تورج رهنما، متولد اهواز، تحصیل‌کرده ادبیات آلمانی، مترجم، شاعر و پژوهشگر در ۲۱ اسفند درگذشت. از او آثار ادبی و پژوهشی متعددی به زبان‌های فارسی و آلمانی در ایران و آلمان منتشر شده است. «بازتاب نظریه‌های روانکاوی درادبیات معاصر آلمان» عنوان رساله دکتری اوست. او پس از بازگشت به ایران تا هنگام بازنشستگی، به تدریس زبان و آلمانی در دانشگاه تهران مشغول بود. در سال ۲۰۰۰ میلادی جایزه ادبی شهر هانوفر و در سال ۲۰۰۲ نشان «گوته» را دریافت کرد.
تورج رهنما یکی از مترجمان زبان آلمانی است که نقش چشمگیری در معرفی زبان و ادبیات فارسی به آلمانی‌زبان‌ها داشته است. او هشت کتاب دربارۀ ادبیات ایران در آلمان منتشر کرده است که برخی از آن‌ها با همکاری دیگر مترجمان بوده است. مجموعه داستان «در نفس اژدها» حاوی داستان‌هایی از بزرگان داستان‌نویسی معاصر ایران است. «ادبیات داستانی و تغزلی در ایران» و «ادبیات نمایشی در ایران» از دیگر کارهای او به زبان آلمانی است و نیز ترجمه «چوب به دستهای ورزیل» و «انتری که لوطی‌اش مرده بود» که در سال ۱۹۸۳ وارد بازار کتاب آلمان شد. رهنما در ترجمه تنها به انتقال محتوای داستان‌ها نمی‌اندیشید بلکه به انتقال سبک نویسنده در زبان مقصد نیز اهمیت می‌داد. نگاهِ پژوهشگرانۀ او در ترجمه و انتخاب دو کتاب «چهره غمگین من»(نمونه‌هایی از داستان کوتاه آلمانی در فاصله سال‌های ۱۹۸۵-۱۹۴۵) اثر هاینریش بل و «دفاع از گرگ‌ها»(نمونه‌هایی از شعر امروز آلمان)، هویداست. «تراژدی‌های زمان ما را تنها گرگ‌ها کارگردانی می‌کنند»، (بررسی زندگی و آثار ده نمایشنامه‌نویس برجسته‌ی آلمانی که در آثارشان به مضامین تراژیک پرداخته‌اند)، «ادبیات امروز آلمان» -(مجموعه مقالاتی دربارۀ هفده شخصیت بزرگ ادبی آلمان از جمله «توماس مان»، «هرمان هسه»، «الیاس کانه‌تی» و «هاینریش بل»)- نخستین اثر تحلیلی منتشر شده در زمینۀ ادبیات امروز آلمان در ایران، از دیگر کارهای پژوهشی-ترجمه‌ای اوست.
هفت دفتر شعر، حاصل تلاش او در زمینۀ شعر است. «برشت، فریش، دورنمات» و «ادبیات امروز آلمان» از پژوهش‌های او به زبان فارسی است.
در کتاب «۱۰ زن، ۱۰ آینه، ۱۰ سنگ؛ تصویر زن در آثار نویسندگان معاصر ایران» نوشته است: «هر کجا فقر، بی‌عدالتی، خفقان و ستم هست، سقف‌ها از کاغذند. ما زیر چنین سقف‌هایی زندگی می‌کنیم.» از تورج رهنما، مجموعه‌ای از ۶۷ داستان کوتاه و داستانک با نام «حق با شاخه نبات است» منتشر شده است.
از دیگر آثار او به فارسی می‌توان به کتاب‌هایی همچون «در جست وجوی صبح، در جاده‌های مه‌آلود (۵۰ داستان غیرمتعارف)»، «ادبیات امروز آلمان»، «یک عمر در خدمت دو فرهنگ» و «زیر سقف‌های کاغذی» (مجموعه‌ای از خاطرات، یادداشت‌ها و شعر) نام برد.
یادش گرامی
March 15, 2025
شنبه ۲۵ اسفند ۱۴۰۳