ب. دیدار
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه رژیم اسلامی روز جمعه در یک مصاحبه با تلویزیون ایران اعلام کرد که دور چهارم مذاکرات اتمی با آمریکا در روز یکشنبه، 22 اردیبهشت، برگزار می شود. قبلا سه دور از این مذاکرات در عمان و رم برگزار شده بود و در حالی که قرار بود دور چهارم این مذاکرات زودتر شروع شود با وقفه ای کوتاه مدت، آن طور که اعلام شده است، دوباره برگزار می شود. علت وقفه در مذاکرات با اینکه به طور روشن و واضح از سوی طرفین اعلام نشد اما وزیر امور خارجه عمان آن را مشکلات لجیستگی اعلام کرد. با این حال به نظر می رسد این اعلام با توجه به داده های موجود همخوانی ندارد. با بررسی مطالب انتشار یافته در رسانه های داخل ایران می توان تا حدودی به این نتیجه رسید که دولت ترامپ خواستار توافق با شرایطی است که رژیم ولایت فقیه آن را خط قرمز خود اعلام کرده است.
روزنامه جوان، 13 اردیبهشت، در رابطه با تعویق مذاکرات، نوشت:” هنوز روشن نیست دور چهارم مذاکرات ایران و امریکا چرا به تعویق افتاده، ولی نشانه‌هایی جدی وجود دارد که دلیل تعلیق مذاکرات، چیزی فراتر از دلایل «فنی و لجستیکی» است. مارکو روبیو، وزیر خارجه امریکا گفته ایران باید بین موشک‌های بالستیک و جنگ یکی را انتخاب کند و غنی‌سازی اورانیوم، حمایت از تروریسم و برنامه موشک‌های دوربرد خود را متوقف کند؛ موضعی که وزیر خارجه ایران، آن را «لفاظی حداکثری» خوانده و تأکید کرده که ایران به عنوان یکی از مؤسسان ان‌پی‌تی، کاملاً حق داشتن چرخه کامل سوخت هسته‌ای را دارد.”
سایت روزنامه هم میهن، 14 اردیبهشت، به نقل از علی اکبر فرازی، سفیر پیشین ایران در قبرس، نوشت:” به نظر می‌رسد صداهای مختلفی از واشنگتن به گوش می‌رسد و هر جناحی در واشنگتن می‌خواهد حرف خود را به کرسی بنشاند. ایران نمی‌تواند اصل غنی‌سازی را کنار بگذارد، اما با درصد غنی‌سازی ۳.۶۷ موافقت کرده است. “
خبرگزاری تسنیم، 15 اردیبهشت، در مطلبی با عنوان، ” گره های آمریکایی در روند مذاکرات هسته ای”، نوشت:” یکی از کلیدی ترین عواملی که ممکن است مذاکرات آینده را تحت تاثیر قرار دهد، ناهماهنگی و اختلافات داخلی در تیم دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، است.”
تسنیم در اشاره به این اختلاف، در جایی دیگر آورد و نوشت:” به عنوان مثال، جمعه هفته گذشته روزنامه واشنگتن‌پست گزارش داده بود آمریکا هنوز ملاک‌های مطالبات خود از ایران را مشخص نکرده و تعیین این ملاک‌ها به تصمیم‌گیری از سوی شخص دونالد ترامپ وابسته است او هم نظری در این خصوص اظهار نکرده است. این روزنامه گفته بود که گروهی از مقام‌های دستگاه‌های مختلف ترامپ هفته گذشته جلسه‌ای را برگزار کرده‌اند تا درباره این که آیا ایران بایستی اجازه غنی‌سازی داشته باشد یا نه گفت‌وگو کنند. “
تسنیم در ادامه به “مطالبات جدید” از سوی آمریکا اشاره دارد و می نویسد:” علاوه بر این، تلاش آمریکا برای تغییر چارچوب مذاکرات و طرح مطالبات جدید نیز می‌تواند گفت‌وگوها را به بن‌بست بکشاند. در حالی که در مذاکرات اولیه بر تمرکز بر مسائل هسته‌ای توافق شده بود ادعاهای آمریکا در خصوص توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم و حتی طرح موضوعاتی مانند برنامه موشکی ایران ممکن است در آینده به بن‌بست دیپلماتیک منجر شود. نیویورک تایمز گزارش داده که اختلافات فنی بر سر سطح غنی‌سازی و ذخایر اورانیوم ایران از موضوعات حساس مذاکرات بوده است. اگر این زیاده‌خواهی‌ها ادامه یابد، ممکن است ایران از مذاکرات فاصله بگیرد و روند گفت‌وگوها متوقف شود.”
حسن بهشتی پور، پژوهشگر مسایل بین الملل، با اشاره به اینکه آمریکا همزمان با آغاز دورچهارم رايزنی‌ها، تحريم‌های سختی را عليه فروش نفت و گاز ايران تعريف كرده و خريداران را تحت فشار قرار مي‌دهد، گفت: توجه داشته باشيد كه وقتي دو كشور وارد فرآيند مذاكره مي‌شوند، منطق، قواعد بين‌المللی و اصول شناخته‌شده روابط ميان دولت‌ها ايجاب مي‌كند كه دو بازيگر، در طول گفت‌وگوها، از هرگونه تهديد يا اِعمال فشار از جمله تحريم خودداری كنند. استفاده از اهرم تحريم و تهديد، به‌ويژه زمانی كه به‌صورت علنی و از طريق رسانه‌ها صورت مي‌گيرد، با سياست مذاكره گری در تعارض كامل است و مشروعيت روند گفت وگو را تضعيف می‌كند. “(اعتماد، 15 اردیبهشت)
روزنامه تجارت، 14 اردیبهشت، با عنوان، :هذیان گویی واشنگتن در قبال ایران”، به نقل از عراقچی، می نویسد:” من به طور اصولی از ارائه استدلال در مورد عناصر کلیدی مذاکره از طریق رسانه ها اجتناب می کنم. ولی آنچه می خواهم بگویم این است که تکرار دروغ، واقعیت های بنیادین را تغییر نمی دهد. ایران به عنوان یکی از امضاء کنندگان موسس معاهده ان پی تی، کاملا حق داشتن چرخه کامل سوخت هسته ای را دارد.”
روزنامه ایران، 13 اردیبهشت، به نقل ازسید جلال دهقانی فیروزآبادی، کارشناس روابط بین الملل، نوشت:” موضوع غنی‌سازی داخلی و نحوه نظارت‌ها همچنان از اصلی‌ترین نقاط اختلاف است. ایران معتقد است که نظارت‌ها باید در چهارچوب آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باقی بماند، در حالی که آمریکایی‌ها خواهان دخالت مستقیم بازرسان خود هستند. این تفاوت دیدگاه، بخشی از همان بازی چانه‌زنی برای امتیازگیری بیشتر است. اما در هر صورت، تأمین حداقل‌های ایران نباید قربانی این بازی شود. به گفته او، مذاکرات همچنان زنده است، اما با سطحی تازه از پیچیدگی.”
در این میان موضع گیری اتحادیه اروپا نیز باید مورد توجه قرار بگیرد. روزنامه جهان صنعت در این باره نوشت:” … اما شاهدیم که اروپایی ها نیز تلاش خود را برای رایزنی با تهران افزایش داده اند. چنانکه کایا کلاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پیامی که از طریق حساب کابری شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس منتشر کرد، از گفت و گوی تلفنی خود با وزیر امور خارجه ایران خبر داد و تاکید کرد که هدفش از برقراری این تماس ” تاکید بر حمایت اتحادیه اروپا ار دیپلماسی در باره مساله هسته ای ایران و تنش زدایی در منطقه” بوده است. او در عین حال با تکرار ادعاهای همیشگی اتحادیه اروپا در خصوص حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ اوکراین و ابراز نگرانی “نسبت به “شهروندان اروپایی بازداشت شده” و وضعیت “حقوق بشر” در ایران تاکید کرد که ” روابط اتحادیه اروپا- ایران، منوط به پیشرفت در تمام جوزه هاست.”
روزنامه آرمان ملی، 15 اردیبهشت، چشم انداز مذاکرات پیش رو را بررسی کرده و در نتیجه گیری می نویسد:” مجموع تحولات اخیر نشان می دهد که اگر چه ترامپ و تیم او در ظاهر از گفت و گو و دیپلماسی صحبت می کنند، اما در عمل مسیر کاملا متفاوتی را در پیش گرفته اند. همزمان با تهدید به تحریم های نفتی، فشار برای خلع سلاح کامل هسته ای و چینش چهره هایی افراطی در ساختار امنیتی آمریکا، احتمال رسیدن به توافقی متوازن روز به روز کاهش می یابد.”
سایت انتخاب آخرین اظهارات ویتکاف، را قبل از آغاز دور چهارم مذاکرات را آورده که می گوید:” برنامه غنی‌سازی هرگز نباید در ایران وجود داشته باشد. این خط قرمز ماست: هیچ‌گونه غنی‌سازی. این یعنی برچیدن کامل، یعنی هیچ‌گونه تسلیحاتی‌سازی، و یعنی اینکه نطنز، فردو و اصفهان—که سه مرکز اصلی غنی‌سازی آن‌ها هستند—باید برچیده شوند.”
با توجه به داده های بالا باید به این نتیجه رسید دور چهارم مذاکرات که تقریبا انجام آن قطعی شده است، با چالش جدی برای رژیم ولایت فقیه مواجه شده است. مذاکرات ایران و آمریکا در حالی شروع و ادامه یافته است که موقعیت رژیم جمهوری اسلامی بسیار ضعیف و شکننده است و قدرت امتیاز گیری از آن سلب شده است و در عوض شرایط مناسب برای امتیاز گیری حداکثری توسط آمریکا بیشتر از گذشته محتمل است. با اینکه از چند و چون آتش بس بین حوثی ها و آمریکا مطالب متناقضی انتشار یافته است اما رسانه های داخلی در ایران در صدد القا این مهم هستند که این امر به واسطه نفوذ ایران صورت تحقق پیدا کرده است و این در حالی است که نظر دیگر بر این نکته پافشاری دارد که این آتش بس بدون اطلاع ایران و با واسطه عمان عملی شده است. در صورتی که تحلیل دوم صحیح باشد باید به این نتیجه رسید که موضع ایران در مذاکرات پیش رو باز هم ضعیف تر شده است. در این میان اروپا هم با اینکه اعلام کرده است از دیپلماسی حمایت می کند اما با شروطی که به آن اشاره شد اهرم فشار به حکومت اسلامی را نیر افزایش داده است. فشارهای فزاینده آمریکا بر اقتصاد ایران و تهدیدهای نظامی، موقعیت متزلزل حکومت اسلامی را بیشتر نمایان می سازد. با اینکه پیش بینی قطعی مذاکرات معلوم نیست اما به نظر می رسد که جمهوری اسلامی در میان انتخاب امتیاز دادن بیشتر و ترک مذاکرات توسط آمریکا سرگردان است. با اینکه مقامات اسلامی حق غنی سازی را خط قرمز خود قلمداد کرده اند اما سابقه رژیم اسلامی در خوردن جام زهر و نرمش قهرمانانه نشان داده است که رجز خوانی های تکراری همگی پوچ و شعاری بوده است و رژیم برای حفظ موجودیت خود حاضر است به “شیطان” امتیاز بدهد. به نظر می رسد ادامه مذاکرات بستگی زیادی به میزان عقب نشینی حکومت اسلامی دارد.
شنبه 20 اردیبهشت ۱۴۰۴