تلاش های “شرق” برای کسب اطلاعات مرتبط درباره حد و حدود و بالا و پایین خط فقر بی نتيجه بود و تماس و ارتباط با دستگاه های مرتبط از کمیته امداد تا نهادهای دولتی به پاسخ خاصی نرسید. مسئولان این نهادها با اشاره و کلی گویی تأکید می کنند که امکان اعلام این شاخص ها را ندارند. شاخصی که تعیین می کند هر فرد یا خانواده با هر میزان درآمد کجای خط فقر ایستاده است.
“درحال حاضر حدود 10 تا 12 میلیون نفر فقیر مطلق در کشور داریم اما اگر شاخص ها به دقت مشخص شوند و بخواهیم سطح رفاهی افراد جامعه را بالاتر ببریم، می توان 16 تا 20 میلیون نفر را در کشور در دایره فقر مطلق قرار داد”. این بخشی از گفته های رئیس کمیته امداد در یک برنامه تلویزیونی است. بااین حال نه او در این برنامه و جای دیگر و نه هیچ مسئول مرتبط دیگری تاکنون درباره این شاخص های تعیین کننده که نشان می دهد فرد یا خانواده ای زیر یا بالای خط فقر هستند، آماری اعلام نکرده یا نمی کنند.
آنچه پیش از این در مورد آن کم و با محدودیت صحبت شده، خط فقر در ایران و شاخص هایی است که می تواند عدد جمعیت بالا و پایین این خط را تعیین کند. شاخصی که اعلام آن همانند نام خودش خط قرمزهایی دارد که هر مسئولی در این سال ها نتوانسته، نخواسته یا نگذاشته اند در موردش حرف بزند و این گونه است که در این سال ها همواره جزئیات پیرامون خط فقر و همه آنچه مربوط به آن می شود، جزء رازهای مگو بوده اند. فتاح پیش تر در نشست های خبری خود و حالا در یک برنامه تلویزیونی این آمار را اعلام کرد: اما فرق آنچه او از وضع فعلی به صورت حدودی اعلام می کند با آنچه که معلوم نیست چه شاخص هایی دارد و کسی هم تصمیم ندارد در موردش حرف بزند، حدود 10 میلیون نفر است و این عددی نیست که بشود نسبت به آن بی تفاوت بود.
با این همه اما تلاش های “شرق” برای کسب اطلاعات مرتبط درباره حد و حدود و بالا و پایین خط فقر بی نتيجه بود و تماس و ارتباط با دستگاه های مرتبط از کمیته امداد تا نهادهای دولتی به پاسخ خاصی نرسید. مسئولان این نهادها با اشاره و کلی گویی تأکید می کنند که امکان اعلام این شاخص ها را ندارند. شاخصی که تعیین می کند هر فرد یا خانواده با هر میزان درآمد کجای خط فقر ایستاده است.
به گزارش “شرق”، در جریان انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم نامزدهای ریاست جمهوری در کنار ورود به بسیاری از آسیب های اجتماعی به عادت همیشگی انتخابات ها، سراغ خط فقر و آمارهای ضدونقیض و تأيیدنشده آن رفتند و قول هایی هم دادند. حسن روحانی هم به عنوان یکی از نامزدها قول هایی را برای ریشه کنی فقر مطلق داد و برنامه هایی را برای برنامه ریزی بیشتر روی هدفمندی یارانه ها اعلام کرد. او پس از پیروزی در انتخابات هم قول هایی داد که حتی باعث تعجب فتاح رئیس کمیته امداد شد. در چند نشست خبری در مورد برنامه دولت برای افزایش سه برابری “یارانه” مستمری بگیران کمیته امداد و بهزیستی و حتی قول های رئیس دولت دوازدهم برای پنج برابرشدن هم صحبت کرد و گفت: ما از این توجه و همراهی دولت خوشحال هستیم اما باید دید زمینه های این اتفاق فراهم است؟ از ابتدای دولت یازدهم که با تغییرات کم سابقه در کمیته امداد همراه بوده است، دولت، وزارت رفاه و کمیته امداد همراهی خوبی در تخصیص اعتبارات و اجرای طرح های مهم امداد و مطالبات مددجویان داشته اند و رئیس امداد بارها از این توجه دولت و البته مجلس تشکر کرده است. اما به نظر می رسد پرویز فتاح به این نتیجه رسیده که حالا زمان خوبی است تا باب موضوعات بسیار مهم تری را هم باز کند.
پرویز فتاح شمشیر دولبه حرف زدن و ورود به مسئله خط فقر و شاخص های آن را به دست گرفته و می داند این حرف ها حتی اگر به اقدام عملی نرسد، برایش حرف و حدیث های سیاسی و جناحی زیادی دارد و کار امداد را بیشتر هم می کند. شمشیر دولبه ای که از یک سو سر امداد را شلوغ تر از قبل می کند و مشتریانش حداقل دوبرابر می شوند و همین می تواند امورات امداد را بیشتر و پیچیده تر کند و بازوهای امداد را در میان عامه مردم گسترده تر و قوی تر می کند. او اما حداقل تا به حال این گونه نشان داده که به دنبال برداشتن باری از روی زمین است، باری که یک سرش به امداد هم مربوط می شود و به این فکر می کند که اگر در آن سوي شناسایی گروه های جدیدی از اقشار محروم و زیر خط فقر قرار است اتفاقی به نفع مردم رخ دهد، با هر هزینه ای انجام شود. شاید او پیش خود این بنا را گذاشته؛ حالا که رئیس جمهور باب این موضوع را باز گذاشته و روند اعتبارات و کمک ها به سمت امداد در سراشیبی اعتماد و حمایت است، آن حرف مگو و روی زمین مانده را هم بگوییم.
او در برنامه تلویزیونی “نگاه یک” گفت: “در طول انقلاب اسلامی هرچند این مؤسسه آرمان انقلاب بوده است اما چنین شعاری درباره ریشه کنی فقر مطلق نداشتیم و حالا آقای رئیس جمهور جرئت کرده اند و این شعار را داده اند. هرچند این شعار برای دولت بار سیاسی، مالی و اجتماعی در پی دارد اما رئیس جمهور چندین مرتبه آن را تکرار کرده و ما نیز از آن بسیار استقبال کرده ایم. او می گوید حدود چهارو نیم میلیون نفر جمعیت تحت پوشش کمیته امداد همگی می توانند در دایره فقر مطلق قرار گیرند.
فتاح تصریح کرد: درحال حاضر تعریف فقر مطلق در کشور ما بسیار سخت شده است و اگر بخواهیم خیلی با جزئیات آن را مطرح کنیم، بار سیاسی به همراه دارد و باید دید آیا مسئولان آماده هستند زیر بار سیاسی این موضوع در مقابل مجامع جهانی قرار بگیرند؟ این در حالی است که ما در کمیته امداد مسئول آماردهی در این زمینه نیستیم اما درحال حاضر هم شاخص های مشخصی برای فقر مطلق مورد نظر دولت مطرح نشده و دامنه آن ذکر نشده است. فتاح درعین حال با همان نگاه منطقی و ساختارگرایانه خود به همان دلیلی که شاید همه دولت ها به سراغ پیگیری خط فقر و تغییر شاخص های آن نرفته اند، اشاره ای ضمنی دارد و می گوید: “دولت باید دامنه این فقر مطلق را مشخص و برای ریشه کنی آن به جیب خود هم نگاه کند”.
مسئول تهیه و اعلام خط فقر، خط فقر نسبی، خط فقر مطلق، خط کفاف، یا هر تعریف و نامی که برای اوج محرومیت عیان در جامعه بگذاریم، مرکز آمار ایران و بانک مرکزی و شاید در ادامه وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی باشد اما چه میزان این آمارها به شکلی دقیق و علمی و البته در دسترس تهیه و اعلام شده اند؟ کمیته امداد به عنوان یک نهاد مرتبط که تحت تأثیر فقر در جامعه کار می کند، حالا بعد از چند دهه می خواهد دست روی نقطه مهمي بگذارد که تبعات زیادی دارد. باید دید دولت روحانی که از دوره قبل تاکنون دست روی این نقطه مهم گذاشته، تصمیم می گیرد شاخص های جدیدی را برای خط فقر و خط فقر مطلق تهیه کند و با آنچه در جامعه وجود دارد صادق باشد؟ بايد پرسید آیا دولت یازدهم “ریشه کنی فقر مطلق” را با شاخص های حدقل چهار دهه قبل سنجیده و قصد ریشه کنی آن را دارد یا شاخص های جدیدي را در نظر گرفته است و به زودی خبرهای جدیدي را می شنویم؟
روزنامه شرق ۱۳۹۶ دوشنبه ۲۷ شهريور