ایالات متحده روز سه‌شنبه با اوکراین و روسیه به توافق‌های جداگانه‌ای برای تضمین کشتیرانی ایمن در دریای سیاه و اجرای ممنوعیت حملات دو کشور به تأسیسات انرژی یکدیگر دست یافت.
این توافقنامه ها، در صورت اجرا، نشان دهنده واضح ترین پیشرفت تا کنون به سوی آتش بس گسترده تر خواهد بود که واشنگتن آن را پله ای به سوی مذاکرات صلح برای پایان دادن به جنگ سه ساله روسیه در اوکراین می داند.
هر دو کشور گفتند که برای اجرای این قراردادها به واشنگتن تکیه خواهند کرد.
روسیه و اوکراین پس از گفتگوهای موازی با مذاکره‌کنندگان آمریکایی در عربستان سعودی، با «حذف استفاده از زور» در دریای سیاه موافقت کرده‌اند، هرچند کرملین گفت که آتش‌بس دریایی تنها در صورتی آغاز می‌شود که تحریم‌ها بر صادرات محصولات کشاورزی لغو شود.
طرف‌های متخاصم همچنین موافقت کردند که توقف 30 روزه قبلی حملات علیه شبکه‌های انرژی را اجرا کنند و دامنه آن را گسترش دهند، اما حل مسائل اساسی، از جمله هرگونه تقسیم قلمرو، هنوز دور از دسترس است.
رئیس جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، از تحولات استقبال کرد اما گفت که کیف از تضعیف تحریم ها علیه روسیه حمایت نمی کند و نسبت به مذاکراتی که به نظر می رسد آمریکا با کرملین درباره تجزیه اوکراین دارد ابراز نگرانی کرد.
زلنسکی در یک کنفرانس مطبوعاتی در واکنش به اظهارات روز دوشنبه دونالد ترامپ که رئیس جمهور آمریکا گفت: ما در حال حاضر در مورد قلمرو صحبت می کنیم، گفت: ما نگران هستیم وقتی آنها بدون ما در مورد ما صحبت می کنند.
زلنسکی افزود، مذاکره‌کنندگان اوکراینی در ریاض، پایتخت عربستان سعودی، هیچ بحثی درباره تقسیم آتی سرزمین نداشته‌اند و به نظر می‌رسد که آمریکا با تیم کرملین درباره تقسیم اوکراین صحبت کرده است.
بر اساس گزارش ها، روسیه به ایالات متحده گفته است که خواهان کنترل کامل سه منطقه از مناطق اوکراینی است که تا حدی آن را اشغال کرده است: دونتسک، زاپوریژژیا و خرسون.
این ادعاها به طور مداوم توسط کیف رد شده است و تنها نشان داده است که آماده است تا اشغال واقعی روسیه را در امتداد خطوط کنترل غالب به رسمیت بشناسد.
کاخ سفید دو بیانیه منتشر کرد که هر کدام شامل پنج نکته اصلی بود که چهار مورد از آنها یکسان بود. هر دو “موافقت کردند که ناوبری ایمن را تضمین کنند، استفاده از زور را حذف کنند” در دریای سیاه – اشاره ای به آتش بس هر چند خود کلمه استفاده نشده بود.
تفاوت اصلی این بود که بیانیه روسیه می‌گفت که ایالات متحده با کاهش هزینه‌های بیمه و بهبود دسترسی به سیستم‌های پرداخت و بنادر به بازیابی دسترسی روسیه به بازار جهانی صادرات محصولات کشاورزی و کود کمک می‌کند.
زلنسکی از این امر ناراضی بود و گفت که این «تضعیف موضع ما در قبال تحریم‌ها» است، زیرا به نظر می‌رسد نشان می‌دهد که ایالات متحده به روسیه کمک خواهد کرد تا موقعیت اقتصادی خود را در حالی که جنگ زمینی و هوایی ادامه دارد بهبود بخشد.
روسیه گفت که آتش بس دریایی تنها پس از «رفع محدودیت‌های تحریمی» بر بانک کشاورزی روسیه و سایر «موسسات مالی درگیر در تجارت بین‌المللی مواد غذایی» و تنها پس از اتصال مجدد آنها به سیستم پرداخت بین‌المللی سوئیفت، اجرایی خواهد شد.
کرملین گفت: «ایالات متحده به بازگرداندن صادرات کشاورزی و کودهای شیمیایی روسیه به بازار جهانی، کاهش هزینه بیمه دریایی و گسترش دسترسی به بنادر و سیستم‌های پرداخت برای انجام چنین معاملاتی کمک خواهد کرد.»
روسیه همچنین اعلام کرد که می‌خواهد محدودیت‌های خدمات بندری و تحریم‌ها بر کشتی‌های با پرچم روسیه که در تجارت محصولات غذایی از جمله غذاهای دریایی و کودهای شیمیایی فعالیت می‌کنند، برداشته شود.
زلنسکی گفت که دور بعدی مذاکرات برای تمدید آتش بس “به زودی انجام خواهد شد”، اگرچه او در مورد زمان دقیق تر صحبت نکرد. در بیانیه‌های کاخ سفید آمده است: روسیه و اوکراین توافق کردند که «به‌سوی دستیابی به صلحی پایدار و پایدار» به کار خود ادامه دهند.
زلنسکی از استیو ویتکاف، فرستاده شخصی ترامپ به پوتین انتقاد کرد که در آستانه مذاکرات گفته بود همه پرسی روسیه در چهار منطقه اوکراینی که به طور جزئی یا کامل آن را اشغال کرده مشروع بوده و نشان داده است که “اکثریت قاطع” می خواهند “تحت حاکمیت روسیه” باشند.
رئیس‌جمهور اوکراین گفت که اظهارات ویتکاف «بسیار با پیام‌های کرملین همخوانی دارد»، اما او افزود که امیدوار است با گذشت زمان، مذاکره‌کننده آمریکایی و سایرین در کاخ سفید به تدریج متوجه شوند که رهبری روسیه غیرصادقانه است.
زلنسکی گفت که هیچ توافقی در مورد آتش بس بدون قید و شرط وجود نداشته است زیرا “روس ها آن را نمی خواستند” و گفت که معتقد است با ادامه مذاکرات “مردم روز به روز بیشتر روس ها را باور نخواهند کرد”.
اوکراین گفت انتظار دارد روسیه بمباران تاسیسات بندری در اودسا و جاهای دیگر را به عنوان بخشی از آتش بس دریایی متوقف کند. با این حال، در بیانیه جداگانه‌ای که توسط وزارت دفاع این کشور منتشر شد، آمده است که اوکراین «حرکت کشتی‌های نظامی روسیه به خارج از شرق دریای سیاه» را نقض توافق می‌داند.
در طول جنگ سه ساله، اوکراین به تدریج ناوگان روسیه را پس از یک سری حملات پهپادهای دریایی مجبور به شرق کرد و موفق شد یک مسیر کشتیرانی تجاری نزدیک به سواحل غربی را بازگشایی کند.
صادرات روسیه نیز در حال رشد بوده است، اما کرملین در گذشته از تاثیر تحریم ها بر محصولات کشاورزی خود شکایت داشت و از قرارداد قبلی غلات دریای سیاه در ژوئیه 2023 خارج شد که برای تسهیل صادرات مواد غذایی طراحی شده بود، حتی در حالی که جنگ ادامه داشت.
زلنسکی گفت که آتش بس بلافاصله پس از انتشار بیانیه های کاخ سفید آغاز خواهد شد، اگرچه درخواست روسیه برای لغو تحریم ها در دریای سیاه به این معنی است که شرایط برای توقف درگیری ها در دریا از سوی مسکو پذیرفته نشده است.
اوکراین گفت که در ابتدا خود پلیسی خواهد بود، اگرچه هر دو طرف توافق کردند که سایر کشورها می توانند در نظارت و حفاظت از آن مشارکت کنند. زلنسکی اذعان کرد که «ما به روس‌ها ایمان نداریم» اما گفت که با وجود این، کیف قصد دارد در تلاش‌های خود برای پایان دادن به جنگ سازنده باشد.
فقدان مکانیسم‌های اجرایی نشان‌دهنده این واقعیت است که «طرف آمریکایی واقعاً می‌خواست همه اینها شکست نخورد، بنابراین آنها نمی‌خواستند وارد جزئیات زیادی شوند» – اما او گفت که اوکراین برای شفاف‌سازی بیشتر در بحث‌های جاری فشار خواهد آورد.
زلنسکی افزود: اوکراین معتقد است که ترکیه یا یک کشور خاورمیانه مانند عربستان سعودی می توانند در حفاظت از امنیت دریای سیاه مشارکت کنند، در حالی که کشورهای اروپایی می توانند در زمینه نظارت بر انرژی و دریا کمک کنند.
روز دوشنبه، ترامپ همچنین گفت که ایالات متحده با کرملین در مورد “مالکیت نیروگاه” – اشاره ای به نیروگاه هسته ای Zaporizhzhia، که تحت اشغال روسیه است، صحبت کرده است.
رئیس جمهور ایالات متحده ابراز علاقه کرده است که کنترل کارخانه را که بزرگترین کارخانه در اروپا است، در دست بگیرد، حتی اگر مستقیماً در خط مقدم قرار دارد. با این حال زلنسکی روز سه شنبه گفت که این بخشی از این دور از مذاکرات بین اوکراین و ایالات متحده نبوده است.
بعداً روز سه‌شنبه، خبرگزاری روسی تاس گزارش داد که وزارت خارجه مسکو گفته است که نیروگاه هسته‌ای که از پاییز 2022 تعطیل شده است، نمی‌تواند به اوکراین «یا هیچ کشور دیگری» منتقل شود. این خبرگزاری افزود، اظهارات آن به دنبال “گمانه‌زنی رسانه‌ها” بود.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه روز سه شنبه گفت که مسکو از از سرگیری توافق دریای سیاه به شکلی که “برای همه قابل قبول تر است” حمایت می کند.لاوروف این اظهارات را پس از پایان مذاکرات روز دوشنبه نمایندگان روسیه و ایالات متحده در ریاض، پایتخت عربستان سعودی، در یک مصاحبه تلویزیونی روسی بیان کرد، جایی که هر دو طرف به دنبال ترتیباتی برای ایمنی دریانوردی در دریای سیاه بودند.
لاوروف گفت که مسکو می خواهد بازار غلات و کود قابل پیش بینی باشد تا اطمینان حاصل شود که هیچ کس سعی نمی کند روسیه را کنار بگذارد و افزود که روسیه برای ازسرگیری توافق به “ضمانت های روشن” نیاز دارد.