شنبه ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۴
آرام فرج‌الهی
در نظام آموزشی ایران، ساختارهای رسمی مانند شوراهای دانش‌آموزی و انجمن دانش‌آموزی عمدتاً تحت کنترل دولت و نهادهای قدرت قرار دارند و نقش اصلی آنها بازتولید نظم حاکم و کنترل ایدئولوژیک بر دانش‌آموزان است. این ساختارها به‌جای نمایندگی واقعی منافع دانش‌آموزان، اغلب به ابزاری برای سرکوب مطالبات مستقل و انتقادی تبدیل شده‌اند. مدرسه بخشی از ساختاری است که وظیفه دارد سلطهٔ طبقاتی و فرهنگی طبقهٔ حاکم را بازتولید کند. بنابراین، تشکیل کمیته‌های مستقل دانش‌آموزی ضرورتی رادیکال برای مقابله با این بازتولید و ایجاد صدای مستقل و طبقاتی دانش‌آموزان است.
کمیته‌های مستقل دانش‌آموزی، برخلاف نهادهای رسمی، می‌توانند بستری برای سازمان‌دهی مقاومت، طرح مطالبات واقعی، و پیوند با جنبش‌های معلمان و دیگر گروه‌های فرودست باشند. این پیوند زمینه‌ساز اتحاد طبقاتی و ایجاد نیروی اجتماعی مؤثر برای تغییر ساختارهای نابرابر آموزشی و دفاع از حقوق دانش‌آموزان و معلمان می‌شود.
تجربهٔ تاریخی تشکل‌های معلمان و دانش‌آموزان در ایران، به‌ویژه در سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۰، نشان می‌دهد که تشکل‌های مستقل (مانند کانون‌های معلمان و شوراهای دانش‌آموزی مستقل) در بزنگاه‌های تاریخی توانسته‌اند نقشی مؤثر در پیشبرد مطالبات صنفی و طبقاتی ایفا کنند. اما پس از انقلاب، با گسترش کنترل دولتی و امنیتی، این تشکل‌ها یا منحل شدند یا به نهادهای حکومتی تبدیل گردیدند. تجربهٔ تشکیل مجلس دانش‌آموزی و سازمان دانش‌آموزی نیز نشان داد که هرگاه تشکل‌ها از پایین و بر اساس نیازهای واقعی شکل بگیرند، مشارکت و رضایت دانش‌آموزان افزایش می‌یابد. اما وابستگی به ساختار رسمی قدرت انتقادی و رادیکال آنها را محدود می‌کند.
برای تشکیل کمیته‌های مستقل دانش‌آموزی با رویکرد ساختارمند و رادیکال: با ایجاد هسته‌های کوچک و مخفی اولیه، دانش‌آموزان آگاه و فعال با تشکیل گروه‌های کوچک همفکر دربارهٔ مشکلات مدرسه و جامعه بحث و تبادل‌نظر کنند.
تدوین منشور و اهداف: اهداف کمیته باید شفاف، صنفی، و طبقاتی باشد، مانند مبارزه با فشارهای آموزشی، دفاع از حقوق دانش‌آموزان، مقابله با تبعیض، و کنترل ایدئولوژیک.
گسترش شبکه‌ها و جذب اعضا: با استفاده از ارتباطات فردی و شبکه‌های اجتماعی، اعضای جدید جذب و آموزش داده شوند تا کمیته گسترش یابد.
ارتباط با شورای صنفی فرهنگیان: کمیته‌ها باید با شوراها و تشکل‌های مستقل معلمان ارتباط برقرار کنند تا اتحاد دانش‌آموزان و معلمان در برابر سیاست‌های سرکوبگر و نابرابر شکل بگیرد.
برگزاری جلسات منظم و مخفی: جلسات باید منظم، هدفمند، و در صورت لزوم مخفی برگزار شود تا از سرکوب جلوگیری گردد.
تدوین مطالبات و بیانیه‌ها: کمیته‌ها باید مطالبات خود را به‌صورت بیانیه، نامه، یا طومار جمع‌آوری و به مسئولان مدرسه و جامعه منتقل کنند.
سازمان‌دهی اقدامات جمعی: در صورت لزوم، اقدامات جمعی مانند اعتراض، اعتصاب، یا تحریم کلاس‌ها با هماهنگی و اتحاد با معلمان و خانواده‌ها انجام شود.
تشکیل کمیته‌های مستقل دانش‌آموزی و همکاری ساختارمند با شورای صنفی فرهنگیان پاسخی رادیکال و طبقاتی به ساختار سرکوبگر و نابرابر آموزش در ایران است. این کمیته‌ها با تکیه بر تجربیات تاریخی و رویکردی ساختاریافته می‌توانند به‌عنوان نیرویی مؤثر برای دفاع از حقوق دانش‌آموزان و معلمان و تغییر واقعی در نظام آموزشی عمل کنند.
نقل از کانال تلگرامی شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران