هلسینکی کانون رایزنی درباره ایران و سوریه

«یوری یوشاکوف»، مشاور امور خارجه رئیس‌جمهور روسیه، اعلام کرده است روز دوشنبه، 25 تیر، (16 جولاي) دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین درباره ایران و سوریه باهم گفت‌وگو خواهند کرد. به ‌گزارش «ایسنا»، به نقل از خبرگزاری «اسپوتنیک»، مسئله سوریه و حضور نیروهای ایران در این کشور، یکی از اصلی‌ترین موضوعات محل بحث در نشست پوتین و ترامپ خواهد بود. قرار است روز دوشنبه، هلسینکی، پایتخت فنلاند، میزبان رؤسای جمهور آمریکا و روسیه باشد. به‌ گزارش «رویترز»، یوشاکوف گفته است: امیدواریم مذاکرات یک‌روزه ترامپ و پوتین زمینه را برای دیدار رئیس‌جمهوری آمریکا از روسیه فراهم کند. به ‌گفته یوشاکوف: ما (روسیه) تمایل داریم این مذاکرات فضایی برای تماس‌های بیشتر به‌ویژه روابط عادی و سفر به کشور ما ایجاد کند. این گفته در حالی عنوان می‌شود که هنوز پرونده دخالت روسیه در انتخابات آمریکا باز است. این اولین دیدار ترامپ و پوتین نیست؛ آنها اولین‌بار شانزدهم تیر 1396 در حاشیه اجلاس رهبران گروه 20 در هامبورگ آلمان باهم دیدار کردند. در همان دیدار اولیه نیز سوریه و اوکراین محور گفت‌وگوی دو رئیس‌جمهوری بود و هنوز هم این موضوع برای پوتین و ترامپ اهمیت خاصی دارد.

بعد از خروج آمریکا از برجام، مسکو به کانون توجه جهانی بازگشته است و ردپای مسکو در بررسی تحولات خاورمیانه دیده می‌شود؛ از سویی مسکو برای صلح در سوریه با ایران و ترکیه در سوچی و آستانه در حال مذاکره است و از سویی دیگر با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، درباره خروج نیروهای ایرانی از سوریه رایزنی می‌کند. همچنین سخن از مذاکره او با اروپا و آمریکا درباره خروج نیروهای ایران در میان است و او درعین‌حال میزبان میهمانی ایرانی است. اولین‌بار، آخرین روزهای اردیبهشت‌سال جاری، یک روز بعد از دیدار «بشار اسد» با «ولادیمیر پوتین» در شهر ساحلی سوچی، «الکساندر لاورنتیف»، نماینده ویژه پوتین در امور سوریه، از گفته‌های رئیس‌جمهوری روسیه رمزگشایی کرد. همان زمان خبرگزاری «اینترفکس»، به نقل از «لاورنتیف» گزارش داد: «بیانیه پوتین درباره خروج نیروهای خارجی از سوریه به نیروهای آمریکا، ایران، ترکیه و حزب‌الله مربوط می‌شود». این گفته‌ها واکنش‌هایی را برانگیخت؛ بسیاری از مقامات ایرانی گفتند حضور نیروهای ایرانی در سوریه به دعوت بشار اسد بوده و تا پایان تروریسم در منطقه، در آنجا حضور خواهند داشت؛ اما مدتی بعد زمزمه‌هایی به گوش رسید که رئیس‌جمهوری آمریکا نیز در مذاکرات خود به خروج نیروهای ایرانی از سوریه تأکید کرده است؛ موضوعی که چند روز گذشته در دیدار نتانیاهو و پوتین به آن اشاره شده بود. نتانیاهو قبل از سفر به مسکو ادعا کرده بود: «اسرائیل هیچ‌گونه ایجاد پایگاه نظامی از سوی ایران یا نیروهای نیابتی آن را در هیچ‌کجای سوریه تحمل نمی‌کند»؛ اما این درخواست را پیش‌تر «سرگئی لاوروف»، وزیر امور خارجه روسیه، «غیرواقع‌گرایانه» توصیف کرد. حتی نشریه نیویورکر نیز در گزارشی اعلام کرد اسرائیل همراه با امارات و عربستان پیشنهادهایی را برای برداشته‌شدن تحریم‌های آمریکا علیه روسیه در ازای اقدام مسکو برای خروج ایران از سوریه مطرح کرده‌اند. مدت‌هاست شایعه‌ای منتشر شده که اسرائیل و روسیه در حال دستیابی به توافقی درباره حضور ایران در سوریه هستند و مسکو دنبال ایجاد یک منطقه حائل به فاصله 50مایلی از مرزهای اراضی اشغالی است. به گزارش «ایسنا»، یک مقام ارشد اسرائیل نیز روز پنجشنبه به «رویترز» گفته مسکو خواهان عقب‌راندن نیروهای ایران تا فاصله 80کیلومتری (50مایلی) از مرزهای اراضی اشغالی است. او همچنین گفته اسرائیل خواهان خروج کامل نیروهای ایران و نیروهای تحت حمایتش از سوریه است. روزی که نتانیاهو در مسکو به سر می‌برد، «سرگئی شویگو»، وزیر دفاع روسیه، در گفت‌وگو با یک روزنامه ایتالیایی گفت: «ایران و ترکیه نقشی کلیدی در ثبات وضعیت سوریه ایفا می‌کنند». به گزارش ایسنا، به نقل از خبرگزاری اسپوتنیک، شویگو با بیان اینکه آمریکا استراتژی مشخصی برای سوریه ندارد، گفت: واشنگتن تاکنون هیچ‌گونه کمک مالی برای حمایت از غیرنظامیانی که در سوریه تحت تأثیر جنگ قرار گرفته‌اند، اختصاص نداده است. قبل از این، «میخائیل بوگدانوف»، معاون وزیر خارجه روسیه، گفته بود: حضور ایران در سوریه مشروع و مطابق با قوانین بین‌المللی تنها برای مبارزه با تروریسم بوده است.  علی‌اکبر ولایتی، مشاور  رهبری در امور بین‌الملل، نیز روز جمعه میهمان کرملین بود؛ یعنی یک روز بعد از دیدار نخست‌وزیر اسرائیل با پوتین. ولایتی در دیدارش با پوتین از موضع ایران درباره حضور در سوریه گفت: «ما در صورتی که مقامات سوری به ایران بگویند دیگر به مشاوره نظامی ما نیاز ندارند، این کشور را ترک می‌کنیم. مستشاران نظامی ایران که در سوریه و عراق مستقر هستند، به درخواست دولت‌های آنها و به صورت قانونی در این کشورها حضور دارند». قبل از این، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، نیز گفته بود: «مستشاران نظامی ایرانی که در سوریه حضور دارند، به دعوت دولت دمشق در این کشور هستند. حضور نظامی ایران در سوریه کاملا قانونی بوده و بنا بر درخواست دولت قانونی سوریه در دمشق انجام شده است». در این شرایط، قرار است پوتین و ترامپ از حضور نیروهای ایرانی در سوریه بگویند؛ حضوری که بارها واشنگتن به آن اعتراض کرده است. قبل از این؛ یعنی یازدهم تیر، جان بولتون، مشاور امور امنیت ملی رئیس‌جمهور آمریکا، از تغییر چشمگیر موضع کشورش درباره سوریه گفته است. او در گفت‌وگو با  شبکه خبری «سی‌بی‌اس»، درباره جلسه پیش‌روی ترامپ و پوتین گفته بود: «این نشست روی آینده سوریه و پیشنهاد به مسکو برای کمک به خروج ایران از سوریه متمرکز است… این امکان وجود دارد که گفت‌وگوهای بیشتری برای کمک به خروج نیروهای ایران از سوریه و بازگرداندن آنها به خانه‌شان انجام شود که یک گام بزرگ خواهد بود». پس از این هم بلومبرگ مدعی شد رؤسای‌ جمهور آمریکا و روسیه در نشست برنامه‌ریزی‌شده هلسینکی احتمالا درباره عقب‌نشینی «نیروهای تحت حمایت ایران» از سوریه توافق می‌کنند؛ اما سخنگوی ریاست‌جمهوری روسیه خبرهای ادعایی مبنی بر آماده‌سازی برای توافق میان پوتین و ترامپ را درباره آنچه خروج نیروهای ایرانی از سوریه خوانده شده است، تکذیب کرده بود.