همزمان با انتقاد مشاور بین‌الملل رهبر جمهوری اسلامی از به گفته او، «رفتار متناقض» اروپا درباره برجام، وزیر خارجه ایران اعلام کرد که حمایت سیاسی اتحادیه اروپا از این توافق «کافی نیست» و این اتحادیه باید «گام‌های عملی بیشتری بردارد».
به گزارش خبرگزاری ایرنا، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، روز یکشنبه ۳۰ اردیبهشت در دیدار با میگوئل آریاس کانیته، کمیسر انرژی اتحادیه اروپا، که به تهران سفر کرده است، گفت که «حمایت سیاسی اروپا از برجام کافی نیست».
آقای ظریف در این دیدار تاکید کرده که اتحادیه اروپا برای تداوم همکاری‌های اقتصادی خود با ایران باید «گام‌های عملی بیشتری برداشته و سرمایه‌گذاری‌های خود را در ایران افزایش دهد».
وی همچنین گفت که «تعهد اتحادیه اروپا بر اجرای برجام با اعلام انصراف احتمالی شرکت‌های بزرگ اروپایی از همکاری با ایران همخوانی و تطابق ندارد».
با خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌های یکجانبه این کشور در یک دوره ۹۰ روزه و ۱۸۰ روزه، شماری از شرکت‌های اروپایی از جمله توتال، «اِنژی» و مرسک اعلام کرده‌اند که در صورت نگرفتن معافیت از آمریکا از ایران خارج می‌شوند.
در همین حال برونو لومر، وزیر دارایی فرانسه، روز یکشنبه اعلام کرد که پاریس در حال بررسی امکان پرداخت غرامت از سوی اتحادیه اروپا به شرکت‌های اروپایی است که ممکن است به دلیل کار با ایران مشمول تحریم‌های آمریکا شوند.
مقام‌های اروپایی گفته‌اند که برای بی‌اثر کردن خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های ثانویه آمریکا علیه ایران، قصد دارند به «مقررات انسداد» متوسل شوند.
«مقررات انسداد»، شرکت‌های اتحادیه اروپا را از رعایت تحریم‌های آمریکا منع می‌کند و حکم هیچ دادگاهی را برای اجرای مجازات‌های آمریکا، به‌رسمیت نمی‌شناسد.
کمیسیون اروپا می‌گوید که تمهیدات پیش‌بینی شده ظرف دو ماه به اجرا گذاشته می‌شود، مگر آنکه پارلمان اروپا یا دولت‌های اروپایی رسماً این مقررات را رد کنند.
به گزارش رادیو فردا با این حال، محمدرضا رضایی‌کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس ایران، به خبرگزاری مهر گفته است: «برجام از نظر آقای ظریف، بیماری در حال مرگ است که در آی‌سی‌یو و شرایط بسیار سختی قرار دارد».
آقای رضایی‌کوچی تصریح کرد: «آقای ظریف اعلام کرد که ما با اروپایی‌ها وارد مذاکره شده‌ایم و اروپایی‌ها تعهد داده‌اند که منافع ایران را تضمین کنند، اما مشخص نیست که اروپایی‌ها چقدر بتوانند در برابر تحریم‌های آمریکا مقاومت کنند، زیرا سهامداران شرکت‌های اروپایی، آمریکایی‌ها هستند».
محمد جواد ابطحی، نماینده خمینی شهر در مجلس، نیز اعلام کرد که عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه، در جلسه غیر علنی روز یکشنبه مجلس گفته که سه کشور اروپایی در حفظ برجام جدی هستند اما «در اینکه بتوانند برجام را بدون آمریکا ادامه دهند، دچار تردید هستیم».
براساس این گزارش، آقای عراقچی گفته که سه کشور اروپایی «نمی‌خواهند وارد جنگ سیاسی و تجاری با آمریکا شوند و نمی‌‌توانند شرکت‌های بخش خصوصی‌شان را مجبور به همکاری با ایران کنند».
در همین حال علی اکبر ولایتی، مشاور رهبر جمهوری اسلامی در امور بین‌الملل، روز یکشنبه گفت: «برخی از اعضای اتحادیه اروپا یکی به نعل می‌زنند و یکی به میخ یعنی از یک طرف می‌گویند که به برجام ملزم هستند ولی عنوان می‌کنند که قرار نیست جلوی آمریکا بایستیم».
وی با اشاره به سخنان رهبر جمهوری اسلامی اعلام کرد که کشورهایی اروپایی باید برای ادامه برجام «تضمین» بدهند.
آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، اعلام کرده که به اروپایی‌ها اعتماد ندارد و باید از آنها «تضمین قطعی» گرفته شود.
در همین حال عباس عراقچی اعلام کرده که «اروپایی‌ها ۶۰ روز فرصت دارند که تضمین‌های لازم را در خصوص تأمین منافع ایران و جبران خسارات خروج آمریکا به ایران بدهند».
گفت‌وگوهای ایران با پنج کشور باقی مانده در برجام پس از خروج آمریکا از این توافق آغاز شده است.
در همین حال روزنامه آلمانی «ولت‌ام سونتاگ» به نقل از «منابع اروپایی» نوشته که در نشست روز جمعه نمایندگان ایران و پنج قدرت جهانی که در وین برگزار می‌شود قرار است به ایران پیشنهاد شود در ازای توقف دخالت‌هایش در منطقه و محدود کردن برنامه موشک‌های بالستیکی‌اش از کمک‌های اقتصادی بهره‌مند شود.
با این حال سخنگوی وزارت خارجه ایران این گزارش را «بی‌ربط» و «انحرافی» خوانده و گفته که این خبر با هدف «فضاسازی» منفی بر مذاکرات درباره برجام منتشر شده است.
بهرام قاسمی مدعی شد که این خبر «در اتاق فکر‌های رسانه‌ای» اسرائیلی و با هدف «فضاسازی منفی و منحرف کردن مسیر گفت‌وگوهای ایران و سایر طرف‌های برجام» منتشر شده است.
آقای قاسمی تاکید کرده که جمهوری اسلامی تنها درباره تعهد کشورهای باقی مانده در برجام به تعهدات خود مذاکره می‌کند.
خبرگزاری رویترز نیز به نقل از مقام‌های سه کشور اروپایی این گزارش را تکذیب کرده است.
سه کشور اروپایی نیز ضمن تأکید بر حفظ برجام، از فعالیت‌های موشکی ایران و همچنین اقداماتش در منطقه ابراز نگرانی کرده‌اند.
از جمله آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، چند روز پیش گفت «برجام ایده‌آل نیست» اما برای گفت‌وگو درباره دیگر موضوعات «تهدیدآمیز» ایران «بهتر است توافق هسته‌ای حفظ شود».