تحلیلگران سفر دکترحسن روحانی، رئیس جمهور، به روسیه را از جنبه های گوناگون اقتصادی و سیاسی مهم ارزیابی می کنند و آن را برای کشورهای منطقه و جهان دارای پیام می دانند.
ه گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا ، سفر دو روزه دکتر «حسن روحانی» رئیس جمهوری کشورمان به روسیه از جنبه های گوناگونی در منطقه و جهان دارای اهمیت است.
شرایط منطقه و تحولات در سوریه، انتخاب «دونالد ترامپ» به عنوان رئیس جمهوری آمریکا و رویکردهای ضد ایرانی برخی کشورهای منطقه در کنار بازار انرژی از جمله مولفه های هستند که اهمیت این سفر را بیش از پیش برجسته می سازند.
رسانه های گوناگون منطقه و جهان ارزیابی های گوناگونی از این سفر ارایه کرده اند.
**تهران-مسکو؛ از سوریه تا انتخابات ایران
حوزه های گوناگون سیاسی و اقتصادی در مورد اهمیت دیدار دو رئیس جمهوری ایران و روسیه بیان می شود. تارنمای خبری تحلیلی «المانیتور» سفر روحانی به مسکو را به پنج دلیل مهم ارزیابی کرد و نوشت: این دیدار در یکی از مهم ترین دوره ها در تاریخ روابط دو کشور صورت می گیرد زیرا همکاری در سوریه باعث نزدیکی بیشتر دو کشور شده است.
این گزارش دلیل اهمیت نخستین سفر رسمی روحانی برای دیدار از مسکو را چنین عنوان کرد که این اولین بار است که سران دو کشور در فضایی به طور خاص برای پرداختن به روابط دوجانبه دیدار و گفت وگو می کنند. دیدارهای پیشین دو طرف بیشتر در حاشیه نشست ها و کنفرانس های بین المللی همچون مجمع عمومی سازمان ملل و غیره برگزار شد. این دیدار درحالی صورت گرفت که تمرکز هر دو کشور بر سوریه است و شرایط در سوریه نیز وارد مرحله جدیدی شده است زیرا ایران خود را یکی از سه ضامن آتش بس در سوریه اعلام کرد.
براساس این تحلیل با وجود برخی تردیدها در مورد آینده حضور روسیه در سوریه، این دیدار می تواند در تحکیم مشارکت و حضور ایران و روسیه در این کشور تاثیرگذار باشد و همانگونه که روحانی ابراز کرد نقشه راهی را برای آینده سوریه ترسیم نماید. البته این دیدار به همکاری سه جانبه ایران، روسیه و ترکیه در سوریه نیز توجه داشت.
المانیتور اهمیت دیگر این سفر را افزایش وزن ایران در شکل دهی به روابط روسیه و آمریکا در دوره ریاست جمهوری ترامپ می داند. برخی ارزیابی ها این گونه بیان می کردند که ممکن است نزدیکی آمریکا و روسیه باعث به حاشیه رانده شدن ایران به وسیله مسکو شود. اما شواهد نشان می دهند که روسیه درحال پی ریزی روابط و جایگاه خود در سرتاسر جهان است و در خاورمیانه نیز ایران، ستون اصلی سیاست روسیه را تشکیل می دهد.
از دیگر محورهای مورد توجه این تحلیل، موضوع انتخابات ریاست جمهوری ایران عنوان شد اما در پایان گزارش آمده است باوجود روابط نزدیک ایران و روسیه اما این روابط متکی به حضور یک فرد خاص در راس قدرت نیست و روابط دوجانبه از جریان با ثباتی برخوردار بوده است. روابط مسکو – تهران اهمیتی بسیار بیشتر از مسائل داخلی دارد.
** روسیه و خاورمیانه ای جدید
افزایش توجه روسیه به خاورمیانه و حضور گسترده تر این کشور برای شکل دهی به فرآیندهای منطقه از دیگر دلایلی است که روابط نزدیک ایران و روسیه را موجب می شود.
نشریه «یو.اس نیوز» نوشت همکاری ایران و روسیه موجب خاورمیانه ای جدید می شود که اثر آن در سراسر منطقه دیده خواهد شد. اهمیت این روابط هنگامی بیشتر به چشم می آید که در برابر حضور غرب در مسائل منطقه قرار می گیرد.
به نوشته این تحلیل ، دیدار حسن روحانی و ولادیمیر پوتین نشان دهنده ماهیت واقعی روابط دوکشور در دوران پس از جنگ سرد است. این ویزگی با توجه به شرایطی که در سوریه در جریان است بیشتر از گذشته مهم جلوه می کند.
این نشریه سپس حضور روسیه در سوریه و همکاری نزدیک این کشور با ایران را دلیلی بر نقش بیشتر مسکو در تحولات خاورمیانه دانسته است و افزود: همکاری نظامی و غیرنظامی ایران و روسیه و همچنین حضور روسیه در سوریه حکایت از ظهور خاورمیانه ای جدید دارد.
خبرگزاری روسی «اسپوتنیک» نیز چند گزارش از دیدار میان سران ایران و روسیه منتشر کرد و آن را گامی برای افزایش همکاری و بهبود اوضاع مباحث جهانی عنوان کرد.
در یکی از این گزارش ها به نقل از تحلیلگران آمده است: شما اکنون ایران و روسیه ای را می بینید که آشکارا در موضعی در کنار یکدیگر ایستاده اند. این نشانه خوبی است که آن ها بلوکی را در برابر اقدام های امپریالیسم تشکیل می دهند.
برخی کارشناسان رابطه نزدیک ایران و روسیه را به این دلیل برجسته می دانند که برپایه مغلوب کردن دیگری نیست و هیچ یک از طرف ها نمی خواهد خواسته خود را به دیگری تحمیل کند. روابط مسکو- تهران برای پایه ریزی همکاری واقعی استوار شده است. دوطرف به دنبال پیداکردن زمینه های مشترک و ارتقای منافع دوجانبه هستند.
به نوشته اسپوتنیک اکنون تغییر روندها از غرب بیشتر از گذشته آشکار شده است. کشورها تلاش می کنند هرچه بیشتر خود را از مداری که در کنترل آمریکا قرار دارد خارج کنند. برای مدت های طولانی رسانه های غربی روسیه را کشوری ورشکسته نشان می دادند اما اکنون نمایان شده است که روسیه اینگونه نیست و درحال تبدیل شدن به یک ابرقدرت اقتصادی، سیاسی و نظامی است.
**مسکو-تهران در برابر ریاض-واشنگتن
برخی تحلیل ها این دیدار را در چارچوب منطقه ای و برپایه تقابل ایران و روسیه با آمریکا و عربستان بررسی می کنند. این ارزیابی ها با وجود برخی نقاط تلاقی در منافع، ماهیت روابط دو بلوک قدرت را متفاوت می دانند.
براساس خبرها دیدار روحانی و پوتین با تمرکز بر افزایش سطح روابط اقتصادی دوطرف در حوزه های انرژی، صنعتی و غیره و به ویژه ایجاد ثبات در بازار انرژی ارزیابی شده است زیرا هر دو کشور از تولیدکنندگان اصلی نفت و انرژی در جهان هستند.
تحلیلگر اسپوتنیک افزود: بازار نفت روسیه تلاش دارد تا انحصار عربستان در این بازار را از بین ببرد. از طرف دیگر با توجه به این موضوع که هر دو کشور ایران و روسیه از سوی ایالات متحده تحریم هستند به باور بسیاری از تحلیلگران تعامل روسیه با ایران این پیام را به واشینگتن ارسال می کند که تحریم ها در جهان کنونی کارکرد ندارند. دیگر شرایط این گونه نیست بتوان تنها به این دلیل که از نظر سیاسی کشوری هم نظر با آن ها (آمریکا) نیست یا حکومت مورد دلخواه آن ها را انتخاب نکرده است، به حاشیه راند.
خبرگزاری اسپوتنیک در گزارش دیگری روابط تهران و روسیه را با اهمیت تر از روابط میان آمریکا و عربستان توصیف کرد و نوشت: روسیه گفتمانی را با ایران پایه ریزی کرده است تا روابط دوجانبه را عمیق تر کند؛ آمریکا نیز با رقیب ایران یعنی عربستان روابط نزدیکی دارد.
این تارنما جایگاه ایران و عربستان را متفاوت می داند و می افزاید ریاض اکنون با دعاوی گوناگونی در آمریکا روبرو است که مبلغ یکی از آن ها غرامت 6 میلیارد دلاری بابت حوادث تروریستی 11 سپتامبر است. عربستان با چالش های حقوقی سیاسی دیگری در مورد القاعده، اردوگاه های نظامی در افغانستان و اقدام های بین المللی این گروه روبرو است.
این تحلیل با بیان اینکه این پول است که در روابط واشینگتن و ریاض حرف اول را می زند ، آورده است : اما دیدار سران ایران و روسیه با هدف ایجاد تغییر اساسی در روابط مسکو تهران در عرصه های سیاسی، نظامی، امنیتی و اقتصادی صورت گرفت. این در حالی است که نگاه آمریکا به عربستان سعودی متفاوت است.
به نوشته نیویورک تایمز دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در گفت وگویی با این نشریه عنوان داشت: ما از کشورها محافظت می کنیم، این امر هزینه های بسیاری دارد و شامل عربستان سعودی نیز می شود ما همه جا پول هزینه می کنیم. بدون ما عربستان سعودی زمان زیادی پابرجا نخواهد بود؛ بدون مراقبت ما شکستی فاجعه بار برای آن ها اتفاق می افتد.