تنها ١٦ كيلومتر با فرودگاه موصل فاصله دارند، شرايط جوي نامساعد حركت نيروهاي عراقي در محور شرقي شهر را با كندي مواجه كرده است. روستاها يك به يك آزاد مي‌شوند اما داعش در هر سنگري پيش از عقب‌نشيني مردم را مجازات مي‌كند. كمترين مجازات هم اعدام است. درگيري‌ها در برخي مرزهاي جنوبي و جنوب غربي به رويارويي‌هاي تن به تن رسيده است. مناطق مختلف موصل براي نخستين‌بار در دو سال گذشته رنگ تانك‌هاي دولتي را به خود مي‌بيند و جنگ‌هاي خياباني آغاز شده است. همين ديروز بود كه ساختمان تلويزيون موصل به تصرف نيروهاي دولتي درآمد. نه فقط مردم عراق كه جهان چشم به موصل دوخته است. شكست داعش در موصل، آخرين بارقه‌هاي اميد جهاني به احتمال خشكانده شدن شاخه‌هاي مخوف‌ترين گروه تروريستي است. ارتش عراق و نيروهاي ائتلاف تلاش مي‌كنند تمركز خود را بر آزادسازي موصل بگذارند و در اين جبهه همه آمده‌اند: از اهل سنت تا نيروهاي شيعه و اكراد. درست در روزهايي كه موصل به اجماع داخلي و حمايت‌هاي خارجي نياز دارد، تركيه ساز مخالف خود را كوك كرده است؛ سازي كه نواي آن دو كشور همسايه را در بحراني‌ترين مقطع تاريخي منطقه به جنگ نزديك مي‌كند.
ورود نظامي تركيه
جرقه‌هاي تنش ميان تركيه و عراق از چندي پيش زده شد و بهانه آن هم ابتدا حضور در عمليات آزادسازي موصل بود. بغداد قدرداني و تاكيد كرد به كمك خارجي نيازي نداريم اما آنكارا خيال كوتاه آمدن ندارد. هر روز يك بهانه جديد علم مي‌شود؛ يك روز اصرار بر حضور در ماموريت مبارزه با تروريسم و روز ديگر انتقاد از هويت مذهبي عراقي‌هايي كه به دنبال آزادسازي موصل هستند. تهديدها و هشدارهاي شفاهي، اشتون كارتر، وزير دفاع امريكا را به منطقه كشاند. وي به آنكارا رفت و از ترك‌ها خواست كوتاه بيايند، با اين درخواست در پايتخت تركيه موافقت نشد. كارتر راهي بغداد شد و از دولت حيدرالعبادي خواست كه حضور محدود و با ضمانت امريكايي تركيه را در عمليات موصل بپذيرد، دست رد بغداد هم بر سينه كارتر خورد. تنش‌ها آرام نگرفت و در نهايت روز گذشته بود كه تانك‌هاي تركيه به سمت مرز عراق حركت كردند. وزير دفاع تركيه بلافاصله پشت تريبون آمد و در خصوص چند و چون اين عمليات نظامي سخن گفت: استقرار ارتش تركيه در منطقه‌اي در نزديكي مرزهاي عراق با «مبارزه با تروريسم» ارتباط دارد. تركيه ملزم نيست كه پشت مرزها منتظر بماند و اگر نيروهاي حزب كارگران كردستان تركيه (پ. ك. ك) در منطقه سنجار حضور يابند، تركيه هر اقدامي لازم باشد انجام خواهد داد. در چنين شرايطي ممكن است در صورت لزوم، نيروهاي بيشتري را به پايگاه بعشيقه در نينوا اعزام كنيم.
حضور نظامي تركيه بيخ گوش عراق تنها به همين منطقه محدود نشد و منابع نظامي مي‌گويند كه نيروهاي مسلح تركيه اعزام تانك‌ها و خودروهاي زرهي ديگر به منطقه سيلوپي در اقليم شرناق (شرناك) در جنوب شرق كشور در نزديكي مرزهاي عراق را آغاز كرده‌اند. اقليم شرناق در سيلوپي يكي از مناطق اصلي درگيري بين ارتش تركيه و اعضاي پ.ك.ك است كه در شمال عراق پايگاه‌هايي دارند.
تركيه زياده‌روي كند، بهاي سنگيني پرداخت خواهد كرد
حيدرالعبادي، نخست وزير عراق شامگاه سه شنبه به وقت محلي بار ديگر روابط ميان آنكارا و بغداد را به سوژه‌اي براي اظهارنظرهاي هم مثبت و هم منفي در خصوص كشور همسايه بدل كرد. نشست مطبوعاتي در بغداد بهانه‌اي شد تا العبادي از مهم‌ترين سوژه اين روزهاي كشورش در حوزه سياست خارجي سخن بگويد. اين سخن گفتن با هشدارهايي هم همراه بود: روابط بغداد و آنكارا با وجود فشارهاي وارده به دولت من قطع نخواهد شد اما اگر تركيه آماده جنگ باشد، ما هم آماده‌ايم. اگر چه در گذشته شاهد اقدامات تحريك آميز مقامات تركيه بوديم ولي نمي‌خواهيم با تركيه مقابله كنيم، اما اگر بخواهند وضعيت ناخوشايندي را بر ما تحميل كنند، بهايي سنگين بابت اين كار خود خواهند پرداخت. هرگونه تعرض تركيه به عراق، به تقسيم تركيه منجر خواهد شد. العبادي در ادامه افزود: عراق خواهان جنگ با تركيه نيست، اما اگر مقام‌هاي تركيه به دنبال جنگ باشند، ما آماده‌ايم. در امور كشورها دخالت نداريم و با هر تعرضي مقابله مي‌كنيم.
همه‌چيز زير سر بعشيقه است
«پايگاه بعشيقه دليل تنش بي‌معنا ميان تركيه و عراق است»؛ اين جمله‌اي است كه چاووش اوغلو، وزير خارجه تركيه در پاسخ به تنش‌هاي بسيار جدي ميان دو كشور همسايه بر زبان آورد. با وجود آنكه ارتش تركيه تحركات بسيار جدي را در پيش گرفته است اما اوغلو مي‌گويد كه آنكارا به تلاش‌هاي ديپلماتيك خود براي رفع اين تنش ادامه مي‌دهد.
چاووش اوغلو در اين خصوص گفت: هفته گذشته هياتي از تركيه براي گفت‌وگو با مسوولان عراقي درباره چگونگي حل بحران به وجود آمده به بغداد رفت و اكنون تركيه منتظر ورود يك هيات مشابه عراقي به آنكارا با همين هدف ظرف چند روز آينده است.
چاووش اوغلو در مصاحبه ديگري در آنتاليا به سخنان حيدرالعبادي نيز واكنش نشان داد و گفت: عراق هيچ حامي جدي‌تري از تركيه ندارد. ما خواهان حفظ حاكميت ارضي و استقلال عراق هستيم. ثبات و امنيت عراق به اندازه ثبات و امنيت تركيه براي ما مهم است.
حضور نيروهاي عراقي در مرز تركيه در حالي صورت گرفته است كه رييس ارتش تركيه روز يكم نوامبر وارد مسكو شد تا با مقام‌هاي روسيه گفت‌وگوهاي سطح بالاي نظامي را پيش ببرد. گفته مي‌شود كه همكاري‌هاي احتمالي گسترده نظامي تركيه و روسيه و شرايط وخيم در خاورميانه در زمره رايزني‌هاي دو مقام ترك و روسي است. تركيه در حال حاضر به درخواست دولت اقليم خودمختار كردستان عراق ١٠٠٠ نيرو در شمال عراق دارد و همچنين بخشي از مسووليت آموزش نيروهاي پيشمرگه را هم عهده‌دار است. با اينهمه دولت مركزي بغداد مي‌گويد كه تركيه بايد از خاك عراق برود.
استقبال تركيه از ميانجيگري ايران
مولود چاوش اوغلو كه در جريان سفر يكروزه به قطر با خبرنگاران سخن مي‌گفت، در خصوص اظهارات مقامات ايراني براي ميانجيگري بين آنكارا – بغداد، گفت: ما در موضوع بعشيقه از نقش سازنده هر كس، استقبال مي‌كنيم. عراق برادر و همسايه تركيه است، مردم عراق هم برادران ما هستند، بغداد بيش از هر كس ديگر مي‌داند كه تركيه چقدر به تماميت‌ارضي و استقلال عراق اهميت مي‌دهد. اين در حالي است كه حيدرالعبادي، نخست وزير عراق روز گذشته ضمن استقبال از هرگونه ميانجيگري ميان عراق و تركيه، وجود ميانجيگري از طرف ايران را تكذيب كرد.
نخستين‌بار علي اكبر ولايتي، مشاور مقام معظم رهبري در امور بين‌الملل اعلام كرد كه ايران حاضر است براي حل اختلاف‌ها، بين عراق و تركيه ميانجيگري كند. پس از اين اظهارات، ابراهيم رحيم‌پور، معاون آسيا و اقيانوسيه وزارت خارجه كشورمان در پاسخ به سوالي در خصوص اين ميانجيگري گفت: درخواستي براي ميانجيگري بين عراق و تركيه نداشته‌ايم، اگر از ما بخواهند مشكلي نداريم اما بايد تركيه و عراق هر دو علاقه‌مند به ميانجيگري ما باشند.