نیجر در مقابل دو مصیبت تحریم و فاجعه ی آب و هوایی مقاومت می کند

نوشته ی: پاران کولکارنی¹                                                                     

برگردان: مینا آگاه  – اختصاصی اندیشۀ نو

ابوبکر آلاسان از سازمان مردم آفریقای غربی( دبلیو ا پی اُ )² توضیح می‌دهد که مردم نیجر در حال تحمل پیامدهای سیلاب‌های بی‌سابقه‌ای هستند که اقتصاد آن‌ها را که پیش‌تر با تحریم‌ها فلج شده بود، ویران کرده است. در پی ویرانی‌های به‌جامانده از سیلاب‌های بی‌سابقه، مردم نیجر با کمک اقدامات امدادی متعددی که دولت برای کاهش چشمگیر قیمت کالاها و خدمات اساسی اتخاذ کرده است، در حال بازسازی معیشت و اقتصاد خود هستند.

سیل گسترده بین ماه های ژوئن و اکتبر و تاثیر این مصیبت هزینه‌ای بسیار سنگین بر مردم نیجر تحمیل کرده و محصولات کشاورزی، دام‌ها، خانه‌ها و زیرساخت‌های یکی از فقیرترین کشورهای جهان را نابود کرده است. این درحالیست که اقتصاد آن پیش‌تر به‌مدت هفت ماه تحت فشار تحریم‌ها قرار داشت. در اثر این سیل تا آخر سپتامبر حداقل ۳۳۹ نفر کشته شدند٬ بسیاری مجروح شدند٬ و ۱.۱ میلیون نفر به سبب سیل جابجا شدند٬ و در مکانی که یکی از بالاترین نرخ سوء تغذیه را دارد، ۱۹۰۰۰۰ هکتار از زمین های کشاورزی از بین رفته است.

ابوبکر آلاسان یکی از اعضای شورای هماهنگی سازمان مردم غرب آفریقا ( دبلیو ا پی اُ ) گفت: منطقه‌ی مارادیر٬ مرکز کشاورزی نیجر در جنوب مرکزی٬ که طی یک روز به اندازه ی یک ماه باران بارید٬ بیشترین آسیب را دید.

دسته‌های بزرگی از دام‌ها که یکی از مهم‌ترین منابع ارز خارجی در نیجر نیز به شمار می‌رود، در منطقه آگادز³ در صحرای آفریقا در شمال مرکزی نیجر نیز آسیب فراوان دید و تنها امکان معیشت جوامع کوچ‌نشین نابود شد. 

سیلاب‌ها تأمین غذای کشور را که پیش‌تر دچار مشکل بود، بیشتر تحلیل برده‌اند، به‌طوری‌که اراضی کشاورزی و مراتع به‌دلیل کمبود بارش در پنج سال قبل از این سیلاب، کوچکتر شده‌ بودند.

این فاجعه اقلیمی در حالی رخ داد که نیجر پیش‌تر تحت تحریم‌های شدید اعمال‌شده توسط جامعهٔ اقتصادی کشورهای غرب آفریقا (ای سی ا دبلیو اُ اس ر)⁴  اکوواس٬ قرار داشت.  تحریمی که پس از برکناری رژیم محمد بازوم، که در داخل کشور به‌عنوان دست‌نشانده فرانسه تلقی می‌شد٬ با تحریک فرانسه اعمال شده بود.

اعتراضات گسترده علیه استقرار نظامی و سلطه اقتصادی کشور توسط مستعمره‌گر سابق آن، در نهایت به کودتایی به رهبری سرهنگ عبدالرحمان چیانی، رئیس گارد ریاست‌جمهوری، در تاریخ ۲۶ ژوئیه ۲۰۲۳ منجر شد که بازوم را برکنار کرد. یک حکومت نظامی به نام شورای ملی حفاظت از میهن (CNSP) تشکیل شد.

تحریم‌ها در تاریخ ۳۰ ژوئیه بدون هیچ اخطار و مهلت زمانی اعمال شد. دارایی‌های دولتی مسدود شد. منطقه پرواز ممنوع اعلام گردید و مرزهای این کشور محصور در خشکی بلافاصله بسته شد. حتی کامیون‌هایی که پیشتر تمامی مدارک خود را تایید کرده بودند، در مرزها متوقف شدند. بین ۳۰ ژوئیه و ۳۱ اکتبر از ورود ۴۲,۰۳۷ تن کالاهای مختلف به ارزش بیش از ۲۳ میلیون دلار آمریکا  به نیجر ممانعت شد. 

بلافاصله پس از اعمال تحریم٬ قیمت یک کیسه ی ۲۵ کیلویی برنج تقریبا دو برابر شد و از ۱۲۰۰۰  به ۲۱۰۰۰ فرانک سی اف ا رسید. فرانک سی اف ا یک پول استعماری است که از طریق آن فرانسه به کنترل شدید مالی بر مستعمره‌های سابق خود ادامه می دهد. یک کیسه ذرت٬ « که هیچگاه قیمت آن از ۲۳۰۰۰ فرانک سی اف ا بیشتر نشده بود٬ به ۴۰ هزار سی اف ا رسید. قیمت ارزن هم افزایش یافت ٬ لوبیا به قیمت ۴۷ هزار سی اف ا رسید که پیش از تحریم حدود ۲۰ الی ۲۵ هزار سی اف ا بود. در عرض یک هفته٬ مردم مجبور شدند جلوی مغازه‌ها صف‌های طویلی بکشند تا ارقام محدودی از مواد غذایی بخرند که باید جیره‌بندی می‌شد».

بازار خارجی برای پیاز٬ یکی از محصول‌های مهم نیجر که بیش از ۹۰ درصد آن صادر می‌شد٬ بسته‌ شد. صدها هزار کشاورز دیگر نمیٰ‌توانستند محصول‌های خود را بفروشند. بسیاری دیگر که در این زنجیرهٔ عرضه بودند و صادر می کردند٬ دام‌های خود را از دست دادند. دولت تلاش می‌کند علیرغم اختلافات بین کشاورزان٬ حمل و نقل کننده‌گان و صادرکنندگان به واسطهٔ این که دیگر نمی‌توانستند بدهی خود را پرداخت کنند٬ این مشکل را حل کند.

ابوبکر آلاسان ادامه می دهد: همسایهٔ ما نیجریه٬ که ۷۰ درصد الکتریسیته ی نیجر را تامین می‌کند٬ در ضمن این که اورانیوم آن کارخانه‌های انرژی هسته‌ای فرانسه را تامین می‌کند٬ برق را با نقض توافقنامه‌های دو‌جانبه٬ قطع کرده‌است. او اضافه کرد« برق در نیامی ۴ ساعت برای هر محله جیره‌بندی شد. دوسا و تیلابری٬ اگر ژنراتورهای قدیمی که در دهه‌ی ۸۰ خریده‌ شده‌ بود٬ خراب نبود٬ فقط برای ۶ تا ۸ ساعت برق داشتند». دانش‌آموزان نمی‌توانستند بعد‌ از تاریکی درس بخوانند.

بر اثر عواقب تخریب اقتصادی به‌واسطهٔ تحریم٬ که ظاهرا برای بازگشت دموکراسی تحمیل‌ شده‌‌ است٬ ناامیدی و بدبختی در میان فقیرترین قشر افزایش یافت.

تحریم‌ها تنها در خدمت تثبیت حمایت مردمی از دولت نظامی بوده‌اند 

آلاسان گفت: «همواره بر کشو‌رهای کوبا٬ روسیه٬ کرهٔ شمالی٬ عراق٬ ایران٬ ونزوئلا٬ لیبی٬ مالی٬ بورکینافاسو و اکنون نیجر تحریم تحمیل‌شده که باعث عذاب مردم  شده تا مردم علیه دولت‌های خود برگردند. اما این «تاثیر معکوسی داشته است».

بلافاصله بعد از کودتا٬ نیجر به دو گروه تقسیم شد: کسانی که از کودتا حمایت می کردند٬ و کسانی که علیه آن بودند. در میان این رویارویی که ساختار سیاسی نیجر را به دو جهت متضاد می‌کشید رخ داد که اکوواس تحریم‌هایی اعمال کرد و با حمایت فرانسه تهدید به جنگ کرد.

آلاسان گفت: «ما هرگز به کسی اختیار نداده‌ایم که به خاطر برکناری یک رئیس‌جمهور از طریق کودتا ما را به قتل برساند.» او آنچه را که پس از آن رخ داد به‌عنوان یک «خیزش میهن‌پرستانه» توصیف کرد که کشور را پشت سر شورای ملی حفاظت از میهن (CNSP) متحد کرد. این شورا با صدور دستور خروج نیروهای فرانسوی از کشور و نشان دادن تعهد خود به اجرای اراده مردم، حمایت گسترده مردمی را تثبیت کرد.

فرانسه از خروج نیروهایش امتناع کرد و این اقدام منجر به برگزاری تظاهرات گسترده در مقابل پایگاه نظامی و سفارت فرانسه در نیامی شد.آلاسان گفت: «راهپیمایی زیر باران شدید در دوم سپتامبر ۲۰۲۳ نمایش بی‌سابقه‌ای از قدرت مردمی در تاریخ نیجر بود. برخی حتی می‌گویند که اعلام استقلال کشور نیز به نسبت جمعیت، چنین جمعیتی را به خود جلب نکرده بود.»

در آخر همان ماه، کشورهای مالی و بورکینافاسو، دو کشور همسایه، تعهد کردند که در صورت حمله به نیجر از آن دفاع کنند. این کشورها نیز در سال‌های اخیر پس از کودتا هایی مشابه که با حمایت مردمی انجام شد، با تحریم‌ها مواجه شده بودند و رژیم‌های مورد حمایت فرانسه را برکنار کرده و نیروهای فرانسوی را از کشورهای خود اخراج کرده بودند. این سه کشور گرد هم آمدند و اتحاد کشورهای ساحل (AES) را تشکیل دادند.

از سوی دیگر، اکوواس به‌عنوان یک بلوک دچار اختلافات داخلی بود، چرا که کشورهای عضو با مخالفت‌های داخلی از سوی جنبش‌های مردمی و احزاب مخالف نسبت به جنگ روبه‌رو بودند. فرانسه در اواخر سپتامبر اعلام به عقب‌نشینی کرد و تا پایان سال نیروهای خود را به طور کامل از نیجر خارج کرد.

در ژانویه ۲۰۲۴، کشورهای AES تصمیم خود را برای خروج از اکوواس اعلام کردند و تهدید کردند که این اقدام می‌تواند مساحت جغرافیایی آن را به نصف کاهش دهد و جریان‌های تجاری و خدماتی بلوک ۱۵ عضوی را که سالانه نزدیک به ۱۵۰ میلیون دلار ارزش دارد، مختل کند. در میان این بحران اساسی که بر اکوواس سایه انداخته بود، رهبران این سازمان در اواخر فوریه گرد هم آمدند و تحریم‌های اقتصادی را «به دلایل کاملاً انسانی» لغو کردند.

 آلاسان گفت: « با این حال، ما هنوز تأثیرات آن را احساس می‌کنیم.» او افزود«با از دست دادن اعتماد به اقتصاد که به دلیل مسدود شدن تراکنش‌ها و تحریم‌ها، تاخیر پرداخت‌ها افتاده بود، کسب‌وکارها یکی پس از دیگری تعطیل می‌شوند.»

«قطعات یدکی برای خودروها و دیگر تجهیزات مکانیکی به‌کندی می‌رسند. ما مجبوریم از قطعات دست دوم که اغلب معیوب هستند استفاده کنیم. ناوگان خودرو، که برای کشوری محصور در خشکی حیاتی است، هر روز بیشتر و بیشتر کوچک می‌شود. هر روز شاهد هستیم که مردم با خودروهای قدیمی و خراب دست‌وپنجه نرم می‌کنند.»

نیجر برای بیشتر واردات ماشین‌آلات، قطعات یدکی، تجهیزات و اقلام ضروری غذایی به بندر کوتونو در بنین وابسته است و در مقابل، محصولات کشاورزی صادراتی، اورانیوم و سایر مواد معدنی را صادر می‌کند. اگرچه تحریم‌های مربوط به بستن مرزها برداشته شد، شورای ملی حفاظت از میهن (CNSP) مجبور شده است مرز را از طرف نیجر بسته نگه دارد، زیرا تهدید حملات تروریستی وجود دارد.

دلایل رسمی اعلام‌شده توسط فرانسه برای استقرار نیروهایش در مستعمرات سابق خود در این منطقه، مبارزه با گروه‌های تروریستی بود که خود با مشارکت در جنگی که لیبی را ویران کرد، در منطقه ساحل گسترش داده بود. در طول تقریباً یک دهه استقرار نیروهای فرانسه، حملات تروریستی نه تنها کاهش نیافت بلکه افزایش نیز یافت.

پس از مجبور شدن به خروج، فرانسه متهم به کمک به این گروه‌های تروریستی برای بی‌ثبات کردن کشورهای عضو اتحاد کشورهای ساحل (AES) شده است. آلاسان گفت: «فرانسه پایگاه‌های نظامی جدیدی در طرف مرز بنین ایجاد کرده تا تروریست‌ها را برای انجام حملات علیه نیجر و بورکینافاسو آموزش دهد.» او توضیح داد که همین موضوع نیجر را مجبور کرده است ، مرز با بنین را علی‌رغم عواقب آن٬ بسته نگه دارد.

مردم نیجر که پیش از این تحت فشار بحران اقتصادی بودند، با سیلاب‌های سراسری در این فصل موسمی ضربه‌ای مضاعف خوردند. اگرچه سیلاب‌ها در این فصل در منطقه‌ای که حتی باران‌های کم نیز به صورت رگباری و شدید می‌بارند، امری معمول است، اما ابعاد ویرانی‌های به جا مانده از آن در سال جاری «بی‌سابقه» بوده است.

اقدامات امدادی

شورای ملی حفاظت از میهن (CNSP) برای ارائه کمک چندین اقدام انجام داده است، از جمله «کاهش ۵۰ درصدی هزینه‌های خدمات پزشکی، معاینات و سایر خدمات در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی عمومی، آلاسان گفت برای افزایش دسترسی داخلی به مواد غذایی، این شورا صادرات غلات و حبوبات به خارج از کشورهای اتحاد ساحل (AES) را ممنوع کرده است.

با وجود وابستگی شدید به واردات برای تأمین نیازهای غذایی خود، او توضیح داد که «بیش از ۵۰ درصد برداشت‌ها در سال‌های اخیر به نیجریه صادر شده‌اند»، زیرا کشاورزان نتواسته‌اند قیمت‌های مناسب در بازار محلی پیدا کنند. برای کاهش این مشکل، شورای ملی حفاظت از میهن (CNSP) کمپینی راه‌اندازی کرده است تا با خرید محصول کشاورزان بالاتر از قیمت بازار، به آن‌ها پاداش دهد، در حالی که این محصولات را با قیمت یارانه‌ای برای مصرف‌کنندگان داخلی در دسترس قرار می‌دهد.

آلاسان افزود که ۸۰ درصد کشاورزی در مناطق مرتفع انجام می‌شود که از تأثیر ویرانگر سیلاب‌ها در امان مانده‌اند. در واقع، تولید محصول به دلیل بارش بالاتر از حد متوسط «عالی» بوده است. دولت اولویت را به تأمین امنیت این برداشت‌ها داده است. او گفت که تمام این اقدامات باعث کاهش «شدید» قیمت غلات شده است. قیمت یک کیسه ۷۵ کیلوگرمی ارزن از ماه جولای تا کنون حدود ۴۵ درصد کاهش یافته است.

با کاهش ۵۰ درصدی قیمت سیمان از طریق معافیت از برخی مالیات‌ها بر این کالا و معافیت خرج‌های آن از مالیات، «پروژه‌های ساختمانی جدید در پایتخت نیامی و دیگر شهرهای اصلی قابل مشاهده است.

با وجود تمام این مشکلاتی که مردم نیجر به واسطهٔ بحران اقلیمی و تحریم‌ها متحمل شده‌اند، آلاسان تأکید می‌کند که هیچ‌گاه حمایت مردمی از شورای ملی حفاظت از میهن (CNSP) تضعیف نشده است. او به عنوان «مدرک» اشاره می‌کند که «هر بار که CNSP اعلام کرده است که تحت فشار ECOWAS، و فرانسه و متحدان غربی اش شورای مشورتی ملی را تشکیل می دهد٬ به دلیل مخالفت مردمی٬ مجبور به بازگشت از تصمیم خود شده است.

او افزود که این شورا «هر بار که کودتای دولتی رخ می‌دهد، برای اعلام این موضوع تشکیل می‌شود و ارتش تنها به عنوان یک “دولت موقت” حکومت می‌کند و تصمیمات آن تا زمانی که یک قانون اساسی جدید تدوین شود و قدرت به یک دولت غیرنظامی پس از انتخابات منتقل گردد، توسط شورا مورد بررسی قرار خواهد گرفت.» مالی و بورکینافاسو نیز چنین شوراهایی را تشکیل داده‌اند.

اما مردم نیجر این شورا را نمی‌خواهند. هر بار که در گذشته کودتایی رخ داده است، شورا به عنوان «دروازه‌‌‌ای برای امپریالیسم غربی» عمل کرده است تا از طریق سازمان‌های غیردولتی یا دیگر بلوک‌های جامعه مدنی دخالت کند و اطمینان حاصل کند که هنگامی که دوره موقت به پایان می‌رسد، یک مهره دیگر از فرانسه به قدرت می‌رسد، آلاسان توضیح داد.

شنبه ۱۷ آذر ۱۴۰۳

 اندیشه نو: استفاده از تمام یا بخش‌هایی از این مطلب با ذکر منبع بدون مانع است.

1.  Pavan Kulkarni

2.  West Africa Peoples Organization (WAPO)

3.  Agadez4.  جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا (ECOWAS)  ( Economic Community of West African States)، یک منطقه سیاسی و اتحادیه اقتصادی از پانزده کشور واقع در غرب آفریقا ا