فرانسه دوران پرالتهابی را پشت‌سر می‌گذارد؛ التهابی که انتظار می‌رفت با روی‌کارآمدن امانوئل مکرون و کوتاه‌شدن دست مارین لوپن پوپولیست از ریاست‌جمهوری، اندکی آرام گیرد؛ اما به‌جای آرام‌گرفتن اوضاع، تنش‌ها در فرانسه بالا گرفته است. خیابان‌های پاریس روز شنبه بار دیگر صحنه قدرت‌نمایی مردم فرانسه بود. ده‌ها هزار نفر از اقصا نقاط این کشور در محکومیت قانون جدید کار، خود را به پاریس رسانده بودند تا صدای اعتراض خود را به گوش ساکن جوان کاخ الیزه برسانند. هرچند در هفته‌های گذشته خیابان‌های پاریس بارها صحنه راهپیمایی معترضان به قانون کار جدید بوده است؛ اما راهپیمایی روز شنبه به دعوت ژان لوک ملانشون، رهبر حزب چپ‌گرای «فرانسه تسخیرناپذیر»، صورت گرفت که حالا به اپوزیسیون اصلی مکرون جوان و حزب «جمهوری به پیش» او بدل شده است. «فرانسه تسخیرناپذیر» یک حزب سوسیال‌دموکرات است که در ماه فوریه سال ٢٠١٦ از سوی ملانشون تأسیس شد و از این لحاظ، شباهت زیادی به حزب مکرون دارد که حدود یک سال از فعالیت آن می‌گذرد. ملانشون نیز در رقابت انتخابات ریاست‌جمهوری حضور داشت و در دور نخست، با کسب ١٩,٥٨ درصد آرا، از راهیابی به دور دوم بازماند. بااین‌حال، حزب او توانست در انتخابات مجمع ملی فرانسه ١٧ کرسی را به دست آورد. حال طبق برآوردها، ملانشون توانسته بین ٣٠ تا ١٥٠ هزار فرانسوی را به خیابان‌های پاریس بکشاند. در شرایطی که عملکرد ضعیف فرانسوا اولاند کاهش بی‌سابقه محبوبیت احزاب سوسیالیست فرانسه را به دنبال داشت، ملانشون نوید یک رهبر چپ‌گرای کاریزماتیک را می‌دهد که می‌تواند بار دیگر سنت سوسیالیستی را در این کشور زنده کند.
کار ناتمام اولاند
رئیس‌جمهور جوان فرانسه در مقام یک بانکدار سابق بیش از تمام رؤسای‌جمهور میانه‌رو و راست‌گرای فرانسه، برای احزاب چپ‌گرای این کشور به نماد سرمایه‌داری بدل شده است؛ تا‌جایی‌که برخی معترضان، او را «رئیس‌جمهور ثروتمندان» می‌دانند. بنابراین تعجبی نداشت که ملانشون ٦٦ ساله در نطقی آتشین، به هرج‌ومرج لیبرالی که رهاورد سیاست‌های اقتصادی مکرون است، بتازد. رشد اقتصادی و کاهش نرخ بی‌کاری، وعده‌هایی بود که مکرون را به کاخ الیزه رساند؛ اما او در عمل و با اصرارش بر اصلاح قانون کار، حالا علیه منافع کارگران عمل می‌کند. با اجرائی‌شدن قانون جدید در ماه ژانویه، مکرون به اولین رئیس‌جمهوری در تاریخ مدرن فرانسه بدل می‌شود که می‌تواند تغییری بنیادین در بازار کار این کشور ایجاد کند. هیچ‌کدام از رؤسای‌جمهور پیشین فرانسه، تحت فشار اعتراض‌های عمومی نتوانستند با اعمال اصلاحاتی به نفع کارفرمایان و شرکت‌ها، از این بازار مقررات‌زدایی کنند. پیش‌تر نیز فرانسوا اولاند، رئیس‌جمهور پیشین فرانسه، وعده اصلاح قانون کار را داده بود که بعد از مخالفت‌ها و اعتراض‌های خیابانی، عطای آن را به لقایش بخشید.
به نام اقتصاد، به کام شرکت‌ها
راهپیمایی روز شنبه در پاریس که با حضور افرادی از ١٥٠ شهر فرانسه صورت گرفت، واکنشی به تصویب قانون جدید کار بود که مکرون آن را اصلاحی بی‌سابقه در بازار کار دانسته و کارشناسان آن را گسستی از سنت مقررات‌گذاری دولتی در فرانسه می‌دانند. نکته جالب اینکه مکرون به سبک رؤسای‌جمهور ایالات متحده، این فرامین اجرائی را در برابر دوربین‌های تلویزیونی امضا کرد. در واقع در قانون جدید با کاهش وزن نظارت و مقررات دولتی، کفه در بازار کار عملا به سمت شرکت‌ها و کسبوکارهای کوچک، سنگین می‌شود. از دیگر سو، قانون جدید کار قدرت چانه‌زنی جمعی کارگران و اتحادیه‌های کارگری را کاهش می‌دهد؛ به عبارت دیگر، با قانون جدید، صاحبان کسبوکارهای کوچک (٥٠ کارمند به پایین) قادر می‌شوند بدون نظارت اتحادیه‌های کارگری، با کارگران خود بر سر قراردادهای آنها مذاکره کنند. در واقع قانون جدید کار، با بی‌نیازکردن کارفرمایان از الزامات و محدودیت‌های دولتی و اتحادیه‌های کارگری، دست کارفرمایان را برای تعیین دستمزد و شرایط کار بازتر می‌کند. در مقابل، دولت این قانون جدید را تمهیدی برای تسریع رشد اقتصادی و حمایت از کسبوکارهای کوچک که ایجادکننده اشتغال هستند، می‌داند. علاوه بر این، مکرون این تغییرات را برای رقابت در اقتصاد جهانی ضروری می‌داند.
کارگران فرانسه تنها نیستند
در واکنش به این اقدام بی‌سابقه بود که ملانشون در سخنرانی خود در جمع معترضان، سرمایه‌داری را اولین دشمن دموکراسی خواند. بسیاری از معترضان قانون جدید را خیانتی به نیروی کار می‌دانند که در آن، قدرت از مردم و نیروی کار به رؤسای شرکت‌ها منتقل می‌شود. ملانشون از این اصلاحات جدید با عنوان «کودتای اجتماعی» یاد کرده است. رهبر حزب «فرانسه تسخیرناپذیر»، همچنین در هشداری به مکرون که گفته بود تسلیم فشار خیابانی نمی‌شود، گفت: «این خیابان است که پادشا‌هان را به زیر کشید، این خیابان است که نازی‌ها را شکست داد». ملانشون هدف از برگزاری این راهپیمایی را این‌طور توصیف کرد: «ما می‌خواهیم این پیام قدرتمند را به کارگران فرانسه بفرستیم که تنها نیستند». جالب اینکه مکرون به‌عنوان کسی به رئیس‌جمهوری رسید که می‌تواند احزاب راست‌گرا و چپ‌گرا را با هم آشتی دهد؛ اما از زمان پیروزی‌اش در انتخابات، او فاصله خود را با احزاب چپ‌گرا بیشتر کرده است. علاوه بر این، در قانون جدید، سقفی برای جریمه کارفرمایانی که بدون دلیل موجه اقدام به اخراج کارکنان خود می‌کنند، منظور شده است. دولت این را یکی از مطالبات اصلی کارفرمایانی می‌داند که روندهای طولانی و پرهزینه دادگاهی، آنها را از استخدام نیروی کار منصرف می‌کند. علاوه بر این، نحوه اعمال و اجرائی‌کردن این اصلاحات در قانون کار نیز خشم معترضان را به دنبال داشته است. در واقع به‌جای ارائه قوانین جدید به پارلمان فرانسه، مکرون از طریق صدور فرمان‌های اجرائی، امکان تغییر قانون کار را برای دولت خود فراهم آورده است. درحالی‌که به نظر می‌رسد آتش اعتراض‌های کارگری و اتحادیه‌ها رو به خاموشی می‌گذارد، این‌بار ملانشون پرچم اعتراض ضدسرمایه‌داری را علیه مکرون برافراشته است.