دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا روز سه شنبه با دستیاران ارشد امنیت ملی خود دیدار کرد. خبرگزاری رویترز به نقل از مقامات آمریکایی گزارش داد تا در مورد برنامه هسته ای ایران پیش از دور دوم مذاکرات با ایران در روز شنبه گفتگو کند. انتظار می رود استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا روز شنبه با همتای ایرانی خود در نشستی که قرار است در حال حاضر در سلطان نشین عمان یا رم برگزار شود، دیدار کند.
ویتکاف تاکید کرد که ایران باید فعالیت های غنی سازی اورانیوم را به عنوان بخشی از هرگونه توافق بر سر برنامه هسته ای خود متوقف کند. او در پستی در پلتفرم X اضافه کرد که یک ترتیب نهایی باید چارچوبی برای صلح، ثبات و رفاه در خاورمیانه ایجاد کند. این بدان معناست که ایران باید غنی‌سازی هسته‌ای و برنامه تسلیحاتی خود را متوقف کند و آن را کنار بگذارد.
ویتکاف افزود: «این ضروری است که جهان به توافقی قوی و عادلانه و پایدار برسد.» این مأموریتی است که من از رئیس جمهور ترامپ دریافت کردم و این همان چیزی است که برای رسیدن به آن تلاش می کنم.
به نظر می رسد روز دوشنبه ویتکاف خواستار برچیدن کامل برنامه هسته ای ایران نیست. او در مصاحبه ای با فاکس نیوز گفت: «تا حد زیادی به راستی آزمایی برنامه غنی سازی بستگی دارد.
وی افزود: «نیازی به غنی‌سازی بالای 3.67 درصد ندارند»، حداکثر سطح مجاز بر اساس توافق هسته‌ای 2015، که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در سال 2018 در اولین دوره ریاست‌جمهوری خود از آن خارج شد.
هفته گذشته ویتکاف به وال استریت ژورنال گفت که خط قرمز توانایی ایران در ساخت سلاح هسته ای است. که به طور ضمنی امکان حفظ برنامه هسته ای غیرنظامی را توضیح داد.
تامی بروس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز سه شنبه در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: “هدف ما روشن است.” همانطور که سفیر ویتکاف اظهار داشت، “هیچ توافقی با ایران موفق نخواهد شد مگر اینکه شرایط ترامپ را برآورده کند. توافق نهایی باید چارچوبی برای صلح، ثبات و رفاه در خاورمیانه ایجاد کند، که ایران را ملزم می کند برنامه غنی سازی اورانیوم خود را متوقف کرده و به طور کامل کنار بگذارد، همراه با برچیدن برنامه هسته ای نظامی.”
بروس بار دیگر تاکید کرد که “هدف اساسی روشن است: ایران نباید سلاح هسته‌ای داشته باشد یا برنامه‌ای که بتواند به آن دست یابد. این مبنایی است که ما از آن شروع می‌کنیم و امیدواریم در این مسیر به پیشرفت ملموسی دست یابیم.”
بروس در پاسخ به سؤالاتی در مورد تناقض در اظهارات ویتکاف گفت: «آنچه ما گاهی اوقات می بینیم واکنش هایی به یک توییت یا یک بیانیه است و اغلب از متن خارج می شود.
وی افزود: ما در بحبوحه یک فرآیند پیچیده دیپلماتیک هستیم و هیچکس به طور علنی مذاکره نمی کند. آنچه در مقابل دوربین ها گفته می شود لزوماً نشان دهنده آنچه پشت درهای بسته می گذرد نیست. آنچه که بیش از همه مهم است، گفتار نیست، اعمال و نتایج ملموس در صحنه است.
کارولین لویت، سخنگوی کاخ سفید به خبرنگاران گفت که هدف نهایی ترامپ از مذاکرات، که شامل جلسه اولیه شنبه گذشته بود، استفاده از مذاکرات برای اطمینان از عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است.
لویت در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: کمپین فشار حداکثری علیه ایران ادامه دارد. رئیس‌جمهور تمایل خود را برای گفتگو با ایران، ضمن تاکید بر دستور خود مبنی بر اینکه ایران هرگز به سلاح هسته‌ای دست نخواهد یافت، به وضوح اعلام کرده است.
یکی از مقامات کاخ سفید تایید کرد که رئیس جمهور آمریکا یک جلسه اتاق موقعیت کاخ سفید درباره ایران برگزار کرد و گفت که این مکان غیرعادی نیست. ترامپ به طور مرتب در آنجا جلسات توجیهی دریافت می کند و از موقعیت امن اتاق استفاده می کند.
یک منبع دوم مطلع از این دیدار گفت که ترامپ و دستیاران ارشدش در مورد مذاکرات ایران و گام های بعدی گفتگو کردند. مقامات ایالات متحده در حال تلاش برای ایجاد چارچوبی برای توافق هسته ای احتمالی هستند.
ترامپ ضمن تاکید بر لزوم دیپلماسی و مذاکره، تهدید کرد در صورت عدم کنار گذاشتن برنامه هسته ای ایران، اقدام نظامی خواهد کرد.
توافق در مورد یک جایگزین
در همین حال، اکسیوس روز چهارشنبه گزارش داد که تیم امنیت ملی آمریکا به شدت در مورد چگونگی مقابله با تهدید هسته ای ایران اختلاف نظر دارد و نظرات آنها بین دو مسیر متفاوت است: جستجوی راه حل دیپلماتیک و استفاده از نیروی نظامی. اما آنها موافقند که اگر توافقی حاصل نشود، جنگ احتمالا جایگزین خواهد بود.
یک مقام آمریکایی که با گفتگوهای داخلی آشنا است به این وب سایت گفت: «سیاست در مورد ایران بسیار نامشخص است زیرا هنوز در حال تحول است. این پیچیده است زیرا از نظر سیاسی بسیار پربار است.”
به نوشته این وب سایت، اولین گروهی که خواستار گفتگو با تهران هستند، توسط معاون رئیس جمهور، جی. دی ونس. این تیم توسط فرستاده استیو ویتکاف و وزیر دفاع پیت هگزت پشتیبانی می شود. آنها ابراز نگرانی می کنند که حمله به تاسیسات هسته ای ایران می تواند سربازان آمریکایی را به خطر بیندازد و به دلیل افزایش قیمت نفت بر اقتصاد جهانی تأثیر منفی بگذارد.
گروه دیگر حامی حمله نظامی، به رهبری مایک والتز، مشاور امنیت ملی و مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، نسبت به نیات ایران بدبین است و هرگونه توافقی را که برنامه هسته ای آن را به طور کامل از بین نبرد، رد می کند. این گروه توسط سناتورهایی مانند لیندسی گراهام و تام کاتن حمایت می شود و خواهان حمله مستقیم نظامی یا حمایت از اسرائیل در این زمینه است.
اسرائیل ایران را بزرگترین تهدید خود در منطقه برای مدت طولانی می‌داند و سال گذشته حزب‌الله لبنان را شکست داد.
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، روز سه شنبه زمانی که رئیس جمهور آمریکا از مذاکرات روز شنبه با ایران خبر داد، همراه ترامپ بود.
نتانیاهو با اشاره به برچیدن کامل برنامه هسته ای لیبی به عنوان مثال گفت که راه حل دیپلماتیک اگر “کامل” باشد، خوب خواهد بود. نخست وزیر اسرائیل بارها از دولت های ایالات متحده خواسته است که حملاتی را علیه برنامه هسته ای ایران انجام دهند.
یک مقام آمریکایی گفت: «رئیس‌جمهور وقتی مذاکرات با ایران را فاش کرد تا حدودی از شرمندگی نتانیاهو در مقابل مطبوعات لذت برد، در حالی که نتانیاهو ناراحت به نظر می‌رسید». وی افزود: ترامپ و نتانیاهو در مورد گزینه حمله نظامی به ایران به شدت اختلاف دارند.
اقدام دیپلماتیک
ترامپ روز سه شنبه با هیثم بن طارق آل سعید سلطان عمانی درباره نقش سلطنت در میانجیگری میان واشنگتن و تهران صحبت کرد. هر دو طرف مذاکرات ایران و آمریکا در عمان را مثبت توصیف کردند.
این تماس ساعاتی پس از آن صورت گرفت که ویتکاف بر شرط ترامپ برای دستیابی به توافق با ایران تاکید کرد.
لویت گفت که ترامپ و سلطان عمان همچنین درباره عملیات جاری آمریکا علیه حوثی‌ها در یمن گفتگو کردند. او افزود که او در جریان تماس با سلطان هیثم بر این دستورالعمل “تاکید” کرد.
در همین راستا، سوفی پریما، سخنگوی دولت فرانسه روز چهارشنبه به خبرنگاران گفت که مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا و استیو ویتکاف، فرستاده کاخ سفید به زودی از فرانسه دیدن خواهند کرد.
به گزارش رویترز، پریما افزود که آنها به طور گسترده در مورد مسائل خاورمیانه با مقامات فرانسوی گفتگو خواهند کرد و “همه موضوعات مربوط به خاورمیانه روی میز خواهد بود.”
ترامپ در ماه فوریه پس از خروج ایالات متحده از توافق هسته ای سال 2015 بین ایران و شش قدرت جهانی در دوره اول ریاست جمهوری خود و اعمال مجدد تحریم های شدید علیه ایران، کارزار «فشار حداکثری» خود علیه تهران را از سر گرفت.
برنامه هسته ای ایران از آن زمان تا کنون پیشرفت کرده است. دو کشور در دوره جو بایدن، رئیس جمهور سابق، مذاکرات غیرمستقیم داشتند، اما پیشرفت چندانی نداشتند.