چارچوب‌های مفهومی و بحث‌های سیاسی

کاوشی در نظرات جورج لیکاف

تهیه و تنظیم¹: مینا آگاه  – اختصاصی اندیشۀ نو

وقتی به بازتعریف گفتمان عمومی به شکل موفقیت‌آمیز می پردازیم، نحوه‌ی نگاه جامعه به جهان را تغییر می‌دهیم. در واقع، ما تعیین می‌کنیم که چه چیزی به‌عنوان عقل سلیم پذیرفته شود. از آنجا که زبان، چارچوب‌های مفهومی را فعال می‌کند، معرفی چارچوب‌های مفهومی جدید، نیاز به زبانی جدید دارند. اندیشیدن به شیوه‌ای متفاوت، مستلزم سخن گفتن به شیوه‌ای متفاوت است.

بازتعریف چارچوب‌های مفهومی کار ساده‌ای نیست. این‌گونه نیست که بتوان با یافتن چند واژه‌ی معجزه‌آسا به نتیجه رسید. چارچوب‌های مفهومی ایده‌اند، نه شعار. بازتعریف چارچوب‌های مفهومی بیشتر به معنای دسترسی به آن چیزی است که ما و همفکرانمان در ذهن پنهان خود باور داریم، باید آن‌ها را به خودآگاهی انتقال دهیم، و با تکرار مداوم آن تا زمانی ادامه دهیم که به بخشی از گفتمان عمومی تبدیل شود. این فرآیند یک‌شبه رخ نمی‌دهد. بلکه روندی مستمر است که به تکرار، تمرکز و تعهد نیاز دارد. برای ایجاد تغییر اجتماعی، بازتعریف چارچوب‌های مفهومی، مستلزم تغییر در گفتمان عمومی است، و این امر نیازمند یک سیستم ارتباطی است.

محافظه‌کاران در آمریکا نظام ارتباطی بسیار گسترده و پیچیده ای ایجاد کرده اند؛ ترقی‌خواهان هنوز چنین نظامی ندارند. شبکه‌ی فاکس نیوز تنها نوک کوه یخ است. ترقی‌خواهان باید درک کنند که یک نظام ارتباطی تاثیرگذار چیست و چگونه می‌توان آن را ایجاد کرد. بازتعریف چارچوب‌های مفهومی بدون داشتن یک نظام ارتباطی هیچ نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت.

از کتاب «به فیل فکر نکن»: ارزش‌های خود را بشناسید و چارچوب‌های مفهومی بحث‌ها را مشخص کنید.

این هم چند نمونه از تغییر چارچوب مفهومی در گفتمان عمومی:

1. به‌جای «برنامه‌های رفاهی»، بگویید «مزایای کسب‌شده». این تغییر، برنامه‌هایی مانند تأمین اجتماعی و بیمه درمانی را به‌عنوان مزایایی معرفی می‌کند که افراد از طریق تلاش خود به دست آورده‌اند، نه چیزی که صرفاً به آنان تعلق گرفته.
2. به‌جای «اصلاحات مالیاتی»، بگویید «سهم عادلانه». این تغییر، تمرکز را از اصلاح قانون مالیات به اطمینان از پرداخت سهم عادلانه‌ی مالیات از سوی همه معطوف می‌کند.
3. به‌جای «مهاجران غیرقانونی»، بگویید «آمریکایی‌های بدون مدرک». این تغییر، بحث مهاجرت را از تمرکز بر وضعیت قانونی افراد به تأکید بر انسانیت و نقش آنها در جامعه سوق می‌دهد.
4. به‌جای «تغییرات اقلیمی»، بگویید «بحران اقلیمی». این تغییر، مسئله‌ی اقلیم را به‌عنوان بحرانی فوری مطرح می‌کند که نیازمند توجه و اقدام سریع است.
5. به‌جای «هزینه‌های دولتی»، بگویید «سرمایه‌گذاری عمومی». این تغییر، توجه را از هزینه‌های برنامه‌های دولتی به مزایایی که برای جامعه به ارمغان می‌آورند، معطوف می‌کند.

این نمونه‌ها نشان می‌دهند که چگونه بازتعریف گفتمان عمومی می‌تواند به تغییر شیوه‌ی تفکر و بحث درباره‌ی مسائل مهم کمک کند.

چارچوب‌بندی مفهوم، که توسط زبان‌شناس جورج لیکاف مطرح شده است، به نحوه‌ی ارائه و درک ایده‌ها، مفاهیم و واقعیت‌ها از طریق زبان و ساختارهای شناختی اشاره دارد.

انواع چارچوب‌ها

1. چارچوب‌های مفهومی: چارچوب‌هایی در ساختارهای ذهنی انتزاعی هستند که به سازماندهی و درک اطلاعات کمک می‌کنند. نمونه‌هایی از این چارچوب‌ها شامل درک رویدادهایی مانند «محاکمه» یا «جنگ» هستند.
2. چارچوب‌های زبانی: این چارچوب‌ها شامل واژه‌ها، عبارات و الگوهای زبانی هستند که برای بیان چارچوب‌های مفهومی به کار می‌روند. برای مثال، استفاده از کلماتی مانند «نبرد» یا «مبارزه» برای توصیف یک کارزار سیاسی.

چارچوب‌بندی چگونه عمل می‌کند؟

1. فعال‌سازی: هنگامی که یک واژه یا عبارت را می‌شنویم، چارچوبی مفهومی در ذهن ما فعال می‌شود که بر نحوه‌ی تفسیر اطلاعات تأثیر می‌گذارد.
2. استنتاج: چارچوب‌ها زمینه‌ای برای درک فراهم می‌کنند و به ما امکان می‌دهند اطلاعات ناقص را تکمیل کنیم.
3. ارتباط عاطفی: چارچوب‌ها می‌توانند احساسات را برانگیزند و اطلاعات را تأثیر گذارتر و ماندگارتر کنند.

جنبه‌های کلیدی چارچوب‌بندی

1. تکرار: تکرار چارچوب‌ها و زبان مرتبط با آنها به تثبیت شان در گفتمان عمومی کمک می‌کند.
2. یکپارچگی: استفاده‌ی مداوم از زبان و چارچوب‌های مشخص، اثرگذاری آن‌ها را تقویت می‌کند.
3. اصالت: چارچوب‌های مفهومی باید با ارزش‌ها و باورهای مخاطبان هدف همخوانی داشته باشند.

قدرت چارچوب‌بندی

1. شکل‌دهی به افکار عمومی: چارچوب‌های مفهومی می‌توانند بر نحوه‌ی تفکر مردم درباره‌ی مسائل، سیاست‌ها و شخصیت‌ها تاثیر بگذارند.
2. تعیین دستور کار: چارچوب‌های مفهومی می‌توانند مشخص کنند که چه مسائلی مورد توجه قرار گیرند و چگونه درباره‌ی آنها بحث شود.
3. ایجاد روایت‌های فرهنگی: چارچوب‌های مفهومی می‌توانند در ساخت روایت‌ها و ارزش‌های فرهنگی گسترده‌تر نقش داشته باشند.

با درک چارچوب‌بندی، می‌توان بهتر دریافت که چگونه زبان ادراک ما را شکل می‌دهد و چگونه می‌توان ایده‌ها و ارزش‌ها را به‌طور مؤثر منتقل کرد.

1.  این متن از جمله به کمک ChatGPT تهیه شده است

اندیشه نو: استفاده از تمام یا بخش‌هایی از این مطلب با ذکر منبع بدون مانع است.

یکشنبه ۵ اسفند ۱۴۰۳