عربستان همچنان اهداف خاصی را در عراق دنبال می‌کند اما دیگر نه به روش سابق که با تغییر دیدگاه. عربستان این روزها می‌کوشد بدون دخالت در امور حاکمیتی عراق، گروه‌های تاثیرگذار عراقی را از ایران دور کند.
آفتاب یزد ـ رضا بردستانی: ثبات، امنیت و اقتدار عراق قطعا می‌تواند برای همسایگان این کشور مهم و تعیین کننده باشد به خصوص ایران که سابقه ای تلخ با این کشور در زمان حکومت بعثی‌ها به خاطر تجاوز ارتش عراق دارد و در نتیجه پیگیرتر، حساس تر و از نزدیک همه رویدادهای عراق خاصه رویدادهای انتخاباتی آن را دنبال خواهد کرد.
یک ماه قبل بود که جیمز ماتیس، وزیر دفاع آمریکا در پی پایان سفرش از افغانستان و خاورمیانه ادعا کرده بود: «شواهد نگران‌کننده‌ای از دخالت‌های ایران در انتخابات عراق مشاهده می‌شود.»
بنا به ادعای وزیر دفاع آمریکا، ایران می‌کوشد بر روند انتخابات در این کشور اثرگذار باشد. به گفته متیس، میزان پولی که ایران در عراق خرج می‌کند قابل‌توجه نیست، اما او تصریح کرد که ایران از این طریق می‌کوشد تا نفوذ خود را بر«نامزدهای انتخاباتی و رای‌دهندگان» افزایش دهد.
در کنار این موضع گیری‌ها، تحولات اخیر عربستان، تغییر دیدگاه ریاض نسبت به بغداد و شیعیان عراق، به تشنج کشانیده شدن منطقه خاورمیانه و رویدادهای مناطق کرد نشین و نیز زمزمه‌هایی مبنی بر احتمال به تعویق افتادن انتخابات پارلمانی 2018 عراق ما را بر آن داشت تا در گفت و گو با محمدصالح صدقیان رئیس مرکز عربی مطالعات ایران به واکاوی تمامی این مسائل بپردازیم:
اهمیت انتخابات پارلمانی عراق برای ایران تا چه اندازه است؟
تا الان سه دوره انتخابات در عراق برگزار شده است و انتخابات ماه آینده چهارمین انتخابات از این دست می‌باشد. ایران و عراق تجربه جنگی 8 ساله با هم دارند فلذا طبیعی است که آیند و روندهای سیاسی برای هر دو طرف مهم باشد.
از سال 2003 به بعد عراق با کمک‌ها و مشاوره‌های ایران به این دلیل که کشوری با ثبات‌تر و باتجربه‌تر بوده، توانسته به سمت اقتدار و ثبات نسبی حرکت کند. خواسته ایران نیز همین است؛ عراقی مقتدر؛ با ثبات و آرام، زیرا امنیت و ثبات عراق تاثیر مستقیم بر امنیت و ثبات ایران خواهد گذاشت.
با درنظرگرفتن موضوعات گفته شده و نیز به دلیل وجود شیعیان و حتی گروه‌های سنی نزدیک به ایران، عملا این انتخابات و نتایج آن برای تهران بسیار با اهمیت خواهد بود. این اهمیت را باید از این زاویه نگریست که ایران می‌کوشد با در اختیار قراردادن تمامی توان و تجربه، عراق را یاری کند تا انتخاباتی آزاد، دموکراتیک و بر اساس تصمیم مردم برگزار کند که نتیجه طبیعی آن بازگشت امنیت، ثبات سیاسی و آرامش اقتصادی به عراق است و ایران نیز چشمداشت بیشتری ندارد.
آمریکایی‌ها ایران را به دخالت در انتخابات عراق و حتی تزریق پول به این انتخابات متهم می‌کنند و اما ایران اعلام کرده که تنها و تنها به برگزاری انتخاباتی آرام در عراق کمک می‌کند. بین این دو دیدگاه چه سیاست‌هایی نهفته است و چه اهدافی دنبال می‌شود؟
دخالت و کمک دو مفهوم و در واقع دو برنامه است؛ هرکدام ممکن است دیگری را متهم به یکی از این دومفهوم کند. آن چه رخ داده این است که آمریکا باعث سقوط صدام شده و در زمانی خاص نزدیک به 140هزار نیروی نظامی در عراق داشته است.
برنامه و هدف ایران نفی حضور نظامی آمریکا در عراق است. چون حضور آمریکایی‌ها را مخل آرامش و ثبات خود می‌داند پس حق دارد به دولت و ملت عراق کمک کند تا مستقل‌تر و با قدرت‌تر تصمیمات انتخاباتی خود را اتخاذ کند و این همان مسئله ای است که خوشآیند آمریکایی‌ها نیست و طرف ایرانی را به دخالت متهم می‌کنند در حالی که در تمامی ادوار انتخابات در عراق، ایران به کمک عراقی‌ها شتافته و ابدا قصد دخالت در امور کشوری مستقل را نداشته اما نزدیکی نخست وزیر عراق و برخی گروه‌های سنی و شیعیان عراق به ایران و نیز مرجعیت عالیقدر شیعیان در عراق باعث نگرانی و حتی اعتراض آمریکایی‌ها شده و به همین سبب است که دائم دم از دخالت ایران در انتخابات عراق می‌زنند، آن هم بدون هیچ گونه سند و مدرک.
حضور چندین ساله داعش در شمال و برخی نواحی عراق، مسائلی که در مناطق کردنشین به وجود آمد و نیز برخی اختلافات؛ تاثیری بر روند انتخابات نخواهد گذاشت؟
همراهی‌های ایران در غلبه بر داعش و نیز بازگرداندن آرامش به مناطق کرد نشین باعث شده تا عراق به یک ثبات نسبی دست پیدا کند. طبیعی است که این ثبات به برگزاری انتخاباتی سالم و تعیین کننده که نفع مردم عراق در آن لحاظ شده باشد کمک خواهد کرد پس بعید می‌دانم چنین مسائلی بر اصل انتخابات تاثیری برجای گذارد
در یک مقایسه زمانی؛ احساس می‌کنید شیعیان عراق نسبت به 2003 قدرتمندتر شده‌اند یا خیر؟
عراق قانون اساسی مدونی دارد پس طرح چنین مسائلی موضوعیت نخواهد داشت. در هر صورت اکثریت در عراق با شیعیان است. با نگاهی به عراق در 10 سال اخیر مشاهده خواهیم کرد که این کشور گام به گام به ثبات و امنیت نزدیک‌تر شده و همین مسئله نشان می‌دهد قدرت واقعی در اختیار حکومت عراق است و قدرت‌های گروهی و مذهبی چندان نمی‌تواند مد نظر باشد اما خط کشی‌ها و تقسیمات مذهبی در عراق کاملا مشخص است و به طور کلی قابل تغییرات اساسی نیست.
تحولاتی که در شمال عراق و مشخصا در مناطق کردنشین رخ داد بر روند کلی انتخابات سایه نخواهد افکند؟
کردهای تحت امر طالبانی و تحت هدایت بارزانی دچار اختلافات درونی شده و به گروه‌های کوچکتری تقسیم شده اند که اختلافات موجود می‌تواند در انتخابات پارلمانی خودش را نشان دهد اگرچه بر انتخابات تاثیرخواهد گذاشت اما این‌که بگوییم این انتخابات متاثر از این اختلافات است بعید می‌دانم اما در هر صورت تعدد گروه‌های کرد، برخی مرزبندی‌ها و جناح بندی‌ها را تغییر خواهد داد.
تا چه میزان احتمال می‌دهید انتخابات به تعویق افتد؟
تعویق انتخابات تازگی ندارد اما این یک مطالبه است و بعید می‌دانم گروه‌های پرقدرت حاضر در انتخابات به آن تن در دهند از سوی دیگر مرجعیت گرانقدر هم با چنین مسئله ای موافق نیست و حتی گروه‌های سنی هم خواهان تعویق نیستند اما به عنوان یک گزینه همواره بحث تعویق مطرح بوده که وقوع آن را قویا رد می‌کنم و احساس می‌کنم گزینه ای نیست که عملیاتی شود.
با روی کار آمدن بن سلمان، عربستان دچار تغییر و تحولاتی شده، آیا احساس نمی‌کنید ریاض خواسته باشد در این انتخابات به خواسته‌های خود برسد و این خواسته را با حمایت از برخی گروه‌های حاضر در انتخابات به انجام رساند؟
عربستان 2018 در قبال عربستان 2014 تغییر موضع داده است یعنی پذیرفته که اساسا در مورد عراق دچار اشتباهاتی سهمگین شده است. وقتی به گذشته نگاه کنیم می‌بینیم این کشور از 2014 سفیر به بغداد فرستاده و همچنان نیز سفیر دارد. پیش‌تر عربستان می‌کوشید با اسلحه، اختلاف افکنی و تطمیع، گروه‌های نزدیک به ایران را تحت تاثیر قرار دهد ولی این روزها عملا دچار تغییر موضع شده هرچند باید پذیرفت که عربستان همچنان اهداف خاصی را در عراق دنبال می‌کند اما دیگر نه به روش سابق که با تغییر دیدگاه. عربستان این روزها می‌کوشد بدون دخالت در امور حاکمیتی عراق، گروه‌های تاثیرگذار عراقی را از ایران دور کند.
جو منطقه متشنج است. در شمال، غرب و شمال غربی عراق عملا اوضاع خوبی مشاهده نمی‌شود. این تشنج منطقه ای بر انتخابات تاثیر نخواهد گذاشت؟
خیر! عراق 2014 با عراق 2018 از منظر تفکرات انتخاباتی یکسان است پس نتیجه انتخابات از هم‌اکنون مشخص است یعنی نتیجه با چهار سال قبل تفاوت چندانی نخواهد داشت. 9 استان شیعه‌نشین، پنج استان سنی نشین و چهار استان کردنشین همچنان در همان وضعیت قرار دارند پس بدیهی است که تفاوتی در انتخابات قابل پیش‌بینی نباشد این همان ثبات و اقتدار نسبی است که جمهوری اسلامی ایران طی تمامی سال‌های حضور خود در عراق به دنبال ایجاد آن در این کشور بوده است پس اوضاع کشورهای همسایه نخواهد توانست انتخابات آتی عراق را تحت تاثیر قرار دهد. این پیش بینی بر این پایه استوار است که عراق به یک آرامش و ثبات نسبی دست پیدا کرده پس می‌تواند خود و رویدادهای مهم سیاسی و اجتماعی درون خود را کنترل و مدیریت کند و از این بابت هیچ گونه جای نگرانی وجود ندارد.