آخرين تير تركش اروپا براي نجات برجام
بازگشت به قانون ۲۲ سال پيش براي نجات برجام؛ اين آخرين تير از ترکش رهاشده اروپايي‌هاست بعد از يک روز نشست در بروکسل با ايران و دو روز نشست در صوفيه؛ محافظت از شرکت‌هاي اروپايي در برابر تحريم‌هاي آمريکا عليه ايران. اين قانون که پيش‌تر براي تجارت با کوبا وضع شده بود، قرار است از اواسط مرداد يعني زماني که مکانيسم تحريمي آمريكا بازگشايي مي‌شود، اجرا شود. بعد از خروج هفته گذشته آمريكا از برجام، ايران از اين توافق خارج نشد، اروپا هم تلاشش براي اينکه توافق را بدون آمريكا ادامه دهد، آغاز کرد. وزير امور خارجه ايران به چين و روسيه سفر کرد و موافقت آنها را براي ادامه حيات برجام گرفت. ايستگاه بعدي رايزني برجام، بروکسل بود و مذاکره با حضور وزراي خارجه ايران، انگليس، فرانسه، آلمان و فدريکا موگريني بر سر راه‌هاي ادامه همکاري اقتصادي اروپا با ايران بدون آمريكا بررسي شد. سران اروپايي اما يک گام ديگر بايد برمي‌داشتند آنها قرار بود در صوفيه، پايتخت بلغارستان، دور هم جمع شوند، چهارشنبه و پنجشنبه اين نشست برگزار شد و بعد از نشست، رئيس کميسيون اتحاديه اروپا اعلام کرد: اين اتحاديه براي محافظت از شرکت‌هاي اروپايي در برابر تحريم‌هاي آمريكا عليه ايران قرار است مقررات مسدودکننده‌اي را به اجرا درآورد. مقرراتي مربوط به سال ۱۹۹۶ که آغاز فرايند آن، از روز گذشته (جمعه) آغاز شد. به گزارش ايسنا به نقل از خبرگزاري رويترز، کميسيون اروپا ديروز با انتشار اطلاعيه‌اي اعلام کرد که روند تجديد مقررات مسدودکننده را آغاز کرده که از تجارت اروپايي‌ها در ايران پس از خروج آمريكا از توافق هسته‌اي و وضع مجدد تحريم‌ها عليه تهران محافظت مي‌کند. اگرچه اروپايي‌ها در واکنش به خروج آمريكا از برجام دست به چنين ابتکاري زده‌‌اند، اما هنوز مشخص نيست اين ابتکار عمل تا چه ميزان مي‌تواند مثمر ثمر باشد؛ همان‌طور که امانوئل مكرون و آنگلا مرکل تأكيد مي‌کنند که آنها به عنوان مقامات دولتي نمي‌توانند به شرکت‌هاي خصوصي در مورد تجارت با ايران يا هر کشور ديگري دستور بدهند. روزهاي گذشته برخي شرکت‌هاي اروپايي اعلام کردند که از تجارت با ايران خارج مي‌شوند اما مقاماتشان در حال رايزني براي نجات برجام بودند.
پيشگيري از مجازات
کميسيون اروپا در اطلاعيه خود اعلام کرد که روند رسمي مقررات مسدودکننده را با به‌روزرساني فهرست تحريم‌هاي آمريكا عليه ايران آغاز کرده است. اين اقدام اتحاديه اروپا مانع از آن مي‌شود که شرکت‌هاي اروپايي با تحريم‌هاي آمريكا همکاري کنند و هيچ حکم قانوني که مجازات آمريكا را به اجرا درمي‌آورد به رسميت نمي‌شناسند. اين مقررات اولين بار در سال 1996 زماني که آمريكا تلاش مي‌کرد شرکت‌هاي خارجي را به دليل تجارت با کوبا مجازات کند، تصويب شد اما هيچ‌گاه به طور رسمي به مرحله اجرا درنيامد. دونالد ترامپ بعد از اعلام خروج آمريكا از برجام، دستور بازگشت تحريم‌هاي ايران را نيز صادر کرد. تحريم‌هاي نفتي و دادوستد با بانک مرکزي ايران پس از يک بازه زماني 90 و 180روزه دوباره وضع مي‌شود. اين در حالي است که فعلا شرکت‌هاي اروپايي تصميمي براي ترک ايران نگرفته‌اند البته چند شرکت اروپايي از قبيل زيمنس و دنيلي در روزهاي گذشته، اعلام کردند که همکاري با ايران را قطع کردند. با اين حال کميسيون اروپا روز گذشته اعلام کرد که اين اقدام اتحاديه اروپا در دو ماه اجرائي مي‌شود مگر اينکه پارلمان اروپا يا دولت‌هاي اتحاديه اروپا به طور رسمي با آن مخالفت کنند. همچنين اين روند مي‌تواند در صورت حمايت قوي سياسي زودتر از اين اجرا شود.
تا زماني که ايران احترام مي‌گذارد
به گزارش يورونيوز، شامگاه چهارشنبه در پايان اولين روز اين هم‌انديشي سران اتحاديه اروپا بر اتخاذ يک «رويکرد واحد» در قبال توافق هسته‌اي ايران تأكيد و اعلام کردند که با وجود کناررفتن آمريكا از برجام، تا زماني که ايران به اين توافق احترام بگذارد، آنها نيز براي حفظ توافق هسته‌اي تلاش مي‌کنند. به گزارش رويترز، اروپا به عنوان دومين خريدار بزرگ نفت ايران و يکي از شرکاي تجاري بزرگ اين کشور پس از اجراي توافق هسته‌اي ايران و قدرت‌هاي جهاني و رفع تحريم‌هاي اين کشور صدها ميليارد يورو در جمهوري اسلامي سرمايه‌گذاري کرده است از اين‌رو صادرات نفت و ديگر محصولات انرژي ايران به اروپا در سال 2016 در مقايسه با سال گذشته آن رشدي 344درصدي داشته و به 5.5 ميليارد يورو رسيد. سرمايه‌گذاري اتحاديه اروپا در ايران به ويژه از سوي آلمان، فرانسه و ايتاليا نيز از سال 2016 به بيش از 20 ميليارد يورو در زمينه‌هاي مختلف هوافضا تا انرژي رسيده است. يکي ديگر از اقداماتي که کميسيون اروپا در اين زمينه اتخاذ کرده، شامل درخواست از دولت‌هاي اروپايي براي نقل و انتقالات با بانک مرکزي ايران و آغاز روند قانوني تأمين مالي پروژه‌هاي اروپا در ايران توسط بانک سرمايه‌گذاري اروپا مي‌شود. اين کميسيون اعلام کرد که به‌عنوان بخشي از تلاش‌هايش براي اجراي تعهداتش ذيل توافق هسته‌اي 2015 کمک مالي به ايران را حفظ خواهد کرد. در ادامه اطلاعيه کميسيون اروپا آمده است: اين رويکرد مي‌تواند به مقامات ايران براي دريافت درآمدهاي مرتبط با فروش نفت به‌ويژه در صورت وضع تحريم‌هاي آمريكا که مي‌تواند نهادهاي اروپايي فعال در دادوستدهاي نفتي با ايران را هدف قرار دهد، کمک کند. اين کميسيون همچنين اعلام کرد کميسيونر انرژي اروپا قرار است در يک سفر سه‌روزه که از روز 18 مي آغاز مي‌شود، با مقامات ايراني در تهران ملاقات و روابط با اين کشور در حوزه انرژي را تقويت کند. قرار است کميسيونر انرژي اروپا امروز با علي‌اکبر صالحي رئيس سازمان انرژي هسته‌اي ديدار کند.
تأثير تحريم آمريكا خنثي مي‌شود
ژان کلاد يانکر، رئيس کميسيون اتحاديه اروپا در يک پاسخ شفاف به اين اقدام آمريكا، اعلام کرد اين اتحاديه قصد دارد مقرراتي مشابه قانون 1996 را اجرائي کند که مانع از همکاري شرکت‌هاي اروپايي با تحريم‌هايي که آمريكا قرار است عليه ايران وضع کند، مي‌شود. ما به‌عنوان کميسيون اروپا وظيفه داريم از شرکت‌هاي اروپايي محافظت کنيم. اکنون لازم است که دست به اقدام بزنيم و به همين دليل است که فرايند فعال‌سازي «مقررات مسدودکننده 1996» را آغاز مي‌کنيم. يانکر همچنين تصريح کرد: ما فرايند مقررات مسدودکننده را آغاز مي‌کنيم که هدف آن خنثي‌کردن تأثير تحريم‌هاي فرامرزي آمريكا در اتحاديه اروپاست. رئيس کميسيون اتحاديه اروپا افزود: تأثيرات تحريم‌هاي آمريكا خنثي خواهد شد، اين وظيفه اتحاديه اروپاست تا از تجارت اروپايي‌ها محافظت کند که به‌ويژه براي تجارت‌هاي کوچک‌تر و متوسط اعمال خواهد شد. همچنين دونالد تاسک، رئيس شوراي اروپا در نشست رهبران اتحاديه اروپا، گفت: ما به طور يکپارچه توافق کرديم اتحاديه اروپا تا زماني که ايران به تعهداتش ذيل توافق هسته‌اي عمل کند، ما نيز در اين توافق باقي خواهيم ماند. علاوه بر اين، اين کميسيون اعلام آمادگي کرده است که هر زمان پاي منافع اروپايي به ميان بيايد، وارد عمل شود. بنا بر اين گزارش، مقررات مسدودکننده قانوني است که در يک حوزه قضائي داخلي به اجرا درآمد که هدف آن ايجاد مانع در برابر قانوني است که توسط يک نهاد خارجي اعمال شده است و به ميزان زيادي به‌عنوان يک تلاش براي اعمال فشار بر واشنگتن محسوب مي‌شود تا شرکت‌هاي اروپايي که با ايران تجارت مي‌کنند را مجازات نکند. بانک سرمايه‌گذاري اروپا نيز قرار است يک مسير تأمين مالي براي انجام تجارت با ايران فراهم کند. کميسيون اروپا همچنين مي‌گويد: «اين فرايند انسداد، جلوي هر نوع حکم تحريمي را که از سوي دادگاه‌هاي آمريكا عليه شرکت‌هاي اروپايي صادر مي‌شود، مي‌گيرد و هيچ کدام از احکامي را که دادگاه‌هاي آمريكايي در اين خصوص صادر کنند به رسميت نمي‌شناسد».
ترامپ: اتحاديه اروپا بدترين رفتار را با ما داشته
اما اقدام حمايتي اتحاديه اروپا با واکنش رئيس‌جمهوري آمريكا مواجه شد. دونالد ترامپ پنجشنبه در نشست وزيران کابينه اين کشور گفت: «رفتار اتحاديه اروپا تا پيش از اين در زمينه تجاري براي آمريكا و براي کارگران آمريكا وحشتناک بوده است. سال گذشته ما با يک تراز تجاري منفي ۱۵۱ميليون‌دلاري [با اروپا] مواجه شديم. من ژان کلود [يونکر، رئيس کميسيون اروپا] را خيلي خوب مي‌شناسم. دونالد [تاسک] را هم خيلي خوب مي‌شناسم و هر دوشان را دوست دارم، اما آنها خيلي سرسخت هستند و در گذشته هيچ‌کس [از طرف آمريكا] با آنها مذاکره نکرده است. حقيقت اين است که به جز چين و چند کشور ديگر، اتحاديه اروپا با ما بدترين رفتار ممکن را داشته است». به گزارش يورونيوز، دونالد تاسک، رئيس شوراي اروپا روز چهارشنبه در حاشيه نشست صوفيه، با اشاره به تصميم‌هاي اخير دولت آمريكا از جمله خروج از برجام و تهديد به وضع تعرفه‌هاي تجاري گفته بود که «پيش‌بيني‌ناپذيربودن» دونالد ترامپ خوب است، اما اين روش تنها ضد مخالفان و دشمنان کاربرد دارد و نبايد براي دوستان اين کشور به کار گرفته شود. وي در واکنش به سياست‌هاي رئيس‌جمهوري آمريكا گفته بود: «در زمينه ايران و رويکردي که اين کشور به اروپا و دنياي غرب دارد، نه توقع زيادي داريم و نه دچار توهم شده‌ايم. اما هنگامي که پاي واشنگتن در ميان باشد، خيلي بيش از اين چيزها از دوستان‌مان در آمريكا انتظار داريم». دونالد تاسک همچنين به طعنه افزوده بود که اروپا با «چنين دوستاني» نياز به «دشمن» ندارد. در نشست صوفيه اما برخي سران کشورهاي اروپايي بر اين تأكيد داشتند که علاوه بر حفظ برجام بايد ايران را متقاعد کرد تا در موارد ديگري نيز پاي ميز مذاکره بنشيند؛ از جمله مسائل منطقه‌اي و موشکي. ازجمله صدراعظم آلمان گفت: «همه کشورهاي عضو اتحاديه اروپا به اين ديدگاه مشترک رسيده‌اند که توافق هسته‌اي کامل نيست اما بايد در اين توافق باقي ماند و هم‌زمان مذاکرات با ايران را در ديگر موضوعات از جمله موشک‌هاي بالستيک ادامه داد». آنگلا مرکل قصد دارد اين هفته به چين و روسيه سفر کند که توافق هسته‌اي با ايران يکي از اصلي‌ترين موضوعات اين سفرهاست. مرکل در صوفيه ضمن تأكيد بر پايبندي بر برجام گفت «ما باز هم به رايزني‌هايمان با واشنگتن ادامه خواهيم داد». او روزگذشته نیز برای رایزنی برجامی با پوتین، رئیس جمهوری روسیه، تلفنی صحبت کرده است.
مكرون: من رئيس توتال نيستم
امانوئل مكرون، رئيس‌جمهور فرانسه، نيز در نشست سران اتحاديه اروپا با بيان اينکه نمي‌توان شرکت‌ها را ملزم به تجارت با ايران کرد، گفت: ما نمي‌خواهيم يک جنگ تجاري استراتژيک با آمريكا بر سر توافق هسته‌اي با ايران راه بيندازيم. به گزارش ايسنا به نقل از رويترز، مكرون هرگونه جنگ تجاري با آمريكا به دليل خروج اين کشور از توافق هسته‌اي با ايران را غيرمحتمل دانست. رئيس‌جمهور فرانسه همچنين در سخنانش اذعان کرد شرکت‌هايي که خواهان تجارت با ايران يا سرمايه‌گذاري هستند، به‌ويژه شرکت‌هاي چندمليتي که روابط تجاري نزديک با آمريكا دارند، وضعيت مناسبي نخواهند داشت. وي تصريح کرد: ما نمي‌خواهيم يک جنگ تجاري استراتژيک عليه آمريكا بر سر ايران راه بيندازيم. ما نمي‌خواهيم براي مقابله با واشنگتن شرکت‌هاي آمريكايي را تحريم کنيم، اين کار عاقلانه نيست. درحالي‌که شرکت فرانسوي بزرگ توتال روز چهارشنبه اعلام کرده که ممکن است پروژه چندين‌ميليارددلاري خود با ايران را متوقف کند، مگر اينکه از تحريم‌هاي آمريكا مستثنا شود، امانوئل مكرون گفته رئيس‌جمهور فرانسه مدير توتال نيست، اولويت من تجارت در ايران نيست، اولويت من ژئوپلیتيک، پرهيز از تنش و تلاش براي گشايش اقتصاد و جامعه ايران است.
نگراني اتريش
سباستين کورتس، صدراعظم جوان اتريش، نيز نسبت به سياست‌هاي غيرقابل پيش‌بيني آمريكا ابراز نگراني کرد. به گزارش اسپوتنيک، صدراعظم اتريش در صفحه توييتر خود نوشت: شاهد سياست بسيار غيرقابل پيش‌بيني آمريكا هستيم که منافع اقتصادي ما را در اتريش و اروپا تهديد مي‌کند. وي به اين موضوع اشاره کرد که اتريش و ديگر کشورهاي اروپايي در امر صادرات مشارکت و فعاليت بسياري دارند و اين موضوع مستلزم آن است که بازار در حالت تعادل باشد و محدوديت‌هاي تجاري متوقف شود. صدراعظم اتريش تأكيد کرد: اتريش و اروپا نيازمند صادرات مبتني‌بر مقررات، فقدان محدوديت‌هاي تجاري جديد و مشخصا پايبندي به توافق هسته‌اي ايران هستند. او همچنين در نشست صوفيه گفته که توافق را ادامه مي‌دهيم، اما براي نجات برجام زمان کمي داريم.
آمريكا به دنبال ائتلاف عليه ايران
سخنگوي وزارت امور خارجه آمريكا در واکنش به تصميم اروپايي‌ها گفت: آمريكا به دنبال تشکيل ائتلافي متشکل از کشورهاي مختلف از سراسر جهان براي مقابله با ايران است. هدر نائورت در نشست خبري روز پنجشنبه خود در پاسخ به سؤالي درباره تصميم برخي شرکت‌هاي اروپايي براي توقف تجارت با ايران و اينکه آيا آمريكا استثنائي براي اين شرکت‌ها در نظر مي‌گيرد؟ گفت: اين شرکت‌ها فرصت دارند تا فعاليت‌هاي خود را کاهش دهند و تصميم بگيرند مي‌خواهند با ايران تجارت کنند يا نه. اين دولت (آمريكا) همواره نسبت به نگراني‌هايش درباره فعاليت‌هاي بي‌ثبات‌کننده ايران شفاف بوده است. بنابر گزارش پايگاه اينترنتي وزارت امور خارجه آمريكا، نائورت در ادامه ادعاهاي خود گفت: آمريكا به‌سختي تلاش مي‌کند تا ائتلافي را متشکل از بسياري از کشورهاي سراسر جهان ايجاد کند که هدف آن، نگاه‌کردن به ايران از دريچه‌اي واقع‌بينانه‌تر و نه‌فقط از دريچه توافق هسته‌اي است، چراکه فعاليت‌هاي بي‌ثبات‌کننده ايران نه‌تنها تهديدي عليه منطقه، بلکه تهديدي عليه جهان است. وي با ادعاي اينکه آمريكا در کنار مردم ايران ايستاده است، گفت که وزير امور خارجه کشورش در همين راستا تماس‌هاي متعددي را با همتايان خود از کشورهاي مختلف انجام داده تا درباره نگراني‌هاي واشنگتن نسبت به فعاليت‌هاي ايران و اولويت سياست خارجي‌اش براي رسيدگي به اين مسئله رايزني کند. سخنگوي دستگاه ديپلماسي آمريكا مدعي شد: کشورهايي که با آنها گفت‌وگو داشته‌ايم نسبت به تهديدي که ايران عليه‌شان ايجاد مي‌کند مطلع هستند و ما به دنبال ديدارها و رايزني‌هاي بيشتر با آنها در اين زمينه هستيم.
ادعای ترامپ درباره نقش ایران در مشکلات منطقه
رئیس‌جمهوری آمریکا با تکرار ادعاهایش علیه کشورمان، مدعی شد پسِ از هر مشکلی در خاورمیانه ایران قرار دارد. به گزارش ایسنا، دونالد ترامپ پیش از دیدار با دبیرکل ناتو در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا آمریکا خواهان نقش پررنگ‌تر ناتو در سوریه است، ادعا کرد: من فکر می‌کنم با خروج از توافق هسته‌ای با ایران که یک توافق وحشتناک برای آمریکا و جهان بود، به سوریه کمک کردم. از نظر من، سوریه به‌زودی باثبات خواهد شد. شما شاهد آن اتفاق خواهید بود. او در بخش دیگری از سخنانش گفت: اینکه آمریکا از توافق با ایران خارج شده، اتفاق بزرگی است؛ چراکه این توافق احمقانه‌ای برای آمریکا و همچنین برای جهان است. او همچنین درباره بازگرداندن تحریم‌های واشنگتن علیه تهران گفت: این تحریم‌ها بسیار گسترده خواهند بود و ما این تحریم‌ها را علیه ایران وضع خواهیم کرد.
شرق