«نزدیک شو اگرچه حضورت ممنوع است!»
۱۲ آذرماه یادآور قتل سیاسی و بیرحمانهی محمد مختاری است. بیستوشش سال پیش عمله و اکرهی استبداد حاکم در قالب نیروهای امنیتی محمد مختاری؛ شاعر، نویسنده، مترجم و عضو کانون نویسندگان ایران را ربودند تا در خیال خام خود فریاد رسای آزادیخواهی را خاموش کنند.
محمد مختاری زادهی یکم اردیبهشت ۱۳۲۱ در مشهد، دانشآموختهی ادبیات فارسی از دانشگاه فردوسی است و آفرینندهی مجموعهشعرهای «در وهم سندباد»، «قصیدههای هاویه»، «بر شانهی فلات»، «بهار واقعه»، «خیابان بزرگ»، «سحابی خاکستری»، «وزن دنیا» و «آرایش درونی». از مختاری در مقام جستارنویس و پژوهشگر ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی آثاری ماندگار چون «اسطورهی زال»، «انسان در شعر معاصر»، «تمرین مدارا»، «چشم مرکب» و «حماسه در رمز و راز ملی» به یادگار مانده است. چند ترجمه نیز در زمینهی شعر دارد و مقالاتی که با نام مستعار «سیاوش روزبهان» به چاپ رسیدهاند. مختاری در سال ۱۳۵۲ همکاری با بنیاد شاهنامهی فردوسی (به مدیریت مجتبی مینوی) را آغاز کرد و سپس به عضویت هیئت علمی این بنیاد درآمد.
محمد مختاری در دورهی دوم فعالیت کانون نويسندگان ایران (۱۳۶۰-۱۳۵۶) یکی از اعضای پرشور بود، با مجلهی «کتاب جمعه» (به سردبیری احمد شاملو) همکاری داشت و در سال ۱۳۵۹ نیز به عضویت هیئت دبیران کانون برگزیده شد. به دلیل فعالیتهای سیاسیاش سالهای ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۳ را در زندان گذراند و سپس حکم انفصال دائم از کلیهی خدمات دولتی برای او صادر شد. کوشش خستگیناپذیر مختاری در اواخر دههی شصت برای احیای کانون، عضویت در شورای نویسندگان مجلههای «دنیای سخن» و «تکاپو»، امضای «گزارش اهل قلم» در سال ۱۳۶۷، امضای نامه به رئیس قوهی قضاییه در اعتراض به بازداشت سعیدیسیرجانی و نقش محوری او در تنظیم و تهیهی بیانیهی «ما نویسندهایم» در سال ۱۳۷۳، حضور پیگیرانهاش در جمعهای مشورتی و تهیهی پیشنویس منشور کانون نویسندگان ایران در سال ۱۳۷۵، سرانجام عاملان دستگاه سانسور را بر آن داشت تا در ادامهی برنامهی از پیش طراحیشدهی قتلهای سیاسیِ زنجیرهای او را درخیابان بربایند و به شکلی شنیع خفه کنند و در سیاههی بلند خود قلم مرگ بر نام او بکشند.
محمد مختاری نمونهی اعلای روشنفکری معتقد به گفتمان دموکراتیک و مراعات مدارا بود و نویسندهای متعهد به انسان و آزادی که در ستیز بیسازش با دستگاه سانسور، مخالفت با «فرهنگ حذف» و نقد ساختاریِ «فرهنگ شبان-رمگی» جان بر سر آرمان نهاد. پس از مرگ مختاری، اندیشهی مترقی و آزادیخواهانهی او بیش از پیش در جامعه تکثیر یافت و آثارش بارها به چاپ رسید.
تا آزادیکشی و استبداد و سانسور هست نام و یاد محمد مختاری هرگز از یاد نمیرود.