روز 23 آبان ماه سال جاری بود که فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت چهاردهم پس از جلسه هیئت دولت آن روز، در نشست خبری خود به تشریح مصوبات این جلسه پرداخت و در میان صحبت‌های خود گفت: «مشکلی برای تأمین مازوت نداریم و کاهش مازوت‌سوزی صرفاً در جهت حفظ سلامت مردم است.» وی در این رابطه توضیح داد که: «کاهش استفاده از مازوت‌سازی داریم نه ممنوعیت؛ در اصفهان و اراک، مازوت‌هایی با آلودگی و گوگرد کمتر در اختیار نیروگاه‌ها قرار خواهد گرفت.»
به گزارش خبرنگار ایلنا، همین چند جمله کافی بود تا خوشی خبری که پیش از آن نمایندگان مردم در مجلس بابت قطع مازوت‌سوزی در نیروگاه حرارتی شازند و تصویب آن در کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا و دستور قاطع رئیس‌جمهور در خصوص آن به مردم داده بودند، بر دل بماند و به یک باره لبخند را به اندوه تبدیل کند. در این راستا ذکر این نکته ضروری است که مازوت کم‌سولفور دست کمی از مازوت پُرسولفور ندارد و تمامی آلایندگی‌های ناشی از مصرف مازوت را با خود همراه دارد. این موضوع واکنش فعالان محیط‌زیست و حتی نمایندگان مجلس را در پی داشته است.
مصرف سوخت مازوت کم‌سولفور ضامن آلاینده نبودن آن نیست
مدیرعامل مؤسسه محیط‌زیستی بوم فناوران مرکزی با ابراز تأسف از اظهارات اخیر فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت در رابطه با استفاده از سوخت مازوت کم‌سولفور در نیروگاه‌های حرارتی کشور، گفت: سخنگوی دولت، به گونه‌ای از قرار دادن مازوت کم‌سولفور در اختیار برخی نیروگاه‌ها صحبت و از آلودگی کمتر آن یاد می‌کند که انگار سوخت مذکور نسبتاً بهداشتی بوده و خطرات آن برای سلامتی مردم ناچیز است!
حمیدرضا مهاجرانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، افزود: تصمیم‌گیری در ارتباط با مصرف سوخت مازوت کم‌سولفور توسط نیروگاه‌های خاص به خودی خود، ضامن آلاینده نبودن آن و همچنین پیشگیری از بیماری‌های ناشی از آلودگی‌های مصرف این سوخت نیست. این تصمیم نباید با ادعای اینکه به خاطر سلامت مردم اتخاذ شده، موجب به خطر افتادن محیط‌زیست و همچنین سلامت انسان‌ها و موجودات زنده پیرامونی شود.
وی ادامه داد: نظریه نسبیت، شاید در مورد ارتباط زمان و فضا صدق کند، اما دولت نمی‌تواند به صرف این ادعا که تنها به دلیل آنکه مازوت کم‌سولفور، آلایندگی «نسبتاً» کمتری دارد، یا با تأکید شعارگونه بر سلامت مردم، همچنان هوا را به طور غیرقانونی آلوده کرده و با قرار دادن مردم و موجودات زنده در معرض آن، همچنان امنیت سلامت آنها را به مخاطره اندازد.
مدیرعامل مؤسسه محیط‌زیستی بوم فناوران مرکزی اظهار داشت: نکته مهم اینجاست که ایشان به رابطه معنادار این نوع مازوتی که دارد مصرف می‌شود با بیماری‌هایی که در مناطق مسکونی کلان‌شهرهایی همانند اصفهان، کرج و اراک وجود دارد، اشاره می‌کند. آیا اگر این رابطه غم‌انگیز مورد اعتراف سخنگوی دولت کشف یا اعلام نشده بود، آلودگی هوا بر اثر مازوت‌سوزی مجاز و قابل قبول بود؟!
مهاجرانی تصریح کرد: به عبارت دیگر، همین که مازوت‌سوزی باعث آلودگی هوا شود، حتی با سوزاندن مازوت کم‌سولفور و حتی اگر گزارش بیماری‌ها و مرگ‌ومیر ناشی از آن اعلام نشود، در چارچوب شرایط ذکر شده در قانون هوای پاک و همچنین ماده 688 قانون مجازات اسلامی، جرم‌انگاری شده و تهدید سلامت عمومی محسوب می‌شود. در این راستا نیازی به ارائه شواهد پژوهشی بیشتر برای اثبات خطر بیماری‌زایی آن نیست و استانداردهای آلودگی هوا در سطح ملی و بین‌المللی بر اساس شواهد علمی تعریف و بازبینی شده و می‌شوند.
وی به تولید انواع آلاینده‌های شیمیایی که بر اثر استفاده از سوخت مازوت به وجود می‌آید اشاره کرده و بیان داشت: سوزاندن هر نوع مازوت که از نفت خام به دست می‌آید علاوه بر ترکیبات سولفوری، چندین آلاینده دیگر نیز تولید می‌کند که این آلاینده‌ها با نفوذ در هوا می‌توانند زمینه بروز انواع بیماری‌ها باشند و خطرات جدی برای سلامت انسان و محیط‌زیست ایجاد کنند.
مدیرعامل مؤسسه محیط‌زیستی بوم فناوران مرکزی تأکید کرد: دی‌اکسیدگوگرد (SO2) یک ترکیب شیمیایی به صورت گاز با فرمول شیمایی SO2 است. سوختن نفت و زغال‌سنگ به علت وجود ترکیبات گوگردی در آنها با تولید این گاز همراه است. آلودگی ناشی از دی‌اکسیدگوگرد، تنگ شدن راه‌های تنفسی، آسم، اسپاسم برونش‌ها، سرفه شدید، سوزش چشم و مجاری تنفسی، کاهش کارایی تنفسی، کم شدن عمق تنفسی، تشدید عوارض قلبی و عروقی و تنفسی، تأثیرات روانی و گوارشی را به همراه دارد.
مهاجرانی ابراز داشت: اکسیدهای نیتروژن (NOx) این ترکیبات می‌توانند در جریان واکنش‌های شیمیایی در جو به تشکیل اوزون در سطح زمین منجر شوند که برای سلامتی مضر است و می‌تواند منجر به بدتر شدن آسم و دیگر مشکلات تنفسی شود. دی‌اکسیدکربن (CO2) سوخت مازوت به دلیل کربن بالا، مقدار زیادی CO2 تولید می‌کند که نه به عنوان آلاینده، اما عامل اصلی تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی و در نتیجه تشدیدکننده خطرات بهداشتی آلاینده‌های هوا است.
وی اضافه کرد: ترکیبات آلی فرار (VOCs) این مواد شامل ترکیباتی هستند که به سرعت از مایعات به بخار تبدیل می‌شوند و می‌توانند بر روی کیفیت هوا اثر بگذارند. قرار گرفتن در معرض VOCs می‌تواند منجر به مشکلات تنفسی، سردرد، و تحریک چشم و پوست شود. ذرات معلق (PM) سوختن مازوت می‌تواند ذرات معلق ریز PM2.5 و PM10 تولید کند که به عمق ریه‌ها نفوذ کرده و می‌توانند باعث مشکلات جدی تنفسی، بیماری‌های قلبی و افزایش ریسک سرطان شوند.
مدیرعامل مؤسسه محیط‌زیستی بوم فناوران مرکزی به دلایل آلایندگی فلزات سنگین ناشی از سوخت مازوت اشاره کرده و در این خصوص گفت: فلزات سنگین مازوت ممکن است حاوی فلزاتی مانند سرب، جیوه و کادمیوم باشد که با سوختن آن به عنوان آلاینده وارد هوا می‌شوند. این فلزات می‌توانند از یک سو به سیستم عصبی آسیب برسانند و از سوی دیگر منجر به مشکلات رشدی و تکوینی در کودکان شوند.
مهاجرانی افزود: در مجموع، قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های ناشی از سوزاندن مازوت می‌تواند باعث مشکلاتی مانند آسم، برونشیت مزمن و کاهش عملکرد ریه‌ها شود. به دلیل تأثیر ذرات معلق و گازهای مضر بر روی سیستم قلبی ـ عروقی، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی افزایش می‌یابد. ترکیباتی مانند سرب و جیوه می‌توانند به سیستم عصبی آسیب برسانند و مشکلات رفتاری و شناختی ایجاد کنند. همچنین کربن‌های آروماتیک و فلزات سنگین می‌تواند خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان را افزایش دهند. چه مازوت پُرسولفور باشد و چه نباشد، چنین مخاطراتی را با خود به همراه دارد.!
مازوت کم‌سولفور به هیچ وجه برای نیروگاه شازند نباید اتفاق بیفتد
نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس با تأکید بر اینکه نباید اجازه بدهیم دستاوردی که برای آن زحمت کشیده شده از دست برود، گفت: اخیراً سخنگوی دولت صحبتی را در ارتباط با مصرف مازوت کم‌سولفور در برخی از نیروگاه‌های کشور مطرح کرده است که تحت هیچ شرایطی مورد تأیید نیست. اگر قرار است مازوت کم‌سولفور برای بعضی نیروگاه‌ها استفاده شود، برای نیروگاه حرارتی شازند به هیچ وجه نباید اتفاق بیفتد. وضعیت شهرستان اراک با سایر شهرستان‌ها و استان‌های درگیر با آلایندگی بسیار متفاوت است و اراک به هیچ وجه با اصفهان، کرج و نکا و 16 شهر دیگری که نیروگاه حرارتی دارند قابل مقایسه نیست.
نادرقلی ابراهیمی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، افزود: اراک تنها شهر در کشور است که مستقیماً تحت تأثیر آلایندگی صنایع و به خصوص گاز SO2 ناشی از مازوت‌سوزی نیروگاه حرارتی شازند بوده است. به دلیل موقعیت جغرافیایی و صنایع پر تعداد شهر اراک و بر اساس سیاهه انتشار آلودگی هوای اراک، به هیچ وجه و در هیچ زمان دیگری مازوت سوزی نباید در این شهر انجام شود. چرا که بر اساس سیاهه انتشار آلودگی هوای شهر اراک، 75 درصد آلایندگی در این شهر مربوط به منابع ساکن و صنایع است که در این راستا مازوت‌سوزی نیروگاه شازند نقش عمده‌ای در میزان آلودگی شهر اراک دارد.
وی از این موضوع که آلودگی هوا در شهر اراک منجر به عوارض روحی و جسمی برای مردم این شهر شده است ابراز تأسف کرده و ادامه داد: متأسفانه سالانه شهروندان زیادی به دلیل سرطان‌های مختلف و بیماری‌های ناشی از آلودگی جان خود را از دست می‌دهند. با قطع مازوت‌سوزی در نیروگاه حرارتی شازند، پس از چندین سال شرایط بهتری برای مردم اراک و شازند فراهم شده است، اما بابت از جهات مختلف سیاسی و فنی هجمه‌هایی به دولت وارد شده است. از سوی دیگر ضرورت دارد با جدیت اقداماتی در راستای کاهش آلایندگی منابع ثابت و متحرک و پدیده گردوغبار پیگیری شود.
نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس اظهار داشت: در پی برگزاری کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا و پیگیری‌هایی که با رئیس‌جمهور و مسئولین ذی‌ربط در این حوزه انجام شد، اخیراً مصوبه‌ای در کارگروه ملی بعد از چندین ماه به نتیجه رسید و مازوت‌سوزی در نیروگاه حراراتی شازند به صورت کامل قطع شد. با توجه به شرایط خاص و موقعیت قرارگیری صنایع آلاینده در شهرستان‌های اراک و شازند، این یک مصوبه بسیار مهم و تأثیرگذار بود. این مصوبه قابل تغییر نیست و به هیچ وجه امکان استفاده از سوخت مازوت کم‌سولفور در نیروگاه حرارتی شازند وجود ندارد.
ابراهیمی تصریح کرد: دولت چهاردهم که وفاق ملی را سرلوحه اقدامات خود قرار دارده است، بایستی به مقررات و قوانین پایبند باشد و مصوبات و مقررات قانونی اجرا شوند. تغییرات نظر رئیس‌جمهور و کارگروه ملی آلودگی هوا، قابل هضم و پذیرش برای مردم اراک نخواهد بود. بر این اساس انتظار می‌رود با وعده و دستور رئیس‌جمهور این مصوبه با قطعیت پابرجا باشد. مردم کشور، استان مرکزی و شهرستان‌های اراک و شازند حاضر هستند در این رابطه قطعی حداقلی برق و تغییرات خاموشی را بپذیرند، اما از نعمت سلامتی برخوردار باشند.
وی بیان داشت: نهضت سرمایه‌گذاری و توسعه نیروگاه‌های انرژی تجدیدپذیر با تأکید بر تولید انرژی خورشیدی در سطح کشور آغاز شده است. در این راستا امید است در میزان اعتبار بودجه‌های سال جاری و سال آینده توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر مدنظر قرار گیرد تا در نهایت انرژی مورد نیاز، هوای پاک و شرایط بهتری برای شهروندان اراک و شازند تأمین شود. از مردم درخواست می‌شود به مدیریت مصرف انرژی، توجه بیشتری کنند. چرا که با همراهی مردم در مدیریت مصرف برق، مشکلات مربوط به خاموشی به حداقل خواهد رسید. با همراهی و همدلی مردم با مسئولین تولید انرژی در کشور، در فصل سرد سال و در زمان وارونگی هوا، بهبود هوا را در اراک و شازند تجربه خواهیم کرد.
گزارش: شایسته سلامی