ما در مونيخ درباره انتظارهاي خود از ايران در پرونده يمن گفت‌وگو كرديم و البته ايراني‌ها نيز هرگونه دخالت در اين پرونده را رد كردند اما ما به اين نتيجه رسيديم كه بحث در اين خصوص را ادامه دهيم. ايراني‌ها در اين جلسه با روحيه همكاري و تعامل كامل حاضر شده بودند اما برگزاري يك جلسه مثبت به اين معنا نيست كه گفت و شنودها در آن جلسه مي‌تواند بر واقعيت‌هاي ميداني نيز تاثير بگذارد.
اعتماد-«گفت‌وگوهاي منطقه‌اي ميان ايران و اروپا آغاز شده است»، گزاره خبري كه هم شواهد ميداني صحت آن را تاييد مي‌كند و هم خبرگزاري انگليسي رويترز در خبري اختصاصي برخي از جزييات آن را منتشر كرده است. هرچند كه هنوز در متن اخبار در اين زمينه، خبرنگاران رسانه‌هاي متعدد و مقام‌هاي كشورهاي اروپايي از عبارت «گفت‌وگو» و نه «مذاكره» استفاده مي‌كنند اما مي‌توان حدس زد كه تروييكاي اروپايي در كنار رايزني‌هاي برجامي با ايران، كانالي براي گفت‌وگو درباره موضوعات غيرهسته‌اي هم باز كرده‌اند. زماني كه ايران و ١+٥ گفت‌وگوهاي هسته‌اي خود را آغاز و به فرجامي به نام «برجام» رساندند، خوش‌بيني بين‌المللي حاكي از اين بود كه تهران و مجموعه مقابل آن در مذاكرات هسته‌اي مي‌توانند به زودي درباره مسائل منطقه‌اي نيز با هم وارد گفت‌وگو و حتي مذاكره شوند. چالش‌ها در اجراي برجام و گلايه‌هاي به حق ايران از رفتار سياسي باراك اوباما و دونالد ترامپ، روساي جمهور قبلي و فعلي ايالات متحده اندك اندك رنگ و لعاب از چهره آن خوش‌بيني اوليه زدود و دقيقا به همين دليل است كه وقتي «خبرگزاري رويترز» خبر از آغاز اين گفت‌وگوها مي‌دهد كسي در تهران و پايتخت‌هاي منطقه‌اي و اروپايي از آغاز فصل جديدي در گفت‌وگوهاي ايران و اروپا شاد نمي‌شود. شايد اگر اين گفت‌وگوها در فضايي غير از فضاي مسموم شده توسط دونالد ترامپ براي مشروط كردن باقي ماندن امريكا در برجام آغاز شده بود، جهان آن را به فال نيك گرفته بود اما امروز درست يا نادرست آغاز اين گفت‌وگوها ميان ايران و اروپا به پاسخ دادن فشارهاي برجامي ترامپ بر اروپا و كوتاه آمدن بروكسل در برابر اين درخواست‌ها تعبير مي‌شود. در حالي كه تعميق بحران‌هاي منطقه از يمن تا سوريه و… گفت‌وگوي ايران به عنوان بازيگري تاثيرگذار و اتحاديه اروپا به عنوان نهادي مرجع در سطح بين‌المللي را به يك ضرورت بدل كرده است اما بازي‌هاي ناتمام رييس‌جمهور امريكا با كارت برجام عملا مانع از نگاه مثبت و كارساز به آغاز پروسه رايزني‌هاي منطقه‌اي ايران و اروپا شده است.
ايستگاه اول مونيخ، ايستگاه دوم رم
براساس خبري كه خبرگزاري رويترز منتشر كرده، ايران و قدرت‌هاي اروپايي در حاشيه اجلاس امنيتي مونيخ كه اخيرا در خاك آلمان برگزار شد، موتور گفت‌وگوهاي منطقه‌اي را روشن كردند و قرار است دومين دور اين گفت‌وگوها نيز در ماه جاري ميلادي (مارس) در ايتاليا برگزار شود. رويترز به صراحت در خبر خود اين گفت‌وگوها را به تلاش اروپا براي تن دادن به شروط امريكاي ترامپ براي باقي ماندن در توافق هسته‌اي مرتبط كرده است. دونالد ترامپ در ماه ژانويه هشدار داد كه براي آخرين بار اجراي تحريم‌هاي هسته‌اي ايران را متوقف مي‌كند و تنها راه براي باقي ماندن امريكا در برجام را تن دادن اروپا به خواسته‌هاي خود در برجام عنوان كرد. هرچند كه هيچ كدام از مقام‌هاي كشورهاي اروپايي به صراحت از تن دادن به شروط ترامپ سخن نمي‌گويند اما خبرهاي درز پيدا كرده از پايتخت سه كشور اصلي حاكي از اين است كه اروپا رايزني با هيات مشخص امريكايي درباره برجام و ديدگاه‌هاي رييس‌جمهور امريكا در قبال آن را آغاز كرده است. خبرگزاري رويترز ادعا كرده كه اتحاديه اروپا و ايتاليا نيز به گعده تروييكاي اروپايي پيوسته‌اند و بحث و رايزني با ايران درباره مسائل منطقه‌اي را آغاز كرده‌اند. مسائل مربوط به كشورهاي حاشيه خليج فارس، فعاليت‌هاي ايران در سوريه، لبنان، يمن و عراق در زمره پرونده‌هايي هستند كه رويترز مي‌گويد اروپايي‌ها باب گفت‌وگو با ايران درباره آنها را آغاز كرده‌اند. رويترز در خبر خود ادعا كرده كه مقام‌هاي ارشد ايران در حاشيه اجلاس امنيتي مونيخ در ماه فوريه با مقام‌هاي اروپايي ديدار و درباره يمن گفت‌وگو كرده‌اند. اين اشاره رويترز مي‌تواند به رايزني‌هاي سيدعباس عراقچي، معاون سياسي وزير خارجه كشورمان با نمايندگان هيات‌هاي كشورهاي اروپايي در مونيخ بازگردد. در آن ديدار معاون سياسي محمد جواد ظريف از طرح ايران براي بازگرداندن آرامش به يمن سخن گفت و هرگونه دخالت نظامي تهران در يمن را قويا رد كرد. يك ديپلمات ارشد اروپايي در اين باره به رويترز گفته است: «ما در مونيخ درباره انتظارهاي خود از ايران در پرونده يمن گفت‌وگو كرديم و البته ايراني‌ها نيز هرگونه دخالت در اين پرونده را رد كردند اما ما به اين نتيجه رسيديم كه بحث در اين خصوص را ادامه دهيم. ايراني‌ها در اين جلسه با روحيه همكاري و تعامل كامل حاضر شده بودند اما برگزاري يك جلسه مثبت به اين معنا نيست كه گفت و شنودها در آن جلسه مي‌تواند بر واقعيت‌هاي ميداني نيز تاثير بگذارد.» يك مقام اروپايي ديگر در گفت‌وگو با رويترز ادعا كرده كه ايران و اروپا در دور بعدي گفت‌وگوها در ايتاليا درباره حضور ايران در جنوب لبنان و جنوب سوريه گفت‌وگو خواهند كرد.
قطعنامه انگليسي ضدايراني يا گفت‌وگوهاي منطقه‌اي؟
اروپايي‌ها در حالي از فضاي خوب و سازنده در گفت‌وگو با ايران درباره يمن در حاشيه اجلاس امنيتي مونيخ صحبت مي‌كنند كه كمتر از ١٠ روز پس از برگزاري اين جلسه، انگليس با حمايت فرانسه و آلمان و البته ايالات‌متحده قطعنامه مربوط به تمديد تحريم‌هاي تسليحاتي يمن را به بندهاي ضدايراني گره زد و تلاش كرد در صحن شوراي امنيت از همكاري‌هاي نظامي ايران با حوثي‌ها ابراز نگراني كند. اين قطعنامه انگليسي با وتوي روسيه روبه‌رو و جاي خود را به طرحي روسي داد اما تروييكاي اروپايي با صدور بيانيه‌اي مشترك با امريكا اقدام به تكرار ادعاهاي خود درباره ايران و رابطه با حوثي‌ها كردند. در چنين شرايطي به نظر مي‌رسد كه اروپا در گفت‌وگوهاي منطقه‌اي با تهران به دنبال رسيدن به نتيجه ملموس براي بحران‌هاي منطقه نيست و تنها تلاش مي‌كند به نوعي تحت‌فشار قرار دادن ايران از سوي خود را به رخ امريكا بكشد. ايران به‌شدت از عملكرد كشورهاي اروپايي در صحن شوراي امنيت خشمگين است و به نظر مي‌رسد كه برخورد دوگانه اروپايي‌ها با ايران و عربستان در پرونده يمن در حال بلند كردن دوباره ديوار بي‌اعتمادي تهران به بروكسل است. اروپايي‌ها به تهران مي‌گويند كه در حفظ برجام و اجراي صحيح آن اندك ترديدي ندارند اما نگراني‌هاي جداگانه‌اي درباره فعاليت‌هاي منطقه‌اي و آزمايش موشك‌هاي بالستيك ايران دارند.
اختلاف بر سر تمديد تاريخ‌هاي انقضا در برجام
درحالي كه خبرگزاري نيويورك‌تايمز هفته گذشته خبر از موافقت اروپايي‌ها با شروط دونالد ترامپ درباره برجام داده بود اما به نظر مي‌رسد كه اصلي‌ترين مساله مورد اختلاف ميان اروپا و امريكا درباره برجام، درخواست ترامپ براي تمديد تاريخ‌هاي انقضاي موجود در برجام است. سايت تحليلي المانيتور در مطلبي به قلم لورا روزن در اين باره نوشته است: ديپلمات‌ها مي‌گويند كه تاريخ انقضاهايي كه با فرارسيدن آنها محدوديت بر غني‌سازي ايران برداشته مي‌شود مورد اعتراض دونالد ترامپ قرار دارد اما به سخت‌ترين اختلاف ميان اروپا و امريكا بدل شده است. ايران هرگونه مذاكره مجدد درباره جزييات توافق هسته‌اي را رد كرده و به صراحت اعلام كرده است كه اگر قرار باشد مذاكره مجددي صورت بگيرد تهران نيز امتيازهاي بيشتري را مطالبه خواهد كرد. ديپلمات‌هاي امريكايي و اروپايي تاكنون دوبار و آخرين بار در پاريس درباره برجام با هم ديدار و گفت‌وگو كرده‌اند و مي‌گويند كه پيشرفت‌هايي در نتيجه اين رايزني‌ها صورت گرفته است. با اين وجود در حالي كه قرار است دورهاي سوم و چهارم اين گفت‌وگوها هفته آتي و همچنين در نيمه ماه مارس در حاشيه كميسيون مشترك برجام برگزار شود اما دوطرف در مساله تمديد تاريخ انقضاها با هم اختلاف‌نظر دارند. برخي تحليلگران مي‌گويند كه قرار است امانوئل ماكرون، رييس‌جمهور فرانسه در جريان ديدار خود با دونالد ترامپ در تاريخ ٢٤ آوريل با وي درباره برجام و لزوم باقي ماندن امريكا در اين توافق گفت‌وگو كند و شايد نتيجه آن گفت‌وگوها مشخص كند كه آيا امريكا در ١٢ ماه مه با تمديد توقف اجراي تحريم‌هاي هسته‌اي در برجام باقي مي‌ماند يا خير. درحالي كه اروپايي‌ها مي‌گويند خواهان حفظ و تداوم اجراي برجام هستند اما يك مقام وزارت خارجه امريكا به المانيتور گفته كه تروييكاي اروپايي با ترامپ در دغدغه‌هاي مطرح شده درباره برجام و آزمايش‌هاي موشكي ايران موافق هستند اما دوطرف نمي‌دانند كه چگونه مي‌توانند راهي براي تحقق خواسته‌هاي ترامپ پيدا كنند.
ديدار در برلين، تشديد فشار در واشنگتن
اروپايي‌ها و امريكا در اواسط ماه مارس در برلين با سوژه برجام، رفتارهاي منطقه‌اي و آزمايش‌هاي موشكي ايران با هم ديدار مي‌كنند. درحالي كه وزارت خارجه آلمان اين خبر را منتشر كرده است، يك ديپلمات اروپايي تاريخ برگزاري اين جلسه را ١٥ ماه مارس اعلام كرد. همزمان با تشديد فشارهاي امريكا بر اروپا براي تحت فشار قرار دادن تهران در حوزه فعاليت‌هاي منطقه‌اي، در داخل امريكا نيز قانونگذاران مشغول تدوين طرح‌هايي براي گسترش دامنه تحريم‌هاي غيرهسته‌اي عليه تهران هستند. به گزارش خبرگزاري فارس، دو قانونگذار امريكايي طرحي را ارايه كرده‌اند كه در صورت تصويب در هر دو مجلس كنگره امريكا و تبديل شدن به قانون، تحريم‌ها عليه ايران را گسترش خواهد داد. اين طرح كه «اد رويس» رييس كميته روابط خارجي مجلس نمايندگان امريكا و «اليوت انگل» عضو ارشد دموكرات در اين كميته نام «قانون طرد اقتصادي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ايران» را براي آن انتخاب كرده‌اند خواستار گسترش تحريم‌ها عليه ايران در زمينه‌هاي مختلف است. اين پيش‌نويس به دولت امريكا اختيار تحريم شركت‌هايي كه سهم مالكيت سپاه از آنها كمتر از ٥٠ درصد است را مي‌دهد تا به اين ترتيب، خطر معامله احتمالي با اين نهاد ايراني را بالاتر ببرد. بخش ديگري از اين طرح به ممانعت از پيوستن ايران به سازمان تجارت جهاني اختصاص يافته و خواستار انجام اقداماتي در اين راستا شده است. در بند ٦ طرح دو نماينده امريكايي آمده است: «تا زمان لغو اين تشخيص وزير خارجه امريكا مبني بر اينكه حكومت ايران مكررا از تروريسم بين‌المللي حمايت مي‌كند، سياست امريكا بايد بر تلاش براي جلوگيري از عضويت ايران در سازمان تجارت جهاني و ساير نهادهاي بين‌المللي استوار باشد.»