه ايران با هرگونه تخطي از سهميه‌هاي تعيين‌شده به بهانه رساندن پايبندي به 100 درصد مخالف است. چرا كه اگر سهميه‌ها به هم بريزد به طور قانوني مجوز ريختن نفت بيشتر به بازار فراهم مي‌شود. هر چند همين حالا هم در قيمت‌هاي 80 دلار هر كشوري كه بتواند نفت بيشتري توليد كند، انجام مي‌دهد. ايران فقط نمي‌خواهد اجازه دهد آنها با مجوز رسمي اوپك، چنين كاري انجام دهند. سازماني كه خود يكي از بنيانگذارانش بوده است.
روزنامه‌نگار اعزامي به الجزاير
رضا زندي
اعتماد