«همه‌پرسی اقلیم کردستان» موضوع جلسه فوق‌العاده کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس بود. صبح روز گذشته، کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، با حضور نمایندگان وزارت خارجه، وزارت اطلاعات و سپاه قدس جلسه فوق‌العاده برگزار کرد. در این جلسه ابعاد و پیامدهای همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق بررسی شد.
بعد از آن، اعضاي این کمیسیون در جلسه غیرعلنی، با حضور علی شمخانی، دبیر شورای‌عالی امنیت ملی، درباره ابعاد حقوقی و امنیتی همه‌پرسی کردستان سخن گفتند.
کمال دهقانی، نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، در گفت‌وگو با «ایسنا»، درباره جلسه غیرعلنی گفته است: «صحبت‌های آقای شمخانی حول محور امنیت ملی کشور بود. ایشان ابعاد حقوقی، سیاسی و امنیتی همه‌پرسی استقلال کردستان عراق و موضع‌گیری‌ها در سطح بین‌المللی مانند سازمان ملل و شورای امنیت و کشورهای همسایه را مطرح کردند». دهقانی گفت: «بر اساس توضیحات شمخانی، تبعات همه‌پرسی می‌تواند منجر به تنش بین اقلیم و دولت مرکزی عراق و کشورهای همجوار شود و تأثیرات امنیتی، سیاسی و اقتصادی را به دنبال داشته باشد، همچنین ممکن است کشورها از این بحران تأثیر بگیرند». به گفته دهقانی، موضع ایران درباره همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان همان چیزی است که رسما از جانب شورای‌عالی امنیت ملی اعلام شد؛ یعنی حمایت و پشتیبانی از دولت و مجلس عراق که این همان موضع‌گیری سازمان ملل و همه کشورهاست که اصل را بر حفظ تمامیت ارضی کشور عراق و وحدت سرزمینی این کشور قرار دادند. او گفت: براین‌اساس آقای شمخانی تأکید کرد که سیاست ایران نیز حفظ تمامیت ارضی عراق و دفاع از مجلس و دولت این کشور است.
همه‌پرسی را به رسمیت نمی‌شناسیم
بهروز نعمتی، سخنگوی هیئت‌رئیسه مجلس، هم با اشاره به اینکه «ایران همه‌پرسی استقلال کردستان عراق را به رسمیت نمی‌شناسد»، گفت: امیدواریم این مسئله از طریق دیپلماسی حل‌وفصل شود. نعمتی در حاشیه جلسه علنی دیروز گفت: در جلسه غیرعلنی، آقای شمخانی مسائلی را درخصوص داعش، تکفیری‌ها، وضعیت سوریه و اقدامات خوبی که در آنجا انجام شده مطرح کردند. نعمتی با اشاره به طرح موضوع همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق و حواشی آن در جلسه غیرعلنی مجلس گفت: «ایشان موضوع تمامیت ارضی عراق را مدنظر قرار دادند و به اقداماتی اشاره کردند که باید در سطح منطقه و در کشور انجام شود.
البته اقدامات ما عمدتا مذاکره‌ای است و بحث تمامیت ارضی عراق با توجه به قانون اساسی این کشور، تعهدنامه‌ها و پیمان‌های بین‌المللی نیز مورد اشاره قرار گرفت». سخنگوی هیئت‌رئیسه مجلس درباره همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق از طریق گفتمان سیاسی تصریح کرد: «قانون اساسی عراق دارای حساسیت ویژه‌ای است و باید به آن توجه شود. طبیعتا ما همه‌پرسی را به رسمیت نمی‌شناسیم، زیرا عراق کشوری تابع قانون و کنوانسیون‌های بین‌المللی و خطوط مرزی‌اش مشخص است». به گفته نعمتی، عراق با حساسیت نسبت به مرز هوایی و ترددها برخورد می‌کند. البته مشکلاتی در صدور نفت از منطقه کُردها و همچنین تجارت آنها به وجود آمده که ما معتقدیم باید از طریق دیپلماسی حل شود.
همچنین جلال میرزایی، نماینده مردم ایلام در مجلس شورای اسلامی، گفت که دبیر شورای‌عالی امنیت ملی ایران در جلسه غیرعلنی صبح امروز مجلس گزارشی از اقدامات مشترک ایران، ترکیه و عراق در قبال همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق را به نمایندگان ارائه کرد. او گفت: «در این جلسه درباره تأثیر استقلال کردستان عراق در منطقه نیز بحث‌هایی مطرح و اعلام شد که جمهوری اسلامی ایران کمترین تأثیر را از این تحولات می‌پذیرد، اما این به آن معنا نیست که ما از دولت مرکزی و تمامیت ارضی عراق حمایت نکنیم».
سیدحسین نقوی‌حسینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، درباره این نشست گفته است: «ایران به‌هیچ‌وجه با خدشه‌دارشدن تمامیت ارضی عراق موافق نیست، قطعا عراق و دولت مرکزی این کشور ظرفیت‌های لازم برای حفظ تمامیت ارضی کشورشان در ابعاد حقوقی، سیاسی، مادی و نظامی را دارند. عکس‌العمل‌های شدیدی در عراق علیه این همه‌پرسی وجود دارد، چون تمامیت ارضی عراق دچار خدشه شده که جامعه جهانی نیز آن را نمی‌پذیرد». نقوی‌حسینی گفت: ایران و ترکیه در این موضوع نقش مهمی دارند که باید به یکدیگر کمک کنند، به همین دلیل قرار شد کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در جلسه‌ای به بررسی این موضوع بپردازد.
رفتار اقلیم کردستان به مصلحت منطقه نیست
علی لاریجانی، رئیس مجلس، هم گفته است: «طرح موضوع استقلال کردستان عراق درحالی‌که هنوز ماجرای داعش تمام نشده، مایه تأسف است». لاریجانی درباره برگزاری رفراندوم در کردستان عراق گفت: دولت عراق را دولت دوست و همسایه خود می‌دانیم، هرچند به دلیل جنگ طولانی صدام علیه ایران مشکلات زیادی برای ایران و عراق و منطقه ایجاد شد، اما ایران از گروه‌های مختلف عراق مانند شیعیان و سنی‌ها و گروه‌های مختلف کرد اقلیم کردستان حمایت کرده، چراکه آنها را از دوستان خود می‌دانیم بنابراین کمک کرده‌ایم تا دولت جدید عراق که با ساختار دموکراتیک است، به وجود آید.
او گفته است: «از ابتدای اشغال عراق از سوی آمریکایی‌ها، آنها به دنبال نوشتن قانون اساسی برای ملت عراق بودند، اما آن زمان ایران و مرجعیت عراق مانند آیت‌الله سیستانی در مقابل آنها ایستادگی کرده تا ملت عراق خودشان قانون اساسی را بنویسند و اصرار آن سبب شد نخبگان عراق قانون اساسی تدوین کنند و به رأی بگذارند».
لاریجانی با بیان اینکه از زمان تشکیل ساختار دموکراتیک در عراق برخی از کشورهای بزرگ و منطقه‌ای اقدام به شیطنت کردند، تصریح کرد: «این کشورها تلاش کردند از گروه‌های تروریستی در عراق حمایت کنند و ملت عراق از این جهت بسیار مظلوم واقع شد چراکه به‌محض رفتن به سمت تسلط بر سرنوشت خود، جریانات تروریستی گروه‌های متعدد تشکیل دادند تا اینکه داعش با کمک برخی از کشورهای منطقه و کشورهایی مانند آمریکا رشد کرده و برخی از مناطق عراق را گرفتند».
لاریجانی با بیان اینکه بیش از سه سال طول کشید تا مسئله داعش در منطقه خاتمه یابد، افزود: «به‌محض وقوع این اتفاق، دولت عراق و اقلیم کردستان از ما کمک خواستند و ایران به هر دوی آنها کمک کرد تا داعش سرنگون شود؛ در شرایط بحرانی که داعش مرتب بخش‌هایی از عراق را تسخیر می‌کرد هیچ کشوری به داد ملت عراق نرسید و این کشور ایران بود که در کنار دولت و ملت عراق و اقلیم کردستان قرار گرفت و طبق دستوری که مرجعیت شیعه، حضرت آیت‌الله سیستانی صادر کردند و حکم جهاد دادند سبب شد توفیقاتی در طول سه سال گذشته حاصل و جریان تروریستی سرکوب شود».
رئیس مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه مایه تأسف است که هنوز با وجود آنکه ماجرای داعش در عراق تمام نشده، مسئله استقلال کردستان عراق مطرح شده است، افزود: «زمانی که گروه‌های مختلف از اقلیم کردستان به ایران آمدند به آنها صراحتا گفتیم؛ این کار تشنج جدید در درون عراق به وجود می‌آورد چراکه هنوز ماجرای تروریستی حل نشده و شما بحران جدیدی را ایجاد می‌کنید هرچند آنها توضیحاتی داشتند که گفتیم این موضوعات باید در گفت‌وگوهای سیاسی حل شود و نباید برای این مسائل و نکات بحرانی ایجاد کرد». لاریجانی افزود: «به نظر می‌رسد دسایس دیگری تحریکاتی در اینجا انجام داده‌اند، هرچند سیاست خارجی ایران روشن است به‌همین‌دلیل از تجزیه عراق و سایر کشورهای منطقه به هیچ وجه حمایت نمی‌کنیم و آن را به مصلحت نمی‌دانیم؛ شعبه‌شعبه‌کردن منطقه سیاست صهیونیستی است لذا این کار را نه برای عراق، نه کردها و نه دیگر اقوام و گروه‌ها مصلحت نمی‌دانیم».
اقلیم به برگزاری رفراندوم بسنده کند
ابراهیم رحیم‌پور، معاون آسیا و اقیانوسیه وزارت امور خارجه هم معتقد است: «اقلیم کردستان به برگزاری رفراندوم و نمایش احساس مردمی بسنده کنند، زیرا اگر بیشتر از آن باشد آمریکا و اسرائیل از آن سوءاستفاده می‌کنند». رحیم‌پور درباره سفر ژنرال خلوصی آکار رئیس ستاد ارتش ترکیه که قرار است هفته آینده در رأس هیئت بلندمرتبه نظامی به تهران سفر کند و سفر رئيس‌جمهور این کشور به ایران گفت: «سردار سرلشکر پاسدار محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، سفر بسیار خوبی را به ترکیه داشت و در همان سفر هم از ژنرال آکار رئیس ستاد ارتش ترکیه برای سفر به تهران دعوت کرد و او هم به‌سرعت این دعوت را پذیرفت. ابتدا تاریخ سفر دقیق مشخص نشده بود که درنهایت قطعی شد و قرار است بعد از آن آقای اردوغان به تهران سفر کنند، بنابراین این سفرها مکمل هم هستند».
او در رابطه با برگزاری رفراندوم در اقلیم کردستان گفت: نمی‌توانیم در این‌باره سریع پیش‌بینی کنیم، چراکه سیر حوادث بسیار زیاد است. هنوز خشکاندن ریشه داعش تمام نشده موضوع اقلیم را علم کردند. تا می‌خواهیم فتنه‌ای را خاموش کنیم مسائل دیگری را ایجاد می‌کنند.
رحیم‌پور تصریح کرد: «ایران در طول تاریخ با کردها روابطی بهتر از سایر کشورها داشته است و جنگ تحمیلی هم همین امر را نشان داد و رهبران اقلیم کردستان هم ميهمان ما در ایران بودند و از روی خیر خواهی به آنها نصیحت کردیم و امیدواریم که به همین یک رفراندوم و نمایش احساس مردمی بسنده کنند و تمام شود».
بیانیه مجلس در محکومیت همه‌پرسی کردستان عراق
۲۱۰ نماینده مجلس شورای اسلامی با امضای بیانیه‌ای برگزاری همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق از سوی مسعود بارزانی که خطر تجزیه این کشور جنگ‌زده را تقویت خواهد کرد، محکوم کردند. محمدحسین فرهنگی، عضو هیئت رئیسه مجلس، در جلسه علنی روز گذشته بیانیه نمایندگان مجلس را خواند: «طی سال‌های متمادی، کشور عراق آماج توطئه‌های مختلف آمریکایی- صهیونیستی قرار گرفت اما ایستادگی، همبستگی و مقاومت ملت عراق اعم از عرب، کرد، سنی و شیعه همه نقشه‌های استکبار را نقش بر آب کرد. ملت عراق قانون اساسی را تصویب و حکومت مرکزی را با روش دموکراسی تشکیل داد همچنین همبستگی ملی با کمک نیروهای مردمی موجب پاک‌سازی عراق از لوث وجود داعش شد اما توطئه‌ها علیه عراق خاتمه نیافت و اینک همه‌پرسی اقلیم کردستان به صورت غیرقانونی می‌تواند همبستگی ملی و تمامیت ارضی عراق را مخدوش و عراق را در گرداب درگیری‌های جدید قرار دهد».
در بخشی از این بیانیه آمده است: «با توجه به مواضع دولت و مجلس عراق که باصراحت همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق را غیرقانونی اعلام کرده‌اند و همچنین با توجه به نظر سازمان ملل متحد، ما نمایندگان مجلس شورای اسلامی اولا ایجاد بحران در عراق را به ضرر مسیر دموکراتیک عراق دانسته و ثانیا هرگونه اقدام تجزیه‌طلبانه را مضر به حال ملت عراق و کل منطقه می‌دانیم و این اقدام اقلیم کردستان عراق را محکوم و از اقدامات دولت و مجلس عراق حمایت می‌کنیم و از دولت می‌خواهیم مطابق درخواست دولت مرکزی عراق تمهیدات لازم در همکاری با دولت عراق را به عمل آورده و به‌هیچ‌وجه اجازه ماجراجویی به صهیونیست‌ها ندهند».