Photo: Shutterstock
هزینه‌های نظامی کشورهای جهان در سال ۲۰۲۴ بسیار افزایش یافته است. به گزارش انستیتو بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم، دولت‌های جهان بیش از ۲٫۷ تریلیون دلار سرمایه‌گذاری تسلیحاتی کرده‌اند. این رقم ۹٫۴ درصد بیشتر از سال پیش است.
به‌علت اوضاع متشنج جهان و بحران‌هایی که جهان سرمایه‌داری درگیر آن است، به‌ویژه پس از فروپاشی دولت‌های سوسیالیستی در اتحاد شوروی و اروپای شرقی، کانون‌های تنش در جهان در دهه‌های اخیر رو به افزایش داشته است. در نتیجه، هزینه‌های نظامی کشورها نیز رو به افزایش داشته باشد.
این موضوع در آمارهای مندرج در گزارش جدید انستیتو بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم (سیپری، SIPRI) نیز دیده می‌شود که حاکی از رکوردی بی‌سابقه در این عرصه است.
به گفتهٔ دیه‌گو لوپز دا سیلوا، از مؤسسهٔ سیپری، دولت‌های جهان در سال گذشتهٔ میلادی ۲.۷۱۸ تریلیون دلار آمریکا (حدود ۲.۴ تریلیون یورو) صرف هزینه‌های تسلیحاتی کرده‌اند که بیشترین افزایش هزینه‌های تسلیحاتی از پایان جنگ سرد تا امروز را نشان می‌دهد.
این پژوهشگر صلح می‌گوید: «هزینه‌های نظامی سال‌هاست رو به افزایش دارد، به‌ویژه پس از جنگ اوکراین. اما جهش کنونی بزرگ‌ترین جهش است که نشانهٔ وخیم‌تر شدن وضع امنیت در جهان است.»
او به‌درستی می‌گوید که افزایش هزینه‌های نظامی پیامدهای جانبی زیادی خواهد داشت: «برای مثال، بریتانیا کمک‌های توسعه‌یی و عمرانی را به‌نفع هزینه‌های دفاعی کاهش می‌دهد. دیگر کشورها نیز پول بیشتری چاپ می‌کنند که می‌تواند بر تورم اثر بگذارد. این پیامدها متعدد و فراتر از حوزهٔ نظامی است.»
با وجود این، بسیاری از کشورها همچنان از افزایش بیشتر هزینه‌های نظامی صحبت می‌کنند، از جمله در ناتو، بزرگ‌ترین پیمان نظامی جهان.
محقق صلح سیپری می‌گوید: «جالب است که روسیه در سال ۲۰۲۴ باز هم هزینه‌های نظامی‌اش را بیش از ۳۰درصد افزایش داده است، در حالی که اوکراین فقط توانسته هزینه‌هایش را دو درصد افزایش دهد.» البته گفتنی است که اوکراین تا کنون از کمک‌های نظامی و تسلیحاتی میلیاردی آمریکا و اروپا برخوردار بوده است. انستیتو بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم افزوده است: «اوکراین در حال حاضر تمام درآمدهای مالیاتی‌اش را به ارتش اختصاص می‌دهد. در چنین فضای مالی انقباضی، ادامهٔ افزایش هزینه‌های نظامی برای اوکراین چالش برانگیز خواهد بود.»
به گزارش سیپری، هزینهٔ نظامی روسیه در سال گذشته به ۱۴۹میلیارد دلار افزایش یافت که نسبت به ۲۰۲۳ حدود ۳۸درصد جهش کرده است. این رقم دو برابر بودجهٔ نظامی مسکو در سال ۲۰۱۵ است.
بر اساس گزارش سیپری، هزینه‌های نظامی آمریکا، بزرگ‌ترین هزینه‌کنندهٔ نظامی-تسلیحاتی دنیا، در سال ۲۰۲۴ با ۵٫۷درصد افزایش به ۹۹۷ میلیارد دلار رسید که ۶۶درصد از کل هزینه‌های ناتو و ۳۷درصد از هزینه‌های نظامی جهان در سال ۲۰۲۴ بود.
هزینه‌های نظامی در اروپا (شامل روسیه) در سال ۲۰۲۴ به ۶۹۳میلیارد دلار رسید. آلمان با رشد ۲۸درصدی بودجهٔ نظامی به ۸۸٫۵میلیارد دلار چهارمین هزینه‌کنندهٔ بزرگ دنیا در سال ۲۰۲۴ بود.
چین، دومین کشور بزرگ از لحاظ صرف هزینه‌های نظامی، بودجه‌اش ۷درصد افزایش داد و به حدود ۳۱۴میلیارد دلار رساند. چین برای سه دههٔ پیاپی بودجهٔ نظامی‌اش را افزایش داده است که البته هنوز فقط در حدود یک‌سوم هزینه‌های نظامی آمریکا است.
هزینه‌های نظامی اسرائیل در سال ۲۰۲۴ با ۶۵درصد افزایش به ۴۶٫۵ میلیارد دلار رسید که بیشترین هزینهٔ سالانهٔ نظامی از زمان جنگ شش روزه در سال ۱۹۶۷ است. این افزایش ناشی از ادامهٔ جنگ در نوار غزه و لبنان و دیگر برنامه‌های نظامی اسرائیل در منطقه است. بودجهٔ نظامی اسرائیل در سال گذشته به ۸٫۸درصد تولید ناخالص داخلی آن کشور رسید.
سیپری در بخش دیگری از گزارشش به بودجهٔ نظامی جمهوری اسلامی ایران اشاره کرده و گزارش داده است که هزینه‌های نظامی ایران به‌رغم دخالت جمهوری اسلامی در درگیری‌های منطقه‌یی و حمایت از نیروهای نیابتی‌‌اش در خاورمیانه، در سال میلادی گذشته ۱۰درصد کاهش داشته و به ۷٫۹ میلیارد دلار رسیده است. احتمالاً تحریم‌ها عاملی در این کاهش بودجه بوده است.
یکشنبه ۸ آوریل ۱۴۰۴