ناطق نوری به «مجمع ايثار گران اصلاح طلب» گفت شما که در حال تشکيل حزب هستيد، درباره اين مسئله کار کنيد که کشوري که مبناي آن ولايت فقيه است، اگر بخواهد حزب داشته باشد، بايد نسبت خود را با ولايت فقيه روشن کند.
شرق: چپي هاي سابق عصر دوشنبه گذشته به ديدار روحاني راست گرايي رفتند که اين روزها در دفترش در خيابان دانشگاه نشسته و خود را از چالش هاي دروني جناح اصولگرا کنار کشيده و با آنکه بسيار در ضرورت تحزب سخن گفته، مدت هاست که خود را از خط و ربط هاي سياسي به دور نگهه داشته است. علي اکبر ناطق نوري در نخستين ديدار رسمي با يک تشکل اصلاح طلب، يعني مجمع ايثار گران اصلاح طلب، موعظه هاي خود را بر موضوع لزوم حضور احزاب در حکومت داري مدرن قرار داده است. محمد پروازي مي گويد ناطق نوري با آغوش باز پذيراي اعضاي هيئت موسس مجمع شده است. حدودا دو ساعت را براي گوش دادن و البته سخن گفتن با اعضاي هيئت موسس يک تشکل اصلاح طلب گذاشته که در ميان آنها چهره هايي مانند جواد امام، فيض الله عرب سرخي، کياني و مقدم ديده مي شدند. ناطق نوري اين روزها در بازرسي دفتر مقام معظم رهبري در خيابان دانشگاه مشغول است. چندسالي است، دقيق تر از ٩٠ به اين سو، بار ديگر سخنراني مراسم احياي حرم امام خميني(ره) را ايراد مي کند. لحنش همواره منتقدانه است.
هنوز به جامعه روحانيت بازنگشته است. هنوز اصولگرايان نتوانسته اند او را راضي کنند که بار ديگر به جمع آنها بازگردد. از ميانه هاي انتخابات ٨٤، آن روزها که از حل اختلافات اصولگرايان با ريش سفيدي نااميد شد، از جمع آنها بريد و به نور، زادگاهش پناه برد. اختلافاتي که دقيقا بر سر حمايت شوراي هماهنگي نيروهاي انقلاب از احمدي نژاد يا قاليباف آغاز شده بود. ناطق خودش دو بار با احمدي نژاد جلسه داشته و در مصاحبه اي گفته بود تحليل هايي که احمدي نژاد ارائه داده بود، فضايي بوده است. بازگشت به نور، اما آغاز راه جديدي براي ناطق بود. آغاز فصل جدايي از آنچه به آن تعلق داشت، مثل جامعه روحانيت مبارز. تشکلي که بر سر فعاليت حزب گونه آن بارها با مهدوي کني مباحثه داشته است. آيت الله مهدوي کني، دبيرکل فقيد تشکل، معتقد بود روحانيت بايد حالت پدري براي جامعه داشته باشد و ناطق اما معتقد به فعاليت حزبي بود. سال ٨٨ وقتي احمدي نژاد در همان مناظره هاي کذايي، انگشت اتهامش را از شيشه تلويزيون به ناطق و پسرش نشانه رفت، از جامعه هم بريد، همان طور که چهار سال پيش تر از آن از اصولگرايان بريده بود. ديگر در جلسات جامعه روحانيت هم شرکت نکرد. مصباحي مقدم از اعضاي اين تشکل گفته بود که علت شرکت نکردن ناطق در جلسات جامعه، دلخوري او از اصولگراياني است که از او در برابر حملات احمدي نژاد حمايت نکرده اند.
از ٨٨ به اين سو، فاصله بين ناطق و عقبه راستي او روزبه روز بيشتر شد. براي آخرين بار در مراسم احياي حرم امام خميني در آن سال حاضر شد و از سياست هايي که همه چيز را به امام زمان پيوند مي زند، انتقاد کرد. چند سال بعد اما اصولگرايان ديگر اين لحن نقادانه او را تاب نياوردند. تا جايي که در مراسم احياي حرم امام رضا، عليه او شعار داده و به سمتش بطري آب پرتاب کردند. برنامه که از تلويزيون در حال پخش مستقيم بود، براي لحظاتي قطع شد.
ناطق نوري به گفته علي يونسي از جمله چهار چهره اثرگذاري بود که از حضور روحاني و ائتلافي که در سال ٩٢ شکل گرفته بود، حمايت کرده بود. اولين نشانه هاي اين حمايت را هم مي توان در همان سال ٩٢ ديد. وقتي ناطق نوري در رمضان سال ٩٢، حضور در افطاري محمدرضا عارف را بر حضور در افطاري محمدرضا باهنر ترجيح داده بود. آنجا که کنار رقيب خود در انتخابات سال ٧٦ نشست. ناطق بعد از آن بار ديگر به احياهاي حرم امام خميني بازگشت. افطاري هايي را هم در حوزه علميه امام حسن مجتبي (ع) در لواسان برگزار مي کند.
هنوز نسبت به اصولگرايان بي ميل است، اما با اصلاح طلبان ديدار مي کند و در اولين ميزباني رسمي پذيراي مجمع ايثارگران اصلاح طلب شده است. اعضاي اين تشکل چهره هايي هستند که علاوه بر سابقه حضور در جبهه و جنگ، از اعضاي معروف و بنام جريان چپ خط امامي در دهه ٦٠ بوده اند. از جواد امام گرفته تا فيض الله عرب سرخي و پروازي. هرکدام قبل از تاسيس اين تشکل سابقه عضويت در ديگر احزاب با سابقه جريان چپ را در کارنامه خود دارند.
حالاهم به گفته پروازي بناي خود را گذاشته اند تا با بزرگان کشور ديدار کنند و يکي از اين بزرگان هم ناطق نوري بوده است. با محمد پروازي دو روز بعد از انجام ديدار گفت وگويي انجام دادم. مي گويد که «بچه هاي ما اين تشخيص را دادند که ايشان از جمله مسئولان انقلاب هستند که از ابتدا تا امروز در فاز تقنين و اجرا حضور داشتند و امروز منصف بودن ايشان در بعد سياسي، اقتصادي و حکومتي براي ما اثبات شده است. مستند به اين مدعي تصميم گرفتيم با ايشان هم در ادامه ديدارهايي که با ساير بزرگان داشتيم، ملاقاتي داشته باشيم».
٧ بند تحزب که ناطق گفت
ناطق در اين ديدار دوساعته، درباره ضرورت تحزب سخن بسيار گفته است. پروازي اين سخنان را به هفت بند تقسيم کرده: «اول؛ ايشان بر لزوم نگاه مدرن به حکومت تاکيد داشت و گفت حکومت بدون نگاه مدرن امروزي در دنيا، بعيد است موفقيت هاي قابل ارائه اي در دنيا داشته باشد و ايران هم از اين قاعده مستثنا نيست.
دوم؛ ايشان معتقد بود سامان حکومت ها به طور سيستماتيک نيازمند احزاب است. نبود احزاب حکومت را از نظر سيستماتيک با عيب و ايراد و نقص مواجه خواهد کرد. براي اين است که حکومت نيازمند به احزاب است.
سوم؛ ايشان تاکيد کرد احزاب عامل ايجاد شفافيت در عملکرد حکومت هستند. اگر احزاب و نظارت آنها نباشد، پنهان کاري زياد خواهد بود و وجود احزاب منجر به روشن شدن نحوه حرکت و عمل حکومت خواهد شد.
چهارم؛ ايشان گفت احزاب هيچ گاه در ايران نتوانستند نقش خود را به خوبي ايفا کنند. يکي از علل جدي ايفانکردن نقش جدي و درست، ضعف خود احزاب بوده است و ضعف آنها به عوامل متعددي برمي گردد که آنها را برشمرد.
پنجم؛ آقاي ناطق تاکيد داشت که احزاب بايد پشتوانه مالي داشته باشند. گفت اولين پرچمي که احزاب بايد بر در تشکل خود بزنند، اين است که وضعيت مالي خود را شفاف کنند و بگويند که از کجا تغذيه مي شوند، از کجا به آنها کمک مي شود و چگونه موضوعات اقتصادي را درون خود حل مي کنند.
ششم؛ آقاي ناطق گفت موفقيت احزاب در گرو جذب نخبگان است؛ يعني اگر درون احزاب نخبگان وارد نشوند، معارف سياسي توليد نکنند و نتوانند به سيستم حکومتي برنامه بدهند، معمولاموفقيتي ندارند.
هفتم؛ ايشان به ما گفت شما که در حال تشکيل حزب هستيد، درباره اين مسئله کار کنيد که کشوري که مبناي آن ولايت فقيه است، اگر بخواهد حزب داشته باشد، بايد نسبت خود را با ولايت فقيه روشن کند. احزاب بايد اين موضوع را به بحث و نقد گذاشته و نتيجه آن را بيرون از حزب نشر دهند».
درخواست هاي مجمع ايثاگران از ناطق
اعضايي که به ديدار ناطق رفته بودند از او دو درخواست داشته اند؛ پروازي مي گويد: «يک درخواست اين بود که اجازه بدهد ما به طور مستمر با ايشان مرتبط باشيم که آقاي ناطق با روي باز پذيرفتند و نکته دوم اينکه ما از ناطق خواستيم براي ما فرصت ملاقات را با رهبري فراهم کند که در اين باره وارد بحث شديم و جلسه ما به پايان رسيد».
طرح درخواست ملاقات با رهبري
چندي است ميان اصلاح طلبان بحث نحوه ارتباط و تعامل با دفتر رهبري مطرح است. حالاهم اين درخواست را اعضاي مجمع با ناطق طرح کرده اند. پروازي مي گويد: «من احساس مي کنم ايشان اين مطلب را نگه داشتند تا يا ما اعضاي مجمع در جلسه بعدي با ايشان بيشتر درباره آن حرف بزنيم، يا ايشان اقدامي بکند و بعد به ما پاسخ بدهد. در اين زمينه خيلي وارد نشد. چون ايشان مي خواستند به جلسه ديگري بروند. من احساسم اين است که نحوه موضع گيري ايشان درباره درخواست ما به نحوي بود که راه را باز گذاشتند تا در جلسه ديگري بتوانيم دراين باره بحث کنيم».
از او درباره موضوع تعيين رابط مجمع با ناطق نوري سوال مي کنم که در جواب مي گويد: از آقاي ناطق خواستيم يک نفر به نمايندگي از مجمع با ايشان در ارتباط باشد و او هم گفت: «حتما اين کار را بکنيد و هر وقت هم خواستيد چه يک نفر و چه چند نفر، با هم تبادل اطلاعات کنيم».
بزرگ ترين لطمه بعد از فوت امام
در گفت وگو با پروازي اين موضوع به ذهنم رسيد که ناطق هميشه در سخنراني هاي خود به شرايط روز کشور هم اشاره مي کند. پس بايد درباره رحلت هاشمي، انتخابات ٩٦ و شرايطي که کشور الان با آن روبه روست هم حرفي زده باشد که پروازي گفت: بله درباره هاشمي صحبت کرد و گفت: «انقلاب چنين لطمه اي بعد از فوت امام خميني به خود نديده بود. چنين خلايي را احساس نکرده بوديم. هاشمي از بزرگان انقلاب بود که ازدست دادن او براي ما علاوه بر غم و اندوه شخصي اي که برجاي گذاشت، يک نقطه خالي هم در حکومت ايجاد کرده است». پروازي ادامه مي دهد: «اما ناطق بلافاصله بعد از آن بحث، وارد موضوع لزوم اميدواري به آينده شد و با مقايسه فوت امام و هاشمي گفت: چه کسي فکر مي کرد امام خميني از دنيا برود يا اينکه اگر از دنيا رفت وضعيت چگونه خواهد شد. ما به هرحال تحمل کرديم و خدا هم کمک کرد و راه را ادامه داديم». پروازي با تاکيد بر نگراني و اميدواري هم زمان ناطق به نقل از او ادامه مي دهد: «ناطق بعد از آن گفت خدا به هرحال کمک خواهد کرد».
اميدوارم اتفاقي جدي در انتخابات نيفتد
از او پرسيدم با توجه به نزديکي انتخابات، آقاي ناطق در اين باره سخني نگفت؟ پروازي پاسخ داد: «خيلي خلاصه در اين باره صحبت کرد. او معتقد بود اقدام و کارکرد روحاني قابل قبول بوده است و اميدوار هستيم که در انتخابات بعدي اتفاقي جدي نيفتد. بيشتر از اين وارد نشد». از پروازي درباره نگاه ناطق به جريان اصلاح طلب سوال کردم که مي گويد: «ايشان به آن شکلي که منتقد اصولگرايان است، به همان شکل هم منتقد اصلاح طلبان است. از جمله نکاتي که به آن اشاره کرد، اين بود که هرکدام از جناح هاي موجود کشور اعم از چپ و راست، وقتي وارد قدرت مي شوند از صدر تا ذيل حکومت را دست کاري مي کنند».
پروازي ادامه مي دهد: بعد مثال رياست جمهوري را زد و گفت از جمله رئيس جمهور که عوض مي شود، وزرا و معاونان و مديران کل و همه تغيير مي کنند تا برسد به بخشدار. درحالي که در دنيا چنين چيزي نيست؛ يعني هر حزبي که نخست وزيري يا رئيس جمهور را انتخاب کرد، تنها در رده وزير، تغيير انجام مي دهند».
گلايه ناطق از حذف شدن ها
پروازي در ادامه صحبت خود به گلايه ناطق اشاره مي کند و مي گويد: «ايشان گفت من در بعضي جلسات افرادي را مي بينم که در مسئله اداره حکومت بسيار قدرتمند هستند ولي صرف اينکه در جناح مقابل خود نيستند يا منتقد جناح مقابل هستند، از حکومت به دور نگه داشته شده اند و اين خسران است براي کشور ما. ناطق گفت اگر احزاب ما اين قدر پيشرفت کنند و بفهمند که سيستم حکومت را بايد به دور از اخراج افراد ارائه بدهند، به موفقيت رسيده اند».
از پروازي مي پرسم نکته اي باقي مانده است که مي گويد: «ناطق بر مسئله ضرورت تحزب با تاکيد خاصي حرف زدند و اجازه بدهيد نقد حزب جمهوري را براي فرصت بعدي بگذاريم».
پرسيدم که يعني درباره حزب جمهوري اسلامي صحبت کردند که مي گويد: «بله به طور مفصل. ما مي خواهيم در يک نشست دراين باره به طور مجزا صحبت کنيم. ايشان گفت مقامات ارشد نبايد به يک حزب گرايش داشته باشند. بعد هم گفتند که ما رفتيم پيش امام خميني و گفتيم که فلاني و فلاني حزبي هستند، در نهايت امام به جايي رسيد که ١٢ نفر را اسم برد و گفت که اين افراد نبايد عضو حزب باشند؛ بعد که رفتيم جلو، گفتند امام جمعه ها هم نبايد عضو حزب باشند و کم کم که فهميديم نخبگان دارند از احزاب خارج مي شوند و احزاب درحال تضعيف شدن هستند». پروازي به اينجا که رسيد گفت قرار است در جلسات بعد دراين باره بيشتر صحبت کنيم و مکالمه ما درباره اولين ديدار رسمي يک تشکل اصلاح طلب با ناطق خاتمه يافت.
به نقل از روزنامه شرق ، شماره 2811 به تاريخ 5/12/95،
تیتر این مطلب انتخاب اندیشه نو می باشد.