صبح امروز در اقدامی عجیب سران چهار کشور عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین و مصر اعلام کردند تمام روابط سیاسی و اقتصادی خود را با قطر متوقف می‌کنند. این مسئله ای است که در صورت گسترده و حتمی شدن آندر آینده‌ای نه چندان دور تاثیراتی جدی در تبادلات اقتصادی منطقه از خود نشان خواهد داد.
قطع رابطه عربستان سعودی، امارات متحده عربی و بحرین با قطر از سویی شکافی درون شورای همکاری خلیج فارس می‌آفریند و از سوی دیگر به صف بندی های تازه‌ای در منطقه منجر می‌شود……قطر اکنون عملا از این شورا اخراج شده اما از پنج عضو باقیمانده، دو عضو یعنی کویت و عمان هنوز حاضر نشده‌اند درخواست عربستان را برای همراهی در قطع رابطه با قطر بپذیرند.
«صباح زنگنه» سفیر و نماینده سابق ایران نزد سازمان همکاری اسلامی در تشریح ریشه‌های اختلاف عربستان و قطر از گذشته تاکنون در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا بیان کرد: عربستان در چند سال اخیر و به صورت دقیق‌تر در دو سال گذشته، تلاش داشته است که حداقل در سه پرونده عراق، سوریه و مصر سناریوهای مختلفی را طراحی کرده و به اجرا بگذارد تا بتواند چالش‌های مختلف را در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا بر اساس اهداف خود عملیاتی کند. یکی از اهداف اصلی که باید آن را به عنوان استراتژی آل‌سعود در دهه اخیر دانست، بحث برجسته کردن و افزایش هژمونی ریاض در سه جغرافیای آسیای میانه، شمال آفریقا و خاورمیانه است. به صورت مشخص باید بگوییم که عربستان خواستار افزایش نقش خود در جهان عرب بوده و در صدد است تا با اجرای تمامی برنامه‌های مخرب خود این پیام را در سطح منطقه و فرامنطقه به گوش جهانیان برساند که ریاض هدایت کننده و پدر معنوی دنیای عرب است.
وی ادامه داد: مدل‌های متفاوتی از عملکردهای عربستان در منطقه و فرامنطقه را به چشم دیده‌ایم که به عنوان مثال فروش سلاح، افزایش اختلاف و درگیری، بسیج کردن کردها علیه اهل تسنن و همچنین تحریک سنی‌ها علیه شیعیان از جمله این سناریوها هستند. در زمان حکومت حسنی مبارک در قاهره نظاره‌گر حمایت تمام‌عیار ریاض از مصر بودیم و پس از آن حمایت نصف و نیمه عربستان از مرسی را شاهد بودیم اما نهایتاً ارتش مصر علیه مرسی تحریک شد که تمامی این سناریو توسط سعودی‌ها رقم خورد.
در کویت شاهد بودیم که سعودی‌ها با سلفی‌های این کشور وارد مذاکره شده بودند و حتی طیف عظیمی از اتباع خارجی این کشور را به سوریه اعزام کرده بودند که تا حدودی اعتراض‌های دولت کویت را به دنبال داشت. حتی نظاره‌گر این مساله بودیم که سلفی‌های کویت توسط عربستان تحریک شدند تا علیه دولت این کشور قیام کردند. این وضعیت در مورد قطر هم صادق است؛ تا جایی که درگیری میان دوحه و ریاض منجر به آن شد که عربستان مرزهای زمینی با قطر را مسدود کند تا به این کشور بفهماند که کشورهای عضو سازمان همکاری خلیج فارس تحت فرمان عربستان اقدام خواهند کرد.
این کارشناس مسائل جهان عرب با اشاره به سفر اخیر ترامپ به عربستان گفت: سعودی‌ها سعی داشتند در اجلاس اخیری که با حضور رئیس‌جمهوری آمریکا در ریاض برگزار شده بود، تا حدودی قطر را وادار به حاشیه‌نشینی کنند اما شاهد بودیم که تنها چند روز پس از خروج ترامپ از خاک عربستان سخنانی از سوی امیر قطر علیه عربستان نمایان شد و این موجب شد تا جو رسانه‌ای که توسط سعودی‌ها مبنی بر همراهی کشورهای عضو شورای همکاری با آنها در سطح دنیا مطرح شده بود، به یکباره با بن‌بست مواجه شده و مسیر دیگری خلق شود.
عربستان با استفاده از تمام ابزارهای رسانه‌ای خود به دنبال خیزش جدی در سطح رسانه‌های جهان است و هدف اصلی در این موضوع به فراموشی سپردن موضوع تروریسم در سطح افکار عمومی جهانی است. به عبارت دیگر، سعودی‌ها با این وضعیت در پی آن هستند که افکار عمومی جهان را از موضوع‌ها و وقایع تروریستی که در افغانستان، پاکستان، عراق، سوریه، یمن، لیبی، فلیپین و غیره رخ می‌دهد منحرف کنند؛ از این رو شاهد هستیم روزنامه عکاظ عربستان به دروغ اقدام به نوشتن گزارش‌های خبری و تحلیلی متفاوتی علیه قطر و سایر کشورهای اسلامی و عربی می‌کند؛ به صورتی که در گزارش اخیر خود نوشته بود که قطر قصد دارد رقمی بالغ بر یک میلیارد دلار در صورت بروز مواجهه سخت میان عراق و عربستان با یکدیگر به نیروهای بسیج مردمی این کشور اختصاص دهد.
زنگنه در پایان عنوان کرد: از این منظر باید بگوییم که تمامی سخنان عربستان و برخی از نیت‌های قطر و کشورهای منطقه در هفته‌های گذشته واقعیت ندارد و هدف ریاض تنها جلوگیری از نزدیک شدن کشورهای اسلامی به صورت مطلق به سوی یکدیگر است. در پروژه‌های بعدی، عربستان قصد دارد تا پای عمان را به عنوان یک کشور بی‌طرف در پرونده‌های منطقه‌ای باز کند و حتی احتمال دارد بحث عادی‌سازی روابط عربستان و قطر توسط سعودی‌ها به عمان تحمیل شود. یعنی عمان به عنوان یک واسطه از سوی عربستان مجبور به کنشگری میان ریاض و دوحه بشود تا هژمونی مورد نظر سعودی‌ها در بین کشورهای جهان عرب از بین نرود.