وزیران امور خارجی بریکس در نشست ریودوژانیرو
وزیران امور خارجی کشورهای عضو بریکس در نشست ریودوژانیرو دربارهٔ اصلاح حکمرانی جهانی، تقویت چندجانبه‌گرایی، و ترویج صلح گفت‌وگو می‌کنند. این نشست نخستین دیدار و گفت‌وگوی وزیران امور خارجی این کشورها پس از افزایش تعداد اعضای این گروه به یازده کشور است.
نیما حیدری
به گزارش خبرگزاری‌های جهان، وزیران امور خارجی برزیل، چین، روسیه، آفریقای جنوبی، هند، و دیگر اعضای «بریکس» دیروز، دوشنبه ۲۸ آوریل (۸ اردیبهشت)، گفت‌وگوهای دو‌روزه‌یی را در ریودوژانیرو، برزیل، با هدف ایجاد جبهه‌ای متحد، از جمله در برابر سیاست‌های تجاری تهاجمی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، آغاز کردند. برزیل امسال (۲۰۲۵) ریاست دوره‌یی این گروه را به عهده دارد. هدف‌ها و اولویت‌های اعلام‌شدهٔ برزیل در این دوره شامل تقویت نقش بریکس در اصلاح سازمان ملل متحد و شورای امنیت، اصلاح سازمان تجارت جهانی، و اصلاح نظام مالی بین‌المللی است.
این نشست در لحظه‌ای حساس برای اقتصاد جهانی برگزار می‌شود، به‌ویژه پس از آنکه صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی‌اش دربارهٔ میزان رشد اقتصادی کشورها را به‌علت تأثیر مالیات‌های جدید رهبر آمریکا بر واردات به آن کشور تغییر و کاهش داد.
نشست دیپلمات‌های ارشد این گروه، که متشکل از یازده کشور است- پنج عضو بنیان‌گذار به‌علاوهٔ مصر، اتیوپی، اندونزی، ایران، عربستان سعودی، و امارات متحده عربی- پیش‌درآمدی است برای هفدهمین نشست سران کشورها در روزهای ۶ و ۷ ژوییه امسال [۱۵ و ۱۶ تیر ۱۴۰۴] در ریودوژانیرو برگزار خواهد شد. دستور کار نشست سران تا حد زیادی در همین نشست دیروز و امروز تعیین خواهد شد.
به گزارش سایت رسمی بریکس-برزیل، نخستین روز این نشست با باوری مشترک به پایان رسید: همکاری چندجانبه پاسخی برای ارتقای صلح و توسعه است. گفت‌وگو دربارهٔ بحران‌های جهانی و منطقه‌یی، اصلاح نهادهای بین‌المللی برای برخورداری از حکمرانی فراگیرتر و پایدارتر، و نقش کشورهای در حال توسعه در تقویت چندجانبه‌گرایی از موضوع‌های اصلی در سه میزگرد اصلی بود.
مائورو ویرا، وزیر امور خارجی برزیل، بر اهمیت این گفت‌وگوها در زمانهٔ «بحران‌های انسانی، درگیری‌های نظامی، بی‌ثباتی سیاسی، و تضعیف چندجانبه‌گرایی» تأکید کرد. او گفت: «نقش گروه بریکس اکنون مهم‌تر از هر زمان دیگری است.»
ترامپ از زمان بازگشت به کاخ سفید در ژانویهٔ امسال [دی ۱۴۰۳] با وضع به‌اصطلاح «تعرفه‌ها» یا مالیات گمرکی حداقل ده‌درصدی ده‌ها کشور را زیر فشار گذاشته است. بیشترین مالیات گمرکی بر واردات بسیاری از کالاهای ساخت چین وضع شده است که تا ۲۴۵درصد می‌رسد. چین نیز به‌نوبهٔ خود عوارض گمرکی ۱۲۵درصدی بر کالاهای آمریکایی اعمال کرده است.
ژائو چنشین، برنامه‌ریز ارشد اقتصادی چین، روز دوشنبه در پکن گفت که آن کشور در مواجهه با آنچه او «یک‌جانبه‌گرایی و قلدری» دولت آمریکا خواند در «سمت درست تاریخ» ایستاده است.
گروه بریکس از زمان آغاز به کار در سال ۲۰۰۹ [۱۳۸۸] با مشارکت چهار قدرت اقتصادی بزرگ- برزیل، روسیه، هند، و چین- تا امروز گسترش چشمگیری یافته است و درصدد است که کارپایه‌ای به‌جای سازمان‌های بین‌المللی زیر رهبری قدرت‌های غربی- مانند گروه ۷- ایجاد کند.
بریکس اکنون تقریباً نیمی از جمعیت جهان و ۳۹درصد تولید ناخالص داخلی جهان را در بر می‌گیرد و بر مسائل جهانی، از اوکراین گرفته تا غزه و تجارت جهانی، اثرگذار است.
مائورو ویرا در سخنرانی گشایش نشست وزیران امور خارجی خواستار «خروج کامل» نیروهای اسرائیلی از غزه شد و بیش از پنجاه روزه ممانعت از ورود و تحویل کمک‌های انسانی به مردم این منطقه را «غیرقابل قبول» خواند. او در صحبت‌هایش خواستار ادامهٔ تلاش‌های دیپلماتیک برای کمک به حل‌وفصل درگیری‌ها و جنگ‌های منطقه‌یی شد.
وانگ یی، وزیر امور خارجی چین، در صحبت‌هایش در این نشست گفت: «چندجانبه‌گرایی سنگ‌بنای شکل‌گیری نظم بین‌المللی پس از جنگ جهانی دوم بوده است و همکاری و اتحاد اصلی اساسی در جامعهٔ بین‌المللی است. با این حال، تصور برخی کشورها در مورد جهان دچار انحراف جدی از این اصل شده است. آمریکا یک‌جانبه‌گرایی و سیاست «اولویت دادن به منافع ملی» خودش را دنبال می‌کند و آن را بر منافع عمومی جهانی مقدم می‌داند.
گروه بریکس تا کنون کمتر دربارهٔ جنگ در اوکراین نظر رسمی داده است و از محکوم کردن تهاجم روسیه نیز خودداری کرده است. نشست کنونی در زمانی برگزار می‌شود که آمریکا آن را «هفتهٔ حیاتی» برای مذاکره در مورد پایان دادن به جنگ اوکراین خوانده است.
وزیر امور خارجی کشور میزبان روز دوشنبه خواستار یافتن «راه‌حلی دیپلماتیک» برای جنگ اوکراین مطابق با «اصول و اهداف» منشور سازمان ملل متحد شد.
وزارت امور خارجی روسیه در آغاز این نشست بیانیه‌ای منتشر کرد که در آن آمده است: «روسیه تقویت مشارکت استراتژیک بریکس را در اولویت قرار می‌دهد. با توجه به تحول مداوم اوضاع بین‌المللی، روسیه بریکس را صدای واقعی کشورهای اکثریت جهانی می‌بیند که در عرصهٔ اصلاح عادلانهٔ نظام حکمرانی جهانی بر اساس گفت‌وگوی عادلانه و احترام متقابل، رویکرد جمعی به حل مسئله، و رعایت تعادل معقول در تأمین منافع تعهدش را نشان داده است.»
گفته می‌شود که راهکار بریکس در مقابل سلطهٔ دلار نیز یکی دیگر از موضوع‌هایی است که در دستور کار نشست سران خواهد بود.
در نشست سال گذشته، اعضای این گروه در مورد افزایش معاملات غیردلاری گفت‌وگو کردند که به‌نوعی مواجهه با سیاست‌های ترامپ بود که کشورهای عضو این گروه را تهدید کرد که در صورت تضعیف دلار، تعرفه یا عوارض گمرکی ۱۰۰درصدی بر واردات از این کشورها اعمال خواهد کرد.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجی روسیه، پیش از این نشست در گفت‌وگویی با روزنامهٔ برزیلی اُ گلوبو (O Globo) گفته بود که کشورهای عضو بریکس قصد دارند «سهم ارزهای ملی در معاملات» بین خود را افزایش دهند، اما افزود که صحبت در مورد گذار به نظام ارزی یکپارچهٔ بریکس هنوز «زود» است.
برزیل تا کنون از خشم تجاری ترامپ در امان مانده است. واردات از برزیل به آمریکا مشمول عوارض گمرکی ۱۰درصدی است که کسر کوچکی از عوارض اعمال‌شده بر چین است. وزیر امور خارجی برزیل نیز وجود برنامه‌ای برای ایجاد ارز جدید را رد کرد.
قرار است که امروز، سه‌شنبه ۹ اردیبهشت، نُه کشور «همیار» دیگر، از جمله چند کشور از اتحاد شوروی سابق، و همچنین کوبا، مالزی، تایلند، اوگاندا، و نیجریه به در گفت‌وگوهای نشست بریکس بپیوندند.
قرار است که امروز، سه‌شنبه ۲۹ آوریل (۹ اردیبهشت) وزیران امور خارجی کشورهای عضو بیانیهٔ مشترکی را منتشر کنند که مقدمه‌ای برای بیانیهٔ نهایی نشست سران در تابستان امسال خواهد بود.
سه‌شنبه ۹ اردیبهشت ۱۴۰۴